←انتفاضه صفر:
| خط ۶: | خط ۶: | ||
حزب بعث پس از روی کار آمدن، ضد الحاد و شیوعی نشان داده می‌شد؛ ولی پس از مدتی سیاست‌هایی برای محدود کردن آیین‌های شیعیان، مانند عزاداری و زیارت، به ویژه زیارت حرم‌های امام علی(ع) و امام حسین(ع) اجرا کرد.<ref name=":0">سال‌هاى رنج، ص ١٨٨-٢٠٢.</ref> | حزب بعث پس از روی کار آمدن، ضد الحاد و شیوعی نشان داده می‌شد؛ ولی پس از مدتی سیاست‌هایی برای محدود کردن آیین‌های شیعیان، مانند عزاداری و زیارت، به ویژه زیارت حرم‌های امام علی(ع) و امام حسین(ع) اجرا کرد.<ref name=":0">سال‌هاى رنج، ص ١٨٨-٢٠٢.</ref> | ||
=== انتفاضه صفر | ===انتفاضه صفر=== | ||
یکی از برجسته‌ترین آیین‌های مرسوم بین شیعیان عراق، پیاده‌روی اربعین بود، صدام محدودیت این پیاده‌روی را درآغاز از بخش‌ها پس از آن شهرها و پس از آن در استان‌ها اجرا کرد؛ ولی هنوز عزداری در دو شهر شیعه‌نشین کربلا و نجف آزاد بود؛ تا این‌که در ماه صفر سال ۱۳۹۷ق. (۱۹۷۷م) از پیاده‌روی مردم از نجف به سوی کربلا جلوگیری کرد. مردم بدون توجه به تهدید، راهپیمایی را آغاز کرده، در منطقه خان النص، بین کربلا و نجف، میان نیروهای صدام و مردم درگیری شد و شماری از مردم به شهادت رسیدند. این رویداد، عشایر را تحریک کرد، از این روی، صدام پیاده‌روی اربعین را آزاد کرد. با این همه، خیزش مردمی ادامه یافت. در مقابل، رژیم بعث، سید محمدباقر صدر و محمدباقر حکیم را دستگیر کرد. این خیزش مردمی به انتفاضه صفر معروف شد.<ref name=":0" /> | یکی از برجسته‌ترین آیین‌های مرسوم بین شیعیان عراق، پیاده‌روی اربعین بود، صدام محدودیت این پیاده‌روی را درآغاز از بخش‌ها پس از آن شهرها و پس از آن در استان‌ها اجرا کرد؛ ولی هنوز عزداری در دو شهر شیعه‌نشین کربلا و نجف آزاد بود؛ تا این‌که در ماه صفر سال ۱۳۹۷ق. (۱۹۷۷م) از پیاده‌روی مردم از نجف به سوی کربلا جلوگیری کرد. مردم بدون توجه به تهدید، راهپیمایی را آغاز کرده، در منطقه خان النص، بین کربلا و نجف، میان نیروهای صدام و مردم درگیری شد و شماری از مردم به شهادت رسیدند. این رویداد، عشایر را تحریک کرد، از این روی، صدام پیاده‌روی اربعین را آزاد کرد. با این همه، خیزش مردمی ادامه یافت. در مقابل، رژیم بعث، سید محمدباقر صدر و محمدباقر حکیم را دستگیر کرد. این خیزش مردمی به انتفاضه صفر معروف شد.<ref name=":0" /> | ||
=== انتفاضه رجب | ===انتفاضه رجب=== | ||
دستگیری دوباره سید محمدباقر صدر، این‌بار همراه خواهرش بنت‌الهدی، جنبش دیگری را راه انداخت که به انتفاضه رجب شهرت یافت. نتیجه این انتفاضه آزادی سید محمدباقر صدر بود. <ref name=":0" /> | دستگیری دوباره سید محمدباقر صدر، این‌بار همراه خواهرش بنت‌الهدی، جنبش دیگری را راه انداخت که به انتفاضه رجب شهرت یافت. نتیجه این انتفاضه آزادی سید محمدباقر صدر بود. <ref name=":0" /> | ||
=== دوران خفقان | ===دوران خفقان=== | ||
