محراب: تفاوت میان نسخه‌ها
←پیشینه
(←پانوشت) |
(←پیشینه) |
||
| خط ۲: | خط ۲: | ||
[[رده:مقاله‌های در دست ویرایش]] | [[رده:مقاله‌های در دست ویرایش]] | ||
<br /> | |||
== واژه‌شناسی == | == واژه‌شناسی == | ||
محراب از حرب، بر وزن مِفعال، مانند مفتاح و مقلاد، اسم آلت برای مبالغه است.<ref name=":0">قبله‌نمای مسجد محراب، فصلنامه مطالعات اسلامی، شماره ۳۵، به نقل از لسان العرب، ذیل کلمه حرب.</ref> این واژه به معانی جای ایستادن امام جماعت در مسجد،<ref name=":1">کتاب العین، ج۳، ص۲۱۴.</ref> اتاق،<ref name=":1" /><ref name=":2">جمهرة اللغة، ج۱، ص۲۷۵.</ref> صدر و بهترین بخش از اتاق،<ref name=":2" /> گردن حیوان،<ref name=":1" /> | |||
== علت نامگذاری == | فراهیدی لغت‌شناس، محاریب بنی‌اسرائیل را مسجدهای آن‌ها دانسته که برای نماز در آن‌ها گرد می‌آمدند.<ref name=":1" /> | ||
برخی محراب را مکان ترسناکی همانند لانه و پناهگاه شیر و لانه شیر دانسته‌اند.<ref name=":0" /> | |||
==چیستی== | |||
محراب، جايى خاص در مساجد و معابد است كه براى نماز و عبادت ساخته مى‌شود و امام جماعت در آن جا به نماز مى‌ايستد. اين مكان، حالت فرورفتگى در ديوار دارد و داراى قوس و طاق و برخودار از كاشى كارى و نقش و نگار و تذهيب و مزين به آيات قرآن يا اسما الله است و مركز توجه نمازگزاران در عبادت‌هاى جمعى است.<ref>فرهنگ‌نامه زیارت، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۱۸، ص39.</ref> | |||
==علت نامگذاری== | |||
برخى از لغت شناسان گفته‌اند: محراب را از آن جهت محراب گويند كه محلّ جنگ و ستيز امام جماعت با شيطان و هواى نفس است.<ref>مجمع‌البحرین، ذیل واژه حرب.</ref> | برخى از لغت شناسان گفته‌اند: محراب را از آن جهت محراب گويند كه محلّ جنگ و ستيز امام جماعت با شيطان و هواى نفس است.<ref>مجمع‌البحرین، ذیل واژه حرب.</ref> | ||
برخى هم گفته‌اند: انسان در محراب، بايد «حريب» باشد؛ يعنى عارى از اشتغالات دنيوى و پريشانى فكر و انديشه و عده‌اى نيز معتقدند كه محراب در اصل به معناى صدر مجلس در خانه است؛ سپس صدر مسجد را هم محراب گفته‌اند. گروهی بر عکس بر آنند که محراب در اصل در مورد صدر مسجد به کار رفته، سپس صدر اتاق را هم محراب نامیده‌اند.<ref>مجموعه مقالات همايش معمارى مسجد، ج ٢، ص ٢۶٨؛ به نقل از المفردات فی غریب القرآن، ص۱۱۰.</ref> امام خمينى نيز فرموده است: | برخى هم گفته‌اند: انسان در محراب، بايد «حريب» باشد؛ يعنى عارى از اشتغالات دنيوى و پريشانى فكر و انديشه و عده‌اى نيز معتقدند كه محراب در اصل به معناى صدر مجلس در خانه است؛ سپس صدر مسجد را هم محراب گفته‌اند.<ref name=":2" /> گروهی بر عکس بر آنند که محراب در اصل در مورد صدر مسجد به کار رفته، سپس صدر اتاق را هم محراب نامیده‌اند.<ref>مجموعه مقالات همايش معمارى مسجد، ج ٢، ص ٢۶٨؛ به نقل از المفردات فی غریب القرآن، ص۱۱۰.</ref> امام خمينى نيز فرموده است: | ||
«مساجد، سنگرهاى اسلام است. محراب، حرب است. اينها سنگرند براى اسلام. <sup>٢</sup> | «مساجد، سنگرهاى اسلام است. محراب، حرب است. اينها سنگرند براى اسلام. <sup>٢</sup> | ||
== پیشینه == | ==پیشینه== | ||
[[مسجدالنبی(ص)|مسجد النبی(ص)]]، حتی تا زمان خلفا، جایی به نام محراب | [[مسجدالنبی(ص)|مسجد النبی(ص)]]، حتی تا زمان خلفا، جایی به نام محراب نداشته است. به عقیده برخی، عمر بن عبدالعزیز نخستین کسی است که در مسجد، محراب ساخته است.<ref>مجموعه مقالات همايش معمارى مسجد، ج ٢، ص ٢۶٨؛ وفاءالوفاء، ج۱، ص۳۳۹.</ref> | ||
