بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات کتاب | {{جعبه اطلاعات کتاب | ||
| عنوان | | عنوان =مسیر طالبی | ||
| عنوان اصلی | | عنوان اصلی = | ||
| تصویر | | تصویر = کتاب_مسیر_طالبی.jpg | ||
| اندازه تصویر | | اندازه تصویر = | ||
| توضیح_تصویر | | توضیح_تصویر = | ||
| نویسنده | | نویسنده =میرزا ابوطالب خان | ||
| برگرداننده | | برگرداننده = | ||
| ویراستار | | ویراستار = | ||
| به تصحیح | | به تصحیح = | ||
| به کوشش | | به کوشش = | ||
| تاریخ نگارش | | تاریخ نگارش = ۱۲۲۸ق | ||
| تصویرگر | | تصویرگر = | ||
| طراح جلد | | طراح جلد = | ||
| موضوع | | موضوع = سفرنامه | ||
| سبک | | سبک = | ||
| زبان | | زبان = فارسی | ||
| تعداد جلد | | تعداد جلد =۳ جلد، برخی چاپ‌ها در ۱ جلد | ||
| صفحه | | صفحه = | ||
| قطع | | قطع = | ||
| ناشر | | ناشر = مؤسسه فرانکلین، انتشارات علمی و فرهنگی | ||
| وبسایت ناشر | | وبسایت ناشر = | ||
| محل انتشارات | | محل انتشارات = [[هند]]، [[تهران]] | ||
| تاریخ نشر | | تاریخ نشر = ۱۲۲۹ق | ||
| ترجمه به | | ترجمه به =انگلیسی، فرانسه، هلندی | ||
| مجموعه | | مجموعه = | ||
| شابک | | شابک = | ||
}} | }} | ||
'''مسیر طالبی'''، سفرنامه‌ای به زبان فارسی و نوشته میرزا ابوطالب خان است. او در سفر ۵ ساله‌اش از [[هند]] به اروپا و کشورهای اسلامی تحت قلمرو [[دوره عثمانی|عثمانی]] یادداشت‌برداری و در سال ۱۲۱۹ق آن‌ها را تنظیم و تألیف کرد. یکی از ویژگی‌های این کتاب پرداختن به شهرها و اماکن زیارتی کشور [[عراق]] است. این کتاب به زبان‌های گوناگون ترجمه و بارها در [[ایران]] به چاپ رسیده است. | '''مسیر طالبی'''، سفرنامه‌ای به زبان فارسی و نوشته میرزا ابوطالب خان است. او در سفر ۵ ساله‌اش از [[هند]] به اروپا و کشورهای اسلامی تحت قلمرو [[دوره عثمانی|عثمانی]] یادداشت‌برداری و در سال ۱۲۱۹ق آن‌ها را تنظیم و تألیف کرد. یکی از ویژگی‌های این کتاب پرداختن به شهرها و اماکن زیارتی کشور [[عراق]] است. این کتاب به زبان‌های گوناگون ترجمه و بارها در [[ایران]] به چاپ رسیده است. | ||
==نویسنده== | ==نویسنده== | ||
میرزا ابوطالب، معروف به ابوطالب لندنی،<ref>مسیر طالبی، مقدمه، ۱۳۸۳ش، ص۱۸.</ref> فرزند محمد بیک‌خان تبریزی اصفهانی، در سال ۱۱۶۶ق در شهر [[شیعه]]نشین لَکنَهو در [[هند]] به دنیا آمد.<ref>نامه اهل خراسان، ص۱۱۰.</ref> پدرش، [[چمهوری آذربایجان|آذربایجانی]] تبار و متولد [[اصفهان]] بود<ref>چند سفرنامه از سفرای [[ایران]]، نشریه وزارت امور خارجه، شماره سوم، ص۲۶ و۲۷.</ref> و هنگامی که به علت موضع‌گیری‌هایش مورد خشم [[نادرشاه]] قرار گرفت به هند گریخت.<ref>مقاله «مسیر طالبی»، نشریه فرهنگ خراسان، ضمیمه دوره پنجم.</ref> میرزا ابوطالب در ۱۳ سالگی همراه پدرش به مرشدآباد هند هجرت کرد و تا ۲۰ سالگی در آنجا ماند. او مورد توجه حاکمان ایرانی این منطقه قرار گرفت و به منصب‌هایی رسید. وی از کارشکنی‌ها و دشمنی‌های مخالفینش خسته شد و در سال ۱۲۱۳ق<ref>نامه اهل خراسان، ص۱۱۰.</ref> مسافرت‌های درازش را به کشورهای آسیایی، آفریقایی و اروپایی آغاز کرد.<ref>چند سفرنامه از سفرای ایران، نشریه وزارت امور خارجه، ص۲۶ و۲۷.</ref> برخی سفر او را به اروپا در راستای همکاری وی با کمپانی [[انگلستان|انگلیسی]] «هند شرقی» دانسته‌اند. او همکاری‌اش را با آن کمپانی قطع کرده و در سال ۱۲۱۸ق به هند بازگشت<ref>مسیر طالبی، مقدمه، ۱۳۸۳ش، ص۱۲.</ref> و دیده‌هایش را از این سفر ۵ ساله نگاشت. او در سال ۱۲۲۱ق در شهر لکنهو در هند درگذشت.<ref>نامه اهل خراسان، ص۱۱۰.</ref> | |||
