دمع السجوم (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها

این کتاب، برگردان فارسی کتاب نفس المهموم نوشته [[شیخ عباس قمی]] است و به گردآوری اخبار و روایات درباره مناقب [[امام حسین(ع)]]، ثواب گریستن برای او، رویدادهای پس از بیعت مردم با [[یزید بن معاویه|یزید]] تا شهادت امام حسین(ع) و یاران وی، اسارت اهل بیت او، ورود آنها به کوفه و شام، بازگرداندن اهل بیت به [[مدینه]]، جنبش توابین، قیام [[مختار ثقفی]] و سرگذشت فرزندان و همسران امام حسین(ع) پرداخته است.

*'''باب اول''': این باب، به دو فصل بخش‌بندی شده و در فصل نخست، به ویژگی‌های امام حسین(ع) مانند شجاعت، دانش و سخاوت پرداخته شده و درباره محبت [[حضرت محمد(ص)]] به امام حسین(ع) روایاتی گردآمده است. در فصل دوم، ۴۰ حدیث درباره ثواب گریستن بر مصیبت امام حسین(ع)، ثواب لعن بر قاتلان او و شهادت وی گردآوری شده است.{{یادداشت|برای نمونه، در حدیث چهاردهم، روایتی از امام صادق(ع) نقل شده که از جعفر بن عفان خواست برایش شعری در رثای امام حسین(ع) بخواند؛ به این شرح: (امام صادق) فرمود:به من خبر رسیده است که تو در رثای حسین(ع) شعر می‌گویی و نیکو می‌گویی؟ گفت: آری خدا مرا فدای تو کند. فرمود: بگوی. پس من شعر برای او خواندم و او بگریست و کسانی که گرد او بودند بگریستند و اشک‌ها بر روی محاسن آن حضرت جاری شد. آنگاه گفت:ای جعفر سوگند به خدا که فرشتگان حاضر بودند و سخن تو را درباره حسین(ع) می‌شنیدند و بگریستند چنانکه ما گریستیم و بیشتر هم...}}<ref>دمع السجوم، ص۳۸.</ref>

*'''باب دوم''': این باب از مرگ [[معاویه بن ابی سفیان|معاویة بن ابی سفیان]] و بیعت نکردن امام حسین(ع) با [[یزید بن معاویه|یزید]] آغاز شده و به شهادت وی پایان می‌یابد. این باب، به ۲۲ فصل بخش‌بندی شده و در فصل نخست به مرگ معاویة بن ابی‌سفیان و سفارش‌های او پیش از مرگ به فرزندش یزید درباره مخالفان بیعت با او پرداخته شده است. از فصل دوم تا فصل چهارم، درباره بیعت نکردن امام حسین(ع) با یزید، زیارت شبانه امام حسین(ع) از مزار [[حضرت محمد(ص)]]، [[حضرت فاطمه(س)]] و [[امام حسن(ع)]]، رویدادهای آغاز سفر به [[مکه]]، سفر به مکه و نامه‌های [[کوفه|کوفیان]] برای او پرداخته است. در فصل پنجم به فرستادن [[مسلم به عقیل]] به کوفه و بخشی از رویدادهای زمان حضور او در کوفه پرداخته است. فصل ششم درباره نامه نوشتن امام حسین(ع) به اشراف [[بصره]] و یاری خواستن از آنها و رویدادهای بصره در آن زمان است. در فصل هفتم و هشتم به رفتن [[عبیدالله بن زیاد]] از بصره به کوفه برای فرونشاندن خیزش [[مسلم بن عقیل]] و رویدادهای خیزش مسلم و شهادت وی پرداخته است. در فصل نهم، به مناسبت، به [[مقتل]] [[حُجر بن عُدی]] و [[عمرو بن حمق]] پرداخته و در فصل دهم درباره شهادت دو فرزند مسلم بن عقیل سخن گفته است. از فصل یازدهم تا فصل پانزدهم به آهنگ امام حسین(ع) برای سفر از مکه به [[عراق]]، منع دیگران از این سفر، آغاز سفر وی از مکه به [[عراق]]، رویدادهای طول سفر، رسیدن لشکر [[حر بن زیاد ریاحی]] به کاروان وی و دیدار او با [[عبیدالله بن حُرّ جُعفی]] پرداخته است. از فصل شانزدهم تا بیست و دوم، به توقف امام حسین(ع) در کربلا، ورود [[عمر بن سعد]] به کربلا، ورود [[شمر بن ذی‌الجوشن]] به آن مکان، رویدادهای [[تاسوعا]]، شب و روز [[عاشورا]]، چگونگی جنگ و شهادت اهل بیت و یاران امام حسین(ع) پرداخته است. فصل بیست و دوم به چگونگی شهادت امام حسین(ع)، [[عبدالله رضیع|حضرت علی اصغر(ع)]] و [[عبدالله بن حسن]] اختصاص یافته است.

