←مخالفان
| خط ۱۱: | خط ۱۱: | ||
[[پرونده:مسجد عمران بن شاهین۲.jpg|بندانگشتی|نمای داخلی مسجد، که درِ ورودی آن، رو به [[ایوان العلماء (آستان علوی)|ایوان العلما]] باز می‌شود و در سوی راست تصویر، [[مرقد سید محمدکاظم یزدی]] مشخص است.]] | [[پرونده:مسجد عمران بن شاهین۲.jpg|بندانگشتی|نمای داخلی مسجد، که درِ ورودی آن، رو به [[ایوان العلماء (آستان علوی)|ایوان العلما]] باز می‌شود و در سوی راست تصویر، [[مرقد سید محمدکاظم یزدی]] مشخص است.]] | ||
[[پرونده:مسجد عمران بن شاهین۳.jpg|بندانگشتی|نمای داخلی مسجد.]] | [[پرونده:مسجد عمران بن شاهین۳.jpg|بندانگشتی|نمای داخلی مسجد.]] | ||
این مسجد نزدیک قسمت شمالی حرم امام علی(ع) است؛ به‌گونه‌ای که از رواقی که امروزه وجود دارد، جدا بوده است و چند قدم با آن فاصله دارد. با این همه، بر اثر ساخت‌وسازهای پی‌درپی، وارد صحن مطهر شده است و امروزه دو درِ دارد. یک درِ، نزد درِ طوسی و درِ دیگر، در صحن شریف است که آثار آن از بین رفته است؛ به‌گونه‌ای که محل دفن برخی از دانشمندان شده است.<ref name=":4">تاریخچه آستان مطهر امام علی(ع)، ص۳۰۸؛ ر.ک: تاریخ النجف حتی نهایة العصر العباسی، ص ٢۵۶.</ref><br /> | این مسجد نزدیک قسمت شمالی حرم امام علی(ع) است؛ به‌گونه‌ای که از رواقی که امروزه وجود دارد، جدا بوده است و چند قدم با آن فاصله دارد. با این همه، بر اثر ساخت‌وسازهای پی‌درپی، وارد صحن مطهر شده است و امروزه دو درِ دارد. یک درِ، نزد درِ طوسی و درِ دیگر، در صحن شریف است که آثار آن از بین رفته است؛ به‌گونه‌ای که محل دفن برخی از دانشمندان شده است.<ref name=":4">تاریخچه آستان مطهر امام علی(ع)، ص۳۰۸؛ ر.ک: تاریخ النجف حتی نهایة العصر العباسی، ص ٢۵۶.</ref><br />برخی از در دوم مسجد تا زمانی که برداشته نشده ولی متروک بوده گزارش کرده‌اند. هم‌اكنون، دو در دارد؛ يك در آن، موازى در طوسى است و در ديگر آن، در صحن قرار گرفته و كهنه و متروك شده است. اين مسجد در حال حاضر به نام مسجد عمران، شناخته مى‌شود.<ref>حاشیه و متن حائر حسینی، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۳ و ۴، ص۱۰۴؛ به نقل از آثار شيعه الاماميه، ص١٢٧.</ref> | ||
==تاریخچه== | == تاریخچه == | ||
سالن و رواق بزرگ بخش شمالى حرم، به «مسجد شاهين» معروف است. اين مكان قبلا با يك ديوار بلند از حرم و اطراف ضريح جدا بود. مسجد به دستور عمران بن شاهين (متوفى ٣۶٩) كه از امراى جنوب عراق بود ساخته شد. در دوره عثمانى‌ها نخستين مفتى و قاضى سنى حنفى مذهب در آن نماز مى‌خواند. گويا شيخ عبدالله سُوِيدى نخستين كسى است كه به سال ١١۴۵ق در آن نماز برپا كرده است. در سال ١٢١٣ق به دليل فضاى كوچك اطراف ضريح و سختى زيارت براى زائران، طرح الحاق مسجد به حرم امام از سوى سيد مهدى شهرستانى (١١٣٠ - ١٢١۶ق) مطرح شد، اما با مخالفت ملاعثمان، مفتى عثمانى كربلا كه در آن مسجد اقامه نماز مى‌كرد مواجه شد. آقاى شهرستانى با مشورت و موافقت عالم بزرگ كربلا سيد مهدى طباطبايى و همكارى كليددار حرم، مخفيانه و شبانه دستور تخريب ديوار حائل ميان مسجد و حرم را داد كه با برداشته شدن اين ديوار، فضاى مسجد به رواق شمالى حرم ملحق گرديد. مفتى شهر به مراد بيگ، حاكم كربلا شكايت برد و سلطان عثمانى نيز هيئتى را براى رسيدگى اعزام كرد. سرانجام اين ماجرا به مصالحه انجاميد و سيد مهدى شهرستانى، مسجدى را در بخش شرقى صحن به مفتى كربلا سپرد.<ref>حاشیه و متن حائر حسینی، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۳ و ۴، ص۱۰۴.</ref> | |||
==ساخت== | |||