میرزا ابوطالب شاعر نیز بود و آثار فراوانی نگاشت؛ از جمله '''خلاصة الافکار''' که سرگذشت شاعران قدیم و هم‌عصر وی است، '''لبّ السیر و جهان‌نما''' که گزیده‌ای از تاریخ عمومی جهان است، '''اشعار میرزا ابوطالب خان'''، '''تفضیح الغافلین''' که وقایع زمان نواب [[آصف الدوله]] است، رساله‌ای در علم اخلاق، '''مباحثی در طب''' و '''مسیر طالبی'''.<ref> | میرزا ابوطالب شاعر نیز بود و آثار فراوانی نگاشت؛ از جمله '''خلاصة الافکار''' که سرگذشت شاعران قدیم و هم‌عصر وی است، '''لبّ السیر و جهان‌نما''' که گزیده‌ای از تاریخ عمومی جهان است، '''اشعار میرزا ابوطالب خان'''، '''تفضیح الغافلین''' که وقایع زمان نواب [[آصف الدوله]] است، رساله‌ای در علم اخلاق، '''مباحثی در طب''' و '''مسیر طالبی'''.<ref>ادبیات فارسی بر مبنای تالیف استوری، ص۸۷۹؛ نامه اهل خراسان، ص۱۱۰ - ۱۱۲، تفضیح الغافلین، مقدمه مصحح کتاب؛ پیش‌گفتار ایرج افشار بر کتاب خلاصة الافکار میرزا ابوطالب؛ مسیر طالبی، مقدمه مصحح کتاب، ص۲۴.</ref> | ||
==محتوا== | ==محتوا== | ||
مسیر طالبی، با نام کامل مسیر طالبی فی بلاد افرنجی، گزارش سفر طولانی میرزا طالب از [[هند]] به اروپا و کشورهای اسلامی تحت قلمرو دولت [[دوره عثمانی|عثمانی]] است.<ref>فهرست | مسیر طالبی، با نام کامل مسیر طالبی فی بلاد افرنجی، گزارش سفر طولانی میرزا طالب از [[هند]] به اروپا و کشورهای اسلامی تحت قلمرو دولت [[دوره عثمانی|عثمانی]] است.<ref>فهرست کتابهای چاپ فارسی، ج ۱، ص۱۴۳۹؛ معرفی سفرنامه میرزا ابوطالب خان، نشریه فرهنگ خراسان؛ شرح احوال میرزا ابوطالب‌خان، مجله ارمغان.</ref> این سفرنامه به احوال کشورهای [[انگستان]]، [[ایرلند]]، [[فرانسه]]، [[ترکیه]] و [[عراق]] پرداخته و از شهرهای آن کشورها مانند [[لندن]]، آکسفرد، ویلز، هنلی، [[پاریس]]، [[استانبول]]، [[بغداد]]، [[سامرا]]، [[نجف]]، [[کربلا]]، و از بحر فارس و دریای عمان سخن گفته است.<ref>مسیر طالبی، تمام کتاب.</ref> | ||
برخی از ویژگی‌های | برخی از ویژگی‌های سفرنامۀ مسیر طالبی به این شرح است: | ||
* '''نثر استوار، زیبا و پر از واژگان | * '''نثر استوار، زیبا و پر از واژگان فارسی رایج در هندوستان''' | ||
* '''تیزهوشی، | * '''تیزهوشی، زبان‌آوری و موقع‌شناسی نویسنده'''<ref>مسیر طالبی، مقدمه، ص۱۰.</ref> | ||
* '''نگرش انتقادی به رویکردهای فرهنگی اروپا'''<ref> | * '''نگرش انتقادی به رویکردهای فرهنگی اروپا'''<ref>مسیرطالبی، ص۱۵۲.</ref> | ||