در هنر مسلمان، اهميت ويژه اى به معمارى محراب در مساجد داده مى‌شود و صنعت‌كاران، شاهكار صنعت خود را در محراب نشان مى‌دهند و گاهى سنگ‌هاى قيمتى در آن به كار مى‌رود كه سراسر محراب را مى‌پوشاند. معروف ترين محراب‌ها توسط به سلاطين عثمانى در مدينه و در حرم مطهر نبى گرامى ايجاد شدند. <sup>٣</sup>محراب، «سندگويايى از نهايت استعداد هنر هنرمندان مسلمان و مجموعه‌اى از بسيارى هنرها و خلاقيت‌ها، از گچ برى تا خط و كاشى كارى و ديگر رشته‌هاى هنر تزينيى است. به يقين، هنرمندان مسلمان، با ايمان و مخلص، نيك آگاه بوده‌اند كه محراب را چونان درى گشوده شده به بهشت، در پيش چشم نماز گزاران بر پا نمايند و تزيين كنند» . <sup>۴</sup> | در هنر مسلمان، اهميت ويژه اى به معمارى محراب در مساجد داده مى‌شود و صنعت‌كاران، شاهكار صنعت خود را در محراب نشان مى‌دهند و گاهى سنگ‌هاى قيمتى در آن به كار مى‌رود كه سراسر محراب را مى‌پوشاند. معروف ترين محراب‌ها توسط به سلاطين عثمانى در مدينه و در حرم مطهر نبى گرامى ايجاد شدند. <sup>٣</sup>محراب، «سندگويايى از نهايت استعداد هنر هنرمندان مسلمان و مجموعه‌اى از بسيارى هنرها و خلاقيت‌ها، از گچ برى تا خط و كاشى كارى و ديگر رشته‌هاى هنر تزينيى است. به يقين، هنرمندان مسلمان، با ايمان و مخلص، نيك آگاه بوده‌اند كه محراب را چونان درى گشوده شده به بهشت، در پيش چشم نماز گزاران بر پا نمايند و تزيين كنند» . <sup>۴</sup> | ||
| خط ۲۴: | خط ۳۲: | ||
در كتاب‌هاى مربوط به تاريخ بناها و معمارى مسلمين، به تصوير صدها محراب بر مى‌خوريم كه در مناطقى همچون مدينه، عراق، فلسطين، سوريه، اردن، تركيه، ايران و. . وجود دارندو نمايان‌گر هنر مسلمين در مكان‌هاى مقدس و زيارتى مى‌باشند. | در كتاب‌هاى مربوط به تاريخ بناها و معمارى مسلمين، به تصوير صدها محراب بر مى‌خوريم كه در مناطقى همچون مدينه، عراق، فلسطين، سوريه، اردن، تركيه، ايران و. . وجود دارندو نمايان‌گر هنر مسلمين در مكان‌هاى مقدس و زيارتى مى‌باشند. | ||
<br /> | |||
== در روایات == | |||
<br /> | |||
==پانوشت== | ==پانوشت== | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
| خط ۳۶: | خط ۴۵: | ||
| پس از لینک = جواد محدثی، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره هجدهم، بهار ۱۳۹۳، ص۳۹ | | پس از لینک = جواد محدثی، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره هجدهم، بهار ۱۳۹۳، ص۳۹ | ||
| لینک = http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/1365/1/39 | | لینک = http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/1365/1/39 | ||
}}'''مجموعه مقالات همایش معماری مسجد: گذشته، حال، آینده'''، دانشگاه هنر، تهران، ۱۳۷۸ش. | }}'''قبله‌نمای مسجد، محراب'''، عباسعلی تفضلی، فصلنامه مطالعات اسلامی، بهار و تابستان ۱۳۷۶، شماره ۳۵ و ۳۶ (۳۵). | ||
'''مجموعه مقالات همایش معماری مسجد: گذشته، حال، آینده'''، دانشگاه هنر، تهران، ۱۳۷۸ش. | |||
'''وفاءالوفاء'''، نورالدین علی بن احمد سمهودی، دارالکتب العلمیه، بیروت. | '''وفاءالوفاء'''، نورالدین علی بن احمد سمهودی، دارالکتب العلمیه، بیروت. | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||