مسجد عمران بن شاهین، از قدیم‌ترین مسجدهای [[نجف]] است و به عمران بن شاهین، از حاکمان عصر [[آل بویه|آل بویه]] در سده چهارم، منسوب است.<ref name=":3" /> این انتساب را مؤلف کتاب فرحة الغری، به همراه داستانی درباره انگیزه ساخت این مکان، ذکر کرده است.<ref name=":0" /> برخی این این انتساب<ref>اعیان الشیعة، ج۵، ص۵٣٨؛ </ref> و داستان را تأیید<ref>تاریخچه آستان مطهر امام علی(ع)، ص۳۰۷.</ref>، برخی رد<ref>نزهة الغری، ج ٢، صص ١٨٠ و ١٨١.</ref> و برخی با تغییر و تفصیل پذیرفته‌اند. | مسجد عمران بن شاهین، از قدیم‌ترین مسجدهای [[نجف]] است و به عمران بن شاهین، از حاکمان عصر [[آل بویه|آل بویه]] در سده چهارم، منسوب است.<ref name=":3" /> این انتساب را مؤلف کتاب فرحة الغری، به همراه داستانی درباره انگیزه ساخت این مکان، ذکر کرده است.<ref name=":0" /> برخی این این انتساب<ref>اعیان الشیعة، ج۵، ص۵٣٨؛ </ref> و داستان را تأیید<ref>تاریخچه آستان مطهر امام علی(ع)، ص۳۰۷.</ref>، برخی رد<ref>نزهة الغری، ج ٢، صص ١٨٠ و ١٨١.</ref> و برخی با تغییر و تفصیل پذیرفته‌اند. | ||
| خط ۳۳: | خط ۳۶: | ||
محمد کوفی غروی، در کتاب نزهة الغری، انتساب این مسجد به عمران به شاهین را رد کرده است. وی این باور که مسجد مذکور را درآغاز [[رواق|رواقی]] ساخته عمران دانسته و بعدها تبدیل به مسجد شده نپذیرفته است. وی احتمال داده این مسجد را شماری از خاندان عمران بن شاهین، بنا کرده باشند و با گذشت سالیان دراز، به مسجد عمران شهرت یافته باشد.<ref>نزهة الغری، ج ٢، صص ١٨٠ و ١٨١.</ref> به گفته شیخ جعفر محبوبه، از کسی شنیده نشده که مسجد عمران، پیش‌تر رواق بوده باشد. بلکه بر پایه نظر مشهور، عمران بن شاهین، یکی از رواق‌های حرم را ساخت، که پس از مدتی از حرم جدا شد. دور از ذهن است که رواق، پس از جدا شدنش از حرم، هم‌رتبه با مسجد شده باشد. جعفر محبوبه، اطمینان دارد بنای عمران، باقی نمانده است.<ref name=":2" /> | محمد کوفی غروی، در کتاب نزهة الغری، انتساب این مسجد به عمران به شاهین را رد کرده است. وی این باور که مسجد مذکور را درآغاز [[رواق|رواقی]] ساخته عمران دانسته و بعدها تبدیل به مسجد شده نپذیرفته است. وی احتمال داده این مسجد را شماری از خاندان عمران بن شاهین، بنا کرده باشند و با گذشت سالیان دراز، به مسجد عمران شهرت یافته باشد.<ref>نزهة الغری، ج ٢، صص ١٨٠ و ١٨١.</ref> به گفته شیخ جعفر محبوبه، از کسی شنیده نشده که مسجد عمران، پیش‌تر رواق بوده باشد. بلکه بر پایه نظر مشهور، عمران بن شاهین، یکی از رواق‌های حرم را ساخت، که پس از مدتی از حرم جدا شد. دور از ذهن است که رواق، پس از جدا شدنش از حرم، هم‌رتبه با مسجد شده باشد. جعفر محبوبه، اطمینان دارد بنای عمران، باقی نمانده است.<ref name=":2" /> | ||
به باور برخی، راوی این داستان، ابن طحال، بسیاری از پژوهشگران را به سبب روایاتش که به سختی می‌توان به آنان اعتماد کرد، دچار اشتباه کرده است؛ زیرا مبالغه‌های فراوانی از او در این روایات وجود دارد که مشمول امور نامحسوس و غیبی هستند، یا در دایره ادبیات دینی مردم یا ادبیات سنتی مردم قرار می‌گیرند که در بیشتر موارد، بر سندی مبتنی نیستند یا اینکه چون از حقایق مربوط به حوادث تاریخی دور هستند، قابل استناد نمی‌باشند.<ref>تاریخچه آستان مطهر امام علی(ع)، ص۳۰۵.</ref> | به باور برخی، راوی این داستان، ابن طحال، بسیاری از پژوهشگران را به سبب روایاتش که به سختی می‌توان به آنان اعتماد کرد، دچار اشتباه کرده است؛ زیرا مبالغه‌های فراوانی از او در این روایات وجود دارد که مشمول امور نامحسوس و غیبی هستند، یا در دایره ادبیات دینی مردم یا ادبیات سنتی مردم قرار می‌گیرند که در بیشتر موارد، بر سندی مبتنی نیستند یا اینکه چون از حقایق مربوط به حوادث تاریخی دور هستند، قابل استناد نمی‌باشند.<ref>تاریخچه آستان مطهر امام علی(ع)، ص۳۰۵.</ref> به باور وی هيچ‌گونه ملاقاتى بين عضدالدوله و عمران بن شاهين وجود نداشته است و عمران بن شاهين در ايام حكومت عضدالدوله، نه ضعيف بوده و نه از او شكست خورده است. وی معتقد است این مسجد یا رواق را حسن بن عمران بن شاهین، فرزند عمران پس از صلحی که بین او و عضدالدوله انجام گرفت ساخته است؛ ولی آن بنا را به اسم پدرش نامگذاری کرد یا اسم پدرش، به سبب شهرتی که داشتِ بر آن مکان غلبه یافت.<ref>تاریخچه آستان مطهر امام علی(ع)، ص۳۱۵.</ref> | ||
==پانوشت== | ==پانوشت== | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||