مدرسه سید یزدی (نجف): تفاوت میان نسخه‌ها

'''مدرسه سید یزدی'''، معروف به‌'''مدرسه سید'''، در نجف، محله حُویش قرار دارد.  

== مکان ==

مدرسه سید یزدی، معروف به مدرسه سید، در [[نجف]]، نزدیک [[آستان مقدس امام علی(ع)|حرم امام علی (ع)]]، در محله حُویش قرار دارد. درب اصلی آن، از شرق به کوچه‌ای که بیت [[سید عبدالهادی شیرازی]] واقع است، باز می‌شود؛ این کوچه از سمت جنوب، به شارع الرسول می‌رسد. درب پشتی و فرعی آن، به کوچه‌ای گشوده می‌شود که در سمت جنوب آن، منزل [[سید روح‌الله خمینی]] قرار داشته و در ضلع شمالی آن کتابخانه و مقبره [[عبدالحسین امینی]] است و به بازار معروف حویش راه دارد.<ref name=":2">خاطرات حاج شیخ محمدفاضل استرآبادی، ص ٢٨.</ref>

== ساخت ==

این مدرسه علمیه، به دستور [[سید محمدکاظم یزدی]]، مرجع شیعی و نویسنده کتاب [[عروة الوثقی (کتاب)|عروة الوثقی]]<ref name=":0"/>توسط آستان قلی‌بیگ، وزیر سلطان عبدالاحد بخاری ساخته شد.<ref name=":0"/>  

بنا

این مدرسه در دو طبقه احداث شده و زیبا و مرتب بود. تمام دیوارهایش کاشی‌کاری شده و تمییر بود. اطراف درِ اتاق‌ها حدیثی با خط زیبا نوشته شده بود. کاشی‌های آن‌جا را از ایران می‌آوردند. زمانی که هوا گرم بود، طلاب از سرداب استفاده می‌کردند. این مدرسه دارای دو سرداب بود: سرداب فوقانی و سرداب سن که زیرزمین بود. تمام سرداب‌ها هم کاشی‌کاری شده بود. البته چون روشنایی نداشت، تاریک بود، ولی پنجره‌هایش طوری تعبیه شده بود که مقداری روشنایی را وارد سرداب می‌کرد؛<ref name=":2"/>

در همان ایام نصف مشاعِ دو حمام عمومی، یازده باب مغازه و یک مسافرخانه در بازار خلخالی نجف و هفت مغارهْ دیگر و یک کاروانسرا و چند کارگاه در بازار وسطی کوفه خریداری و جزو موقوفات این مدرسه شد که اغلب هزینه‌های آب و برق، تعمیرات و سایر مخارج متفرقه از عایدات همین موقوفات پرداخت می‌شد.<ref name=":0">موسوعة النجف الاشرف، ج۶، ص ٣٩٨.</ref>

در ابتدا متولّی آن، آقا سید محمد یزدی، فرزند آیت‌الله یزدی بود.<ref name=":1"/>  

در آن‌جا بعضی از دوستان از من دربارهْ انتخاب مدرسه سؤال کردند؛ گفتم: مدرسهْ مرحوم یزدی و حاج آقا باقر. تا اسم حاج آقا باقر را شنیدند گفتند: منتظر او نباش؛ جواب او منفی است. او به تو حجره نمی‌دهد. از طرفی چون سن من هم زیاد نبود و پانزده، شانزده ساله بودم آنها احتمال می‌دادند که به من حجره ندهد. اما وقتی مراجعه کردم، برخلاف انتظار با جواب مثبت حاج آقا باقر مواجه شدم و او به من اتاق داد و خطاب به من گفت: من فقط به یک انگیزه به تو اتاق می‌دهم؛ آن هم برخورد خوب پدرت با ما بود. زمانی‌که پدرت در این‌جا حجره داشت و مدتی در این مدرسه ساکن بود، وقتی احساس کرد که دیگر به حجره نیاز ندارد، آمد اعلام کرد و تحویل داد و گفت: اگر کس دیگری نیاز دارد، حجره را به او بدهید و من به همین خاطر حجره در اختیار تو قرار می‌دهم.<ref>خاطرات حاج شیخ محمد فاضل استرآبادی ص ٨۵.</ref>

