بدون خلاصۀ ویرایش
(←معرفی) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲: | خط ۲: | ||
[[رده:مقاله‌های در دست ویرایش]] | [[رده:مقاله‌های در دست ویرایش]] | ||
'''گنبد'''، سقف مدوّر و برجسته‌اى است كه حالت نیم‌کره داشته و از مصالح گوناگون مانند خشت، گل، آجر، سيمان و آهن ساخته مى‌شود. منشأ پیدایش گنبد را [[ايران|ایران]] و پیشینه آن را هزاره سوم پیش از میلاد دانسته‌اند. این سازه بر روی بیشتر مکان‌های مقدس مانند مسجدها، حرم‌ها و کلیساها ساخته می‌شود. گنبد را نماد آسمان و سازه زیرین آن را نشانه زمین دانسته و در مجموع، نماینده گذر از زمین به آسمان دانسته‌اند. برخی، تارک گنبد را نشانه یکتایی خدا دانسته که به سمت کثرات زیرین خود سیر می‌کند. | |||
==واژه‌شناسی== | ==واژه‌شناسی== | ||
| خط ۹: | خط ۱۰: | ||
به سقف مدوّر و برجسته‌اى كه حالت نیم‌کره داشته و از خشت، گل، آجر، سيمان و آهن يا مصالح ديگر ساخته مى‌شود، «گنبد» می‌گويند. سقف بسيارى از مسجدها، حرم‌ها، برج‌هاى قديمى، برخى مقبره‌ها، معبدها و كليساها گنبدى شكل است. گنبد بیشتر زيارتگاه‌ها، كاشى كارى يا طلا كارى است.<ref name=":1" /> گنبد را مانند [[ایوان]]، بارزترین عنصر معماری ایران دانسته‌اند.<ref>گنبدها در معماری اسلامی، ص۴۰۳.</ref> | به سقف مدوّر و برجسته‌اى كه حالت نیم‌کره داشته و از خشت، گل، آجر، سيمان و آهن يا مصالح ديگر ساخته مى‌شود، «گنبد» می‌گويند. سقف بسيارى از مسجدها، حرم‌ها، برج‌هاى قديمى، برخى مقبره‌ها، معبدها و كليساها گنبدى شكل است. گنبد بیشتر زيارتگاه‌ها، كاشى كارى يا طلا كارى است.<ref name=":1" /> گنبد را مانند [[ایوان]]، بارزترین عنصر معماری ایران دانسته‌اند.<ref>گنبدها در معماری اسلامی، ص۴۰۳.</ref> | ||
== پیشینه == | ==پیشینه== | ||
پیرنیا، نظریه‌پرداز معماری ایرانی، ایران را منشأ پیدایش گنبد دانسته است. به باور وی، طاق، گنبد و قوس در ایران پیشینه‌ای کهن داشته و به نمونه‌های شگفتی از آن، در معبد چغازنبیل و آرامگاه‌های سردابی اشاره می‌کند.<ref>ارمغان ایران به جهان معماری گنبد، مجله هنر و مردم، شماره‌های 136 و 137.</ref> برخی، پیشنیه ساخت گنبد در ایران را، هزاره سوم پیش از میلاد می‌دانند.<ref>تحلیل لرزه ای گنبدهای ایرانی. نشریه دانشکده فنی، جلد 38 ،شماره 6.</ref> نخستین نمونه شناخته شده نوع تکامل یافته بناهای گنبددار ایرانی، که دارای دهلیزهایی در اطراف آن است، بنای بزرگی است در پیشاپور که به کاخ شاپور اول (ح.۲۴۱-۲۷۲م) شهرت دارد.<ref>گنبدها در معماری اسلامی، ص۴۰۵.</ref> | پیرنیا، نظریه‌پرداز معماری ایرانی، ایران را منشأ پیدایش گنبد دانسته است. به باور وی، طاق، گنبد و قوس در ایران پیشینه‌ای کهن داشته و به نمونه‌های شگفتی از آن، در معبد چغازنبیل و آرامگاه‌های سردابی اشاره می‌کند.<ref>ارمغان ایران به جهان معماری گنبد، مجله هنر و مردم، شماره‌های 136 و 137.</ref> برخی، پیشنیه ساخت گنبد در ایران را، هزاره سوم پیش از میلاد می‌دانند.<ref>تحلیل لرزه ای گنبدهای ایرانی. نشریه دانشکده فنی، جلد 38 ،شماره 6.</ref> نخستین نمونه شناخته شده نوع تکامل یافته بناهای گنبددار ایرانی، که دارای دهلیزهایی در اطراف آن است، بنای بزرگی است در پیشاپور که به کاخ شاپور اول (ح.۲۴۱-۲۷۲م) شهرت دارد.<ref>گنبدها در معماری اسلامی، ص۴۰۵.</ref> | ||