:برای نمونه برخی ویژگی‌های مردم انگلستان را اینگونه دانسته است: باور نداشتن به دین و معاد، رعایت نکردن حق‌الناس، غرور، محبت بسیار به دنیا، بخل، راحت‌طلبی، تن‌پروری، سستی، زودرنجی، نبود تحمل مخالف، کمبود حیا و زیاده‌روی در شهوت‌رانی.<ref> | :برای نمونه برخی ویژگی‌های مردم انگلستان را اینگونه دانسته است: باور نداشتن به دین و معاد، رعایت نکردن حق‌الناس، غرور، محبت بسیار به دنیا، بخل، راحت‌طلبی، تن‌پروری، سستی، زودرنجی، نبود تحمل مخالف، کمبود حیا و زیاده‌روی در شهوت‌رانی.<ref>مسیرطالبی، ص۲۶۵-۲۷۲.</ref> | ||
* '''ذکر ویژگی‌های شهرهای زیارتی، حاکمان، اماکن زیارتی و زائران در کشور عراق''' | * '''ذکر ویژگی‌های شهرهای زیارتی، حاکمان، اماکن زیارتی و زائران در کشور عراق''' | ||
:او به جزئیات حرم‌های [[امامان(ع)]] نیز پرداخته است؛ برای نمونه [[گنبد]] [[حرم امام هادی(ع)]] را بسیار افراشته و استوارتر از گنبدهای [[امام حسین(ع)]] و [[امام علی(ع)]] دانسته، ولی از تذهیب و تزیین خالی معرفی کرده است.<ref>مسیر طالبی، ۱۳۸۳ش، ص۳۹۹ - | :او به جزئیات حرم‌های [[امامان(ع)]] نیز پرداخته است؛ برای نمونه [[گنبد]] [[حرم امام هادی(ع)]] را بسیار افراشته و استوارتر از گنبدهای [[امام حسین(ع)]] و [[امام علی(ع)]] دانسته، ولی از تذهیب و تزیین خالی معرفی کرده است.<ref>مسیر طالبی، ۱۳۸۳ش، ص۳۹۹ - ۴۰۶.</ref> | ||
==اهمیت== | ==اهمیت== | ||
ترجمه‌های گوناگون به زبان‌های مختلف از این کتاب نشانه شهرتی است که در محافل فرهنگی و علمی اروپا و آسیا به دست آورده است.<ref>فهرست | ترجمه‌های گوناگون به زبان‌های مختلف از این کتاب نشانه شهرتی است که در محافل فرهنگی و علمی اروپا و آسیا به دست آورده است.<ref>فهرست کتابهای چاپ فارسی، ج ۱، ص۱۴۳۹؛ معرفی سفرنامه میرزا ابوطالب خان، نشریه فرهنگ خراسان؛ شرح احوال میرزا ابوطالب‌خان، مجله ارمغان.</ref> مسیر طالبی، یکی از نخستین سفرنامه‌هایی است که توسط ایرانیان در خصوص کشورهای اروپایی نگارش یافته و نویسنده آن بی‌واسطه اطلاعات دست اول و دیده‌های خود را جزء به جزء در کتاب نوشته است.<ref>مسیر طالبی، مقدمه، ص۲۱.</ref> | ||
==ترجمه== | ==ترجمه== | ||
چارلز استوارت، مسیر طالبی را در سال ۱۲۲۸ق به زبان انگلیسی برگرداند. پس از آن در ۲ جلد به زبان هلندی ترجمه شد و پس از آن، برگردان فرانسوی آن نیز منتشر شد.<ref>فهرست | چارلز استوارت، مسیر طالبی را در سال ۱۲۲۸ق به زبان انگلیسی برگرداند. پس از آن در ۲ جلد به زبان هلندی ترجمه شد و پس از آن، برگردان فرانسوی آن نیز منتشر شد.<ref>فهرست کتابهای چاپ فارسی، ج ۱، ص۱۴۳۹؛ معرفی سفرنامه میرزا ابوطالب خان، نشریه فرهنگ خراسان؛ شرح احوال میرزا ابوطالب‌خان، مجله ارمغان.</ref> | ||
==در نگاه دیگران== | ==در نگاه دیگران== | ||
غلامحسین یوسفی، ادیب و پژوهش‌گر معاصر سفرنامه میرزا ابوطالب را یکی از بهترین سفرنامه‌های ایرانیان در سده‌های اخیر شمرده است. وی دقت نظر، حسن استنباط، نکته‌بینی، صداقت، صراحت و انصاف نویسنده را در برخی از نکته‌ها، در خور توجه دانسته است.<ref> | غلامحسین یوسفی، ادیب و پژوهش‌گر معاصر سفرنامه میرزا ابوطالب را یکی از بهترین سفرنامه‌های ایرانیان در سده‌های اخیر شمرده است. وی دقت نظر، حسن استنباط، نکته‌بینی، صداقت، صراحت و انصاف نویسنده را در برخی از نکته‌ها، در خور توجه دانسته است.<ref>معرفی سفرنامه میرزا ابوطالب خان، نشریه فرهنگ خراسان؛ شرح احوال میرزا ابوطالب‌خان؛ نامه اهل خراسان، ص۱۱۴ و ۱۱۵.</ref> نسخه‌شناس، کتاب‌پژوه و فهرست‌نویس معاصر، ایرج افشار این کتاب را از آثار فارسی معروف اواخر سده ۱۲ق دانسته است. وی این کتاب را از حیث اسلوبِ نگارش و جهات ادبی عصری دارای اعتبار و جلب‌کننده دقت و اعتنا دانسته است.<ref>مسیر طالبی به کوشش حسین خدیوجم، پیش‌گفتار ایرج افشار.</ref> | ||