در عین حال مدیر و متولی سخت‌گیری داشت و به هر کس حجره نمی‌داد.<ref name=":2"/>

در ابتدا متولّی آن، آقا سید محمد یزدی، فرزند آیت‌الله یزدی بود.<ref name=":1">سید محمد کاظم یزدی، ص١۵٢.</ref> او کتابخانهْ بزرگی در طبقه دوم مدرسه ساخت و کتاب‌های منبع و خطی نفیسی را در آن گرد آورد. این کتابخانه، بزرگ‌ترین کتابخانه عمومی نجف تا اواخر دورهْ پهلوی به شمار می‌رفت و شامل کتاب‌های خطی بسیار و کتاب‌های چاپی در موضوعات گوناگون بود. در دورهْ حاکمیت صدام و اشغالگری آمریکایی‌ها در عراق، با این که بیشتر کتابخانه‌ها و موزه‌ها به غارت رفت، اما این کتابخانه در امان ماند و همچنان از منابع مهم کتابخانه‌ای در این حوزه به‌شمار می‌رود.<ref name=":1"/>

مدرسه دارای دو درب اصلی و فرعی است.<ref name=":2"/>  

این مدرسه سال‌ها در حوزهْ نجف محوریت داشت و محل اجتماع بزرگان و اساتید بود.<ref name=":2"/>

آیت‌الله شیخ محمد فاضل (رئیس حوزهْ علمیهْ فیضیهْ مازندران) که پدرش مرحوم آیت‌الله حاج شیخ نجفعلی استرآبادی نیز سال‌ها در مدرسه سید ساکن بود: در نجف مدارس متعددی وجود داشت. . . اما هیچ‌یک از مدارس نجف به موقعیت و شهرت مدرسهْ مرحوم سید کاظم یزدی صاحب «عروة الوثقی» نمی‌رسید.<ref name=":2"/>

این مدرسه چون بسیار زیبا و تمیز بود، گردشگران و سیاحتگران از عراق و کشورهای اروپایی می‌آمدند و از آن بازدید می‌کردند و عکس می‌گرفتند.<ref name=":2"/>

مدرسه سید در نجف همواره محل رفت و آمد و تجمع و بحث و گفت‌وگوی علمی طلاب و فضلای پرتلاش در حوزهْ علمیه این شهر، همچون مرحوم آقا ضیاء عراقی و آیت‌الله سید علی یثربی کاشانی بود. ^۲شخصیت‌های بزرگ و سرشناسی مانند حضرت امام خمینی، شهید مدنی و آیت‌الله بهجت به این مدرسه عنایت خاص و به آن رفت و آمد داشتند. حضرت امام خمینی (ره) همیشه از درب فرعی مدرسه که به منزل معظم‌له نزدیک بود، وارد مدرسه می‌شدند و لحظاتی را در خدمت فضلا بودند و سپس به منزل بازمی‌گشتند.<ref>به نقل از خادم مدرسه، مدرسه سید در نجف، نگاهی به مدرسه آیت الله العظمی سید محمد کاظم یزدی، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۶، بهار ص ۹۴.</ref>

علما و شخصیت‌های برجستهْ دیگری چون: مرحوم شیخ عباس قمی، صاحب «مفاتیح الجنان» و مرحوم آقابزرگ تهرانی، صاحب «الذریعة» در این مدرسه با هم در یک حجره اقامت داشتند و با هم به درس مرحوم میرزا حسین نوری می‌رفتند.<ref>مفاخر اسلام، ج١١، بخش اول، ص۴٧.</ref>