*'''باب سوم''': این باب، درباره رویدادهای پس از شهادت امام حسین(ع) بوده و دارای ۱۴ فصل است. در این ۱۴ فصل، به ربودن لباس‌های امام(ع)، خبردار شدن اهل بیت از شهادت وی، چپاول خیام، لگدکوب کردن بدن امام(ع) با اسبان، رویدادهایی درباره سر امام حسین(ع)، اسارت اهل بیت، روانه کردن آن‌ها از کربلا به کوفه، دفن پیکر امام حسین(ع)، ورود اهل بیت به کوفه، خطبه [[امام سجاد(ع)]] در کوفه، مخالفت [[عبدالله بن عفیف]] با سخنان عبیدالله بن زیاد و ماجرای شهادت وی، روانه کردن اسیران به شام، رساندن خبر شهادت امام حسین(ع) به مدینه توسط قاصد ابن زیاد، خطبه [[عبدالله به زبیر]] در مدینه در ستودن امام حسین(ع) و سرزنش کوفیان، فرستادن سر امام(ع) و دیگر شهیدان کربلا به شام، برخی رویدادهای مسیر شام، ورود اسیران به شام، رویدادهای شام، فرستادن اهل بیت از شام به [[مدینه]]، ورود آنها به مدینه و ماتم گرفتن آن‌ها در این شهر و پیشینه مراسم سوگواری برای امام حسین(ع) پرداخته شده است.

*'''باب چهارم''': در این باب که در سه فصل تنظیم شده، به رویدادهایی پس از شهادت امام حسین(ع)، مانند گریستن آسمان‌ها، زمین و اهل آنها، بیرون آمدن خون از زیر سنگ‌های [[بیت المقدس]]، ناله فرشتگان و مراثی جنّ برای مصیبت امام(ع) پرداخته شده است. مترجم، فصلی که در کتاب نفس‌المهموم به مراثی عربی اختصاص یافته، جز بخش کوتاهی که درباره [[دعبل خزاعی]] است، ترجمه نکرده؛ زیرا به گفته وی در نقل ترجمه آنها فایده زیادی نیافته است.

*'''مقدمه''' [مولف] در ولادت مولانا [[امام حسین(ع)|الحسین(ع)]]

**فصل یازدهم، در توجه حضرت امام حسین(ع) از [[مکه]] به [[عراق]]

**فصل سیزدهم، در ذکر دیدار [[حر بن یزید ریاحی]] حضرت سید الشهداء(ع) را و بازداشتن آن حضرت از رفتن به [[کوفه]]

**فصل بیست و یکم، به میدان رفتن اهل بیت امام حسین(ع) و کشته شدن انها در ذکر ابو الحسن [[علی بن حسین(ع)|علی بن الحسین(ع)]]

**فصل دهم، در فرستادن ابن زیاد عبد الملک سلمی را به [[مدینه]] و خطبه [[عبدالله بن زبیر|ابن زبیر]] در مکه

**فصل یازدهم، فرستادن عبید الله زیاد سرهای طاهره را به [[شام]]

*'''ترجمه مولف'''

*پژوهش و اندیشه‌های ابتکاری مترجم، در زمینه‌های لغت، تاریخ، کلام، رجال، تراجم<ref name=":2" /> و نجوم{{یادداشت|مترجم، تاریخ‌های ذکر شده در کتاب را از طریق علم نجوم استخراج کرده و درستی یا نادرستی آن را ذکر کرده است.}}<ref>دمع السجوم، ص۵۳۵ و ۵۳۸ و ۵۵۱.</ref> که بر متن افزوده شده است. برخی از اندیشه‌های ابتکاری او درباره موضوعات روبه‌رو مطرح شده است: سرخی آسمان و کسوف در شهادت [[امام حسین(ع)]]، نوحه و زاری کردن جنّ در شهادت وی، ویرانه‌نشینی جغد در شهادت او، زمان ورود رأس امام حسین(ع) به [[شام]