==چاپ== | ==چاپ== | ||
میرزا ابوطالب در سال ۱۲۱۹ق یادداشت‌های خود در سفر را به صورت کتاب تألیف کرد. به گفته خود نویسنده در مقدمه کتاب، او | میرزا ابوطالب در سال ۱۲۱۹ق یادداشت‌های خود در سفر را به صورت کتاب تألیف کرد. به گفته خود نویسنده در مقدمه کتاب، او نویسندگانی را به کار گرفت و نسخه‌هایی از کتاب را زیر نظر خودش فراهم آورد و این نسخه‌ها را به نزدیک‌ترین دوستانش اهدا کرد. رونوشت برخی از این نسخه‌ها در کتابخانه‌های به‌نام جهان موجود است. در سال ۱۲۲۸ق متنی فارسی به نام نسخه مسیر طالبی، به تصحیح میرزا حسن‌علی، پسر میرزا ابوطالب در کلکته و در ۸۶۵ صفحه به چاپ رسید. گزیده متن فارسی مسیر طالبی نیز توسط دکتر مک فارلین در هندوستان به چاپ رسید.<ref>فهرست کتابهای چاپ فارسی، ج ۱، ص۱۴۳۹؛ معرفی سفرنامه میرزا ابوطالب خان، نشریه فرهنگ خراسان؛ شرح احوال میرزا ابوطالب‌خان، مجله ارمغان.</ref> | ||
مسیر طالبی، به کوشش حسین خدیوجم، توسط امیرکبیر، کتابهای جیبی و با همکاری انتشارات فرانکلین، در ۳ جلد، در سال ۱۳۵۲ش در تهران چاپ شد. دیگر بار توسط سازمان انتشارات و آموزش انقلاب | مسیر طالبی، به کوشش حسین خدیوجم، توسط امیرکبیر، کتابهای جیبی و با همکاری انتشارات فرانکلین، در ۳ جلد، در سال ۱۳۵۲ش در تهران چاپ شد. دیگر بار توسط سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی، در سال ۱۳۶۳ تجدید چاپ شد. پس از آن توسط شرکت انتشارات علمی و فرهنگی در ۱ جلد، در سال‌های ۱۳۷۳<ref> [http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/۵۵۹۸۸۴ سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران]</ref>، ۱۳۸۳، ۱۳۹۴ و ۱۳۹۶ش<ref>مسیر طالبی، انتشارات علمی و فرهنگی، تهران، ۱۳۸۳ش؛ مسیر طالبی، انتشارات علمی و فرهنگی، تهران، ۱۳۹۴ش؛ مسیر طالبی، انتشارات علمی و فرهنگی، تهران، ۱۳۹۶ش.</ref> منتشر شد. حسین خدیوجم برای تصحیح از نسخه خطی موجود در موزه بریتانیا و نسخه چاپ کلکته بهره برد. این چاپ دارای فهرست فرهنگ لغات و ترکیبات و فهرست راهنماست.<ref>گزارش‌هایی از عتبات عراق در سفرنامه میرزا ابوطالب اصفهانی، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۸، ص۱۶۲.</ref> | ||
==پانوشت== | ==پانوشت== | ||
| خط ۶۸: | خط ۶۸: | ||
| پیش از لینک = مقاله | | پیش از لینک = مقاله | ||
| منبع = گزارش‌هایی از عتبات عراق در سفرنامه میرزا ابوطالب اصفهانی، | | منبع = گزارش‌هایی از عتبات عراق در سفرنامه میرزا ابوطالب اصفهانی، | ||
| پس از لینک = فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره هشتم، | | پس از لینک = فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره هشتم، ص۱۵۶. | ||