مرحوم شیخ عباس قمی نیز در ایامی که به ترجمهْ کتاب «عروةالوثقی» مشغول بود، در یکی از حجره‌های نمناک و کوچک این مدرسه که در زیر پله‌ها قرار داشت، سکونت اختیار کرده بود و سرانجام ترجمهْ آن را در همین مدرسه به پایان رساند و به نام «غایةالقصوی» به چاپ رساند.<ref>مفاخر اسلام، ج۱۱، بخش اول، ص۵۱.</ref> محقق توانا مرحوم آقای علی دوانی به نقل از یکی از علمای نجف، ساکن تهران که در مدرسه سید ساکن بوده می‌نویسد:

مرحوم حاج‌آقا باقر طباطبایی، متولی مدرسه سید در نجف، گاهی طلبه‌ها را نصیحت می‌کرد و می‌گفت: چرا این همه اصرار به داشتن اتاق خوب و حجرهْ نورگیر مدرسه دارید و هر اتاق و حجره‌ای که به شما می‌دهیم راضی نیستید؟! بعد اضافه می‌کرد و می‌گفت: وقتی حاج شیخ عباس قمی در نجف بود، در حجره‌ای بسیار کوچک و تاریک و زیرپله‌های طبقه دوم این مدرسه سکونت داشت و در همان جای تنگ و تاریک «غایة القصوی» را در ترجمهْ «عروةالوثقی» نوشت. هر بار از آن مرحوم می‌خواستیم حجره‌اش را عوض کند و یک حجرهْ بهتر و بزرگ‌تر برگزیند، می‌گفت: نه همین‌جا کفاف کار مرا می‌کند و به راحتی می‌توانم به کارم ادامه بدهم. چرا اتاق دیگری را که سایر طلاب احتیاج به آن دارند، اشغال بکنم؟ با همهْ اصرار و خواهش ما برای تعویض حجره، او هرگز نپذیرفت و در همان‌جا به سر برد و مشغول کارش بود.<ref>مفاخر اسلام، ج۱۱، بخش اول، ص ۵١.</ref>

در بهمن ماه سال ۱۳۸۸ در سفری که هیئت تحریریهْ مجلهْ «فرهنگ زیارت» به عتبات عالیات داشت، از این مدرسه بازدید به عمل آمد. وقتی به مدرسه مراجعه کردیم، با درب بستهْ آن مواجه شدیم. پس از اصرار بر ورود، فردی از پشت درب را باز کرد. پس از سلام و تعارف، چون فهمید زائر هستیم و از ایران آمده‌ایم، اجازه داد و داخل مدرسه شدیم. هنگام ورود معلوم شد در حال تغییرات و بازسازی اساسی هستند. معماران، بناها و کارگران مشغول کار بودند. داخل حیاط مدرسه و اطراف ستون‌ها را حفاری کرده و بتون‌ریزی می‌کردند. لحظاتی با آنان صحبت کردیم. از طبقه اول و دوم مدرسه و داخل حجرات که بسیار کوچک و یک نفری بودند دیدن کردیم. چون از تولیت، طلاب و خادم مدرسه خبری نبود و آقایان حاضر هم چندان اطلاعی از اوضاع و تاریخ مدرسه نداشتند، همین قدر می‌گفتند که این تعمیرات و بازسازی‌ها زیر نظر دفتر آیت‌الله سیستانی انجام می‌گیرد. خداحافظی کردیم و از درب فرعی که به منزل حضرت امام خمینی منتهی می‌شد، خارج شدیم<ref>مقاله مدرسه سید در نجف نگاهی به مدرسه آیت الله العظمی سید محمد کاظم یزدی، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۶، ص۹۷.</ref>

== پانوشت ==

== منابع ==

* '''سید محمد کاظم یزدی'''، کامل سلمان الجبوری، انتشارات ذوی‌القربی، ۱۳۸۵ش.

* '''موسوعة النجف الاشرف'''، جعفر دجیلی،

* '''ماضی النجف و حاضرها'''، آل باقر محبوبه،

* '''مفاخر اسلام'''، علی دوانی،

* '''گلشن ابرار'''،