←سرکوب انتفاضه
خط ۲۹: | خط ۲۹: | ||
از سویی کردها نیز در شمال عراق مناطق کردنشین را از دست نیروهای صدام خارج کردند. این انقلاب بیشتر به صورت خودجوش عمل میکرد و نمیتوان آن را به نام هیچیک از گروهها و احزاب ثبت کرد. یکی از عوامل پیروزیهای اولیه این انقلاب، دستور ممنوعیت پرواز هواپیماهای عراقی توسط آمریکا بود که طبق آن، از هرگونه پرواز هواپیما و بالگرد عراقی بر فراز عراق جلوگیری میشد.<ref name=":1">برنامه «بلاحدود»، شبکه الجزیره، با حضور عبدالله النفیسی، ١٨/٩/٢٠٠٢.</ref> | از سویی کردها نیز در شمال عراق مناطق کردنشین را از دست نیروهای صدام خارج کردند. این انقلاب بیشتر به صورت خودجوش عمل میکرد و نمیتوان آن را به نام هیچیک از گروهها و احزاب ثبت کرد. یکی از عوامل پیروزیهای اولیه این انقلاب، دستور ممنوعیت پرواز هواپیماهای عراقی توسط آمریکا بود که طبق آن، از هرگونه پرواز هواپیما و بالگرد عراقی بر فراز عراق جلوگیری میشد.<ref name=":1">برنامه «بلاحدود»، شبکه الجزیره، با حضور عبدالله النفیسی، ١٨/٩/٢٠٠٢.</ref> | ||
==سرکوب انتفاضه== | ==سرکوب انتفاضه== | ||
با | نبرد در کربلا برای صدام بسیار سنگین پیش میرفت و ارتش عراق را با مشکل روبهرو ساخته بود.<ref name=":8">جایگاه و نقش عشایر در تحولات سیاسی عراق، مجله مطالعات خاورمیانه، شماره ۵۷، ص۹۱.</ref> یکی از دلایل آن منع پرواز هواپیما و بالگرد عراقی توسط آمریکا بود. آمریکا پس از مدتی به صدام اجازه داد بالگردهایش را به پرواز درآورد؛ دلیل این اجازه، خراب بودن راههای بازگشت سربازان عراقی از [[کویت]] اعلام شد.<ref>صدام؛ زندگی مخفی، ص۴٠٧.</ref> برخی بر این باورند که دلیل اعلام شده، بهانه بوده و دلیل اصلی آن نگرانی آمریکا از موفقیت خیزش شیعیان بوده است.<ref name=":1" /> بمباران هوایی با استفاده از بمبهای تاپالم تلفات زیادی به معترضان وارد کرده<ref name=":8" /> و کشتار شیعیان جنوب آغاز شد.<ref name=":6">شیعیان عرب؛ مسلمانان فراموش شده، ص٢١٢و٢١٣.</ref> تانکهای ارتش عراق زیر نظر حسین کامل، داماد صدام در حالی که پرچمهایی با شعار «لا شیعة بعد الیوم»{{یادداشت|برگردان فارسی آن: «پس از امروز، دیگر شیعهای باقی نخواهد ماند.»}} حمل میکردند، عملیات نسلکشی شیعیان را آغاز کردند.<ref name=":6" /> با شکست انتفاضه در کربلا، ارتش عراق در منطقه مثلثی شکل بین حله، کربلا و نجف متمرکز شد و پس از حله به سمت نجف حرکت کرد.<ref name=":8" /> پس از چهار روز مقاومت نجفیها وارد نجف شده و آیتالله خویی را ربود.<ref name=":3">پایگاه مؤسسة الخوئی الإسلامیة.</ref> سرانجام نیروهای بعثی بر اوضاع مسلط شده و انقلاب را در جنوب عراق سرکوب کردند. برخی این سرکوب را با چراغ سبز بوش پدر دانستهاند.<ref name=":3" /> به گفته علی حسن المجید، ارتش عراق طی سه هفته ٣٠٠هزار نفر را کشت. این نسلکشی حتی برخی از طرفهای غیر سیاسی شیعه و غیر شیعه را به حرکت واداشت.<ref name=":6" /> | ||
==علتهای شکست== | ==علتهای شکست== | ||