| لینک = http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/ | | لینک = http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/۱۲۶۶/۱/۱۵۶ | ||
}} | }} | ||
* ''' | * '''ادبیات فارسی بر مبنای تالیف استوری'''، چارلز آمبروز استوری، ترجمه یو. ا. برگل؛ مترجمان یحیی آرینپور، سیروس ایزدی، کریم کشاورز، تحریر احمد منزوی، تهران، موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی،۱۳۶۲ش. | ||
* '''تفضیح الغافلین'''، میرزاابوطا‌لب (لندنی) اصفهانی؛ ترتیب و تصحیح عا‌بدرضا بیدار، دهلی، Institut of Oriental Studies Saulat Public Library Rampur انسی‌تیوت آف اورینتل استدیز صولت پبلک لابریری، ۱۹۶۵م. | * '''تفضیح الغافلین'''، میرزاابوطا‌لب (لندنی) اصفهانی؛ ترتیب و تصحیح عا‌بدرضا بیدار، دهلی، Institut of Oriental Studies Saulat Public Library Rampur انسی‌تیوت آف اورینتل استدیز صولت پبلک لابریری، ۱۹۶۵م. | ||
* '''چند سفرنامه از | * '''چند سفرنامه از سفرای ایران'''، عباس اقبال آشتیانی، نشریه وزارت امور خارجه، سال اول، شماره سوم، شهریور ۱۳۲۸ش. | ||
* [http://www.nlai.ir/ '''پایگاه مجازی سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران'''] | * [http://www.nlai.ir/ '''پایگاه مجازی سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران'''] | ||
* '''شرح احوال | * '''شرح احوال میرزا ابوطالب‌خان'''، شهریار نقوی، مجله ارمغان، سال ۴۱ش. | ||
* '''فهرست کتابهای چاپی فارسی'''، خان بابا مشار، مولف، تهران، ۱۳۵۰ش. | * '''فهرست کتابهای چاپی فارسی'''، خان بابا مشار، مولف، تهران، ۱۳۵۰ش. | ||
* '''گزارش‌هایی از عتبات عراق در سفرنامه میرزا ابوطالب اصفهانی'''، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره هشتم، | * '''گزارش‌هایی از عتبات عراق در سفرنامه میرزا ابوطالب اصفهانی'''، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره هشتم، ص۱۵۶. بخش مورد نظر از مقاله ص۱۶۱. | ||
* '''مسیر طالبی'''، میرزا ابوطالب اصفهانی، به کوشش حسین خدیوجم، با همکاری انتشارات فرانکلین، تهران، ۱۳۵۲ش. | * '''مسیر طالبی'''، میرزا ابوطالب اصفهانی، به کوشش حسین خدیوجم، با همکاری انتشارات فرانکلین، تهران، ۱۳۵۲ش. | ||
* ''' | * '''مسیر طالبی یا سفرنامه میرزا ابو طالب خان'''، ابو طالب بن محمد اصفهانی، تهران، شرکت انتشارات علمی فرهنگی، ۱۳۸۳ش. | ||
* ''' | * '''مسیر طالبی یا سفرنامه میرزا ابو طالب خان'''، ابو طالب بن محمد اصفهانی، تهران، شرکت انتشارات علمی فرهنگی، ۱۳۹۴ش. | ||
* ''' | * '''مسیر طالبی یا سفرنامه میرزا ابو طالب خان'''، ابو طالب بن محمد اصفهانی، تهران، شرکت انتشارات علمی فرهنگی، ۱۳۹۶ش. | ||
* ''' | * '''معرفی سفرنامه میرزا ابوطالب خان'''، غلامحسین یوسفی، نشریه فرهنگ خراسان، ضمیمه دوره پنجم، خرداد ۱۳۴۳ش. | ||
* '''مقاله | * '''مقاله «مسیر طالبی»'''، غلامحسین یوسفی، نشریه فرهنگ خراسان، ضمیمه دوره پنجم، خرداد ۱۳۴۲ش. | ||
* '''نامه اهل خراسان'''، غلامحسین یوسفی، تهران، کتابفروشی زوار، ۱۳۴۷ش. | * '''نامه اهل خراسان'''، غلامحسین یوسفی، تهران، کتابفروشی زوار، ۱۳۴۷ش. | ||