پیروزی انقلاب اسلامی در ایران و تأثیر آن بر تفکرات شیعی عراق، صدام را نسبت به بقای دولتش نگران کرد. از همین روی، با شدت بیشتری با عالمان و روحانیان مبارز برخورد کرد. شهادت محمدباقر صدر به همراه خواهرش بنت‌الهدی، شهادت شماری از آل حکیم، دستگیری و تبعید بسیاری از روحانیان مبارز و فعالان سیاسی بخشی از این اقدامات بود. سخت‌گیری‌های صدام و همراه شدن آن با جنگ تحمیلی توده‌های شیعی را به سکوت واداشت. آنها منتظر فرصتی برای خیزشی نو بودند؛ ضعف دولت صدام پس از شکست در اشغال کویت، زمینه را برای آنها آماده کرد.<ref name=":0" /> | پیروزی انقلاب اسلامی در ایران و تأثیر آن بر تفکرات شیعی عراق، صدام را نسبت به بقای دولتش نگران کرد. از همین روی، با شدت بیشتری با عالمان و روحانیان مبارز برخورد کرد. شهادت محمدباقر صدر به همراه خواهرش بنت‌الهدی، شهادت شماری از آل حکیم، دستگیری و تبعید بسیاری از روحانیان مبارز و فعالان سیاسی بخشی از این اقدامات بود. سخت‌گیری‌های صدام و همراه شدن آن با جنگ تحمیلی توده‌های شیعی را به سکوت واداشت. آنها منتظر فرصتی برای خیزشی نو بودند؛ ضعف دولت صدام پس از شکست در اشغال کویت، زمینه را برای آنها آماده کرد.<ref name=":0" /> | ||
=== حمله صدام به کویت | ===حمله صدام به کویت=== | ||
صدام، در اوت، به کویت حمله کرده، این کشور کوچک، ولی ثروتمند را استان نوزدهم عراق خواند. نیروهای عدی، پسر ارشد صدام، مزدوران ساجده همسر صدام و علی شیمیایی به چپاول برنامه‌ریزی شده کویت پرداختند؛ به گونه‌ای که کاخ جدید ساجده، پر از مرمرهای کویتی شد و خودروهای گران‌قیمت کویتی در بازاهای بغداد به فروش می‌رسید.<ref>من پسر صدام بودم، ص ٢٣٣ - ٢۵٢.</ref> در پی این حمله، کشورهای غربی برای دفاع از کویت به منطقه لشکرکشی کردند. سرانجام صدام مجبور شد در فوریه خاک کویت را تخلیه کند. برخی بر این باورند که حمله صدام به کویت با دخالت غرب در ترغیب صدام به این حمله و چراغ سبز آمریکا آغاز شد. آنها به دیدار کلسبی، سفیر وقت آمریکا در عراق با صدام استناد کرده‌اند.<ref>The Iraq War The Rigional Impacton Shiites ، Kurds ، Sunnid Arab, p8</ref> کلبسی در مصاحبه‌ای با روزنامه نیویورک تایمز به طور تلویحی از رضایت آمریکا به این حمله خبر داده است.{{یادداشت|او می‌گوید: «هيچ‌كس فكر نمى‌كرد كه صدام قصد تصرف تمام خاك كويت را دارد. در واقع اگر صدام يورش خود را به حوزه نفتى مورد منازعه رُمَيله و جزاير مورد اختلاف محدود مى‌داشت، شوراى امنيت مداخله نمى‌كرد.»}}<ref>پرونده محرمانه جنگ خليج فارس، ص١١.</ref> وی چند سال پس از این، در یک تصادف مشکوک کشته شد. برخى، همراهى شاه اردن با صدام و سخنرانى بوش پدر درباره نظم نوين جهانى، چند روز پيش از حمله عراق را از ديگر نشانه‌هاى چراغ سبز آمريكا دانسته‌اند.<ref>برنامه گفت‌وگوى خبرى، شبكه دو سيماى جمهورى اسلامى ايران، ٩ دى ٨۵، با حضور امير عبداللهيان و آقامحمدى.