انقلاب مردم عراق پس از ۱۵ روز به شکست انجامید و به هدف اصلی خود که ساقط کردن دولت [[صدام]] بود، نرسید. علتهای این ناکامی را اینگونه برشمردهاند: | انقلاب مردم عراق پس از ۱۵ روز به شکست انجامید و به هدف اصلی خود که ساقط کردن دولت [[صدام]] بود، نرسید. علتهای این ناکامی را اینگونه برشمردهاند: | ||
خط ۴۶: | خط ۴۶: | ||
به گزارش محمد یعقوبی، مسئول حزب فضیله و از نزدیکان سید محمد صدر، پس از تصرف نجف توسط معترضان، هیچ کس درباره مرحله بعدی انتفاضه چیزی نمیدانست و تمام نمازهای جماعت، جز نماز سید محمد صدر که در حرم برگزار میشد، تعطیل شده بود. محمد یعقوبی، نبود رویکرد واحد و مشخص برای سرایت انقلاب به بغداد و دیگر استانها را از علتهای شکست انقلاب دانسته است.<ref name=":2" /> | به گزارش محمد یعقوبی، مسئول حزب فضیله و از نزدیکان سید محمد صدر، پس از تصرف نجف توسط معترضان، هیچ کس درباره مرحله بعدی انتفاضه چیزی نمیدانست و تمام نمازهای جماعت، جز نماز سید محمد صدر که در حرم برگزار میشد، تعطیل شده بود. محمد یعقوبی، نبود رویکرد واحد و مشخص برای سرایت انقلاب به بغداد و دیگر استانها را از علتهای شکست انقلاب دانسته است.<ref name=":2" /> | ||
'''همکاری برخی عشایر با صدام''' | |||
پس از شکست انتفاضه در کربلا و حله، ارتش صدام به سمت نجف رفت. ام عباسیات، نقطه ورود به نجف از شمال، مهمترین سنگر مقاومت در نظر گرفته شد، اما جنگ در این جبهه هرگز آغاز نشد؛ زیرا با تماس صدام حسین با حاتم آل حسن، شیخ عشره بن حسن (الحسناوی)،و تقاضا از وی برای عبور ارتش از این منطقه، راه برای ورود نیروی نظامی حکومت به نجف کوتاه شد. عده امتیازات مالی و سیاسی در آینده، در نهایت حاتم آل حسن را متقاعد کرد تا ارتش بعثی با اطمینان و بدون تلفات از این جبهه به نجف برسد.<ref>جایگاه و نقش عشایر در تحولات سیاسی عراق، مجله مطالعات خاورمیانه، شماره ۵۷، ص۹۱.</ref> | |||
'''نفوذ بعث در بین معترضان''' | '''نفوذ بعث در بین معترضان''' | ||
خط ۳۳۳: | خط ۳۳۷: | ||
*'''کویت از پیدایش تا بحران'''، مرکز مطالعات و پژوهشهای کویت، قصیدهسرا، تهران، ١٣٨١ش. | *'''کویت از پیدایش تا بحران'''، مرکز مطالعات و پژوهشهای کویت، قصیدهسرا، تهران، ١٣٨١ش. | ||
*'''روزنامه کیهان.''' | *'''روزنامه کیهان.''' | ||
*'''جایگاه و نقش عشایر در تحولات سیاسی عراق'''، عدنان محقق، مجله مطالعات خاورمیانه، شماره ۵۷، تابستان ۱۳۸۸ش. ص ۷۵ تا ۱۰۴. | |||
*'''الطائفیه والسیاسة فی العالم العربی، نموذج الشیعة فی العراق رؤیة فی موضوع الدین والسیاسة المجتمع العربی المعاصر'''، فرهاد ابراهیم، ترجمه مرکز دراسات التفاعل الثقافی والترجمه، مکتبه المدبولی، ١٩٩۶م. | *'''الطائفیه والسیاسة فی العالم العربی، نموذج الشیعة فی العراق رؤیة فی موضوع الدین والسیاسة المجتمع العربی المعاصر'''، فرهاد ابراهیم، ترجمه مرکز دراسات التفاعل الثقافی والترجمه، مکتبه المدبولی، ١٩٩۶م. | ||
*'''من پسر صدام بودم'''، لطیف یحیی، ترجمه عباس رضوانخواه و افشین رضاپور، انتشارات چنار، ١٣٨۴ش. ص٢٣٣ - ٢۵٢. | *'''من پسر صدام بودم'''، لطیف یحیی، ترجمه عباس رضوانخواه و افشین رضاپور، انتشارات چنار، ١٣٨۴ش. ص٢٣٣ - ٢۵٢. |