</ref> | صدام، در اوت، به کویت حمله کرده، این کشور کوچک، ولی ثروتمند را استان نوزدهم عراق خواند. نیروهای عدی، پسر ارشد صدام، مزدوران ساجده همسر صدام و علی شیمیایی به چپاول برنامه‌ریزی شده کویت پرداختند؛ به گونه‌ای که کاخ جدید ساجده، پر از مرمرهای کویتی شد و خودروهای گران‌قیمت کویتی در بازاهای بغداد به فروش می‌رسید.<ref>من پسر صدام بودم، ص ٢٣٣ - ٢۵٢.</ref> در پی این حمله، کشورهای غربی برای دفاع از کویت به منطقه لشکرکشی کردند. سرانجام صدام مجبور شد در فوریه خاک کویت را تخلیه کند. برخی بر این باورند که حمله صدام به کویت با دخالت غرب در ترغیب صدام به این حمله و چراغ سبز آمریکا آغاز شد. آنها به دیدار کلسبی، سفیر وقت آمریکا در عراق با صدام استناد کرده‌اند.<ref>The Iraq War The Rigional Impacton Shiites ، Kurds ، Sunnid Arab, p8</ref> کلبسی در مصاحبه‌ای با روزنامه نیویورک تایمز به طور تلویحی از رضایت آمریکا به این حمله خبر داده است.{{یادداشت|او می‌گوید: «هيچ‌كس فكر نمى‌كرد كه صدام قصد تصرف تمام خاك كويت را دارد. در واقع اگر صدام يورش خود را به حوزه نفتى مورد منازعه رُمَيله و جزاير مورد اختلاف محدود مى‌داشت، شوراى امنيت مداخله نمى‌كرد.»}}<ref>پرونده محرمانه جنگ خليج فارس، ص١١.</ref> وی چند سال پس از این، در یک تصادف مشکوک کشته شد. برخى، همراهى شاه اردن با صدام و سخنرانى بوش پدر درباره نظم نوين جهانى، چند روز پيش از حمله عراق را از ديگر نشانه‌هاى چراغ سبز آمريكا دانسته‌اند.<ref>برنامه گفت‌وگوى خبرى، شبكه دو سيماى جمهورى اسلامى ايران، ٩ دى ٨۵، با حضور امير عبداللهيان و آقامحمدى.</ref> | ||
=== حمله آمریکا به عراق | ===حمله آمریکا به عراق=== | ||
حمله عراق به كويت و در پی آن، حمله آمريكا به عراق، نقطه عطفى در تاريخ اين كشور شمرده مى‌شود. در واقع سياست جديد آمريكا در قبال اپوزيسيون عراق و صف‌بندى جديد نيروهاى معارض و همچنين تبليغات و شعارهاى جديد صدام مبنى بر ادعاى اسلام‌گرايى از اين تاريخ نمايان مى‌شود.<ref>كويت از پيدايش تا بحران، ص٣١٧.</ref> | حمله عراق به كويت و در پی آن، حمله آمريكا به عراق، نقطه عطفى در تاريخ اين كشور شمرده مى‌شود. در واقع سياست جديد آمريكا در قبال اپوزيسيون عراق و صف‌بندى جديد نيروهاى معارض و همچنين تبليغات و شعارهاى جديد صدام مبنى بر ادعاى اسلام‌گرايى از اين تاريخ نمايان مى‌شود.<ref>كويت از پيدايش تا بحران، ص٣١٧.</ref> | ||
| خط ۶۲: | خط ۶۲: | ||
'''یکشنبه، 16 شعبان''' | '''یکشنبه، 16 شعبان''' | ||
ساعت 45: 13 بعدازظهر تظاهرات آغاز شد. شعارها | ساعت 45: 13 بعدازظهر تظاهرات آغاز شد. شعارها به جز تکبیر، سمت و سوی ضد دولتی و ضد بعثی دارد. لحظه به لحظه بر جمعیت حاضر در خیابان افزوده می‌شود. نیروهای اطلاعاتی، مردمی را که قصد بیرون آمدن از حرم امام علی(ع) داشتند محاصره میکنند، ولی این بار مردم ساکت نمانده، با هر چه به دستشان می رسد، به مبارزه برمی خیزند. نتیجه این درگیری تعدادی کشته و زخمی از هر دو طرف بود؛ ولی نظامیان و مردم همچنان بر مواضع خود پافشاری می کنند. شعارهای مردم تند و تیزتر شده و خواهان سقوط نظام بعثی اند. | ||
جمعیت به طرف شارع صادق به حرکت خویش ادامه می دهد تا به میدان امام علی(ع) که از قبل نیروهای انتظامی در آن مستقر شده بودند می رسند؛ جمعیت مردم زیاد | جمعیت به طرف شارع صادق به حرکت خویش ادامه می دهد تا به میدان امام علی(ع) که از قبل نیروهای انتظامی در آن مستقر شده بودند می رسند؛ جمعیت مردم زیاد است. نیروهای مسلّح عقب‌نشینی کرده، همزمان به روی مردم آتش گشوده و تعداد دیگری را زخمی و مجروح کردند. با اصرار مردم به ادامه حرکت، درگیری شدیدی میان آنها و نیروهای امنیتی به وجود آمد. بعثی‌ها مجبور به عقب‌نشینی شدند. | ||
به این ترتیب، مردم به سوی پایگاه های نظامی از پیش تعیین شده به راه افتادند. یکی از مرکزهایی که به تصرّف مردم درآمد، اداره پلیس در غرب نجف بود که در آن سلاح های فراوانی به دست مردم افتاد. همچنین شماری دیگر، پس از پنج ساعت و بر جای گذاشتن تلفاتی چند، توانستند مرکز اصلی پلیس نجف را بگیرند. | |||
انقلابی‌ها چند مدرسه را به عنوان پایگاه و سنگر تصرّف کردند و به سربازانی که در جامع طوسی، مستقر شده بودند، حمله ور شده و همه را بیرون راندند و سپس ساختمانی نزدیک دانشکده فقه را نیز از بعثی ها گرفتند. نیروهای ضدشورش در محلّه ای نزدیک بیمارستان «حی السّعد» در میدان «ثورة العشرین» مستقر شدند. انتخاب این منطقه به دلیل نزدیک بودن به شهرک «اسکان» جنبه تاکتیکی داشت و این طور وانمود می شد که شهرک نشینان به گروگان گرفته شده اند و مردم دور تا دور آن را به محاصره خویش درآوردند. | |||
| خط ۹۹: | خط ۹۹: | ||
*'''الطائفيه والسياسة فى العالم العربى، نموذج الشيعة فى العراق رؤية فى موضوع الدين والسياسة المجتمع العربى المعاصر'''، فرهاد ابراهيم، ترجمه مركز دراسات التفاعل الثقافى والترجمه، مكتبه المدبولى، ١٩٩۶م. | *'''الطائفيه والسياسة فى العالم العربى، نموذج الشيعة فى العراق رؤية فى موضوع الدين والسياسة المجتمع العربى المعاصر'''، فرهاد ابراهيم، ترجمه مركز دراسات التفاعل الثقافى والترجمه، مكتبه المدبولى، ١٩٩۶م. | ||
*'''من پسر صدام بودم'''، لطيف يحيى، ترجمه عباس رضوانخواه و افشين رضاپور، انتشارات چنار، ١٣٨۴ش. ص٢٣٣ - ٢۵٢. | *'''من پسر صدام بودم'''، لطيف يحيى، ترجمه عباس رضوانخواه و افشين رضاپور، انتشارات چنار، ١٣٨۴ش. ص٢٣٣ - ٢۵٢. | ||
*'''نقش نجف اشرف در تمدّن بشرى'''، ولید حلی، | *'''نقش نجف اشرف در تمدّن بشرى'''، ولید حلی، | ||
*'''الواقع و آفاق المستقبل'''، وليد حلّى، | *'''الواقع و آفاق المستقبل'''، وليد حلّى، | ||
*'''The Iraq War The Rigional Impacton Shiites ، Kurds ، Sunnid Arab, Raphael Israeli''', Sussex Academic Press, Brightan. Portland, 2004 | *'''The Iraq War The Rigional Impacton Shiites ، Kurds ، Sunnid Arab, Raphael Israeli''', Sussex Academic Press, Brightan. Portland, 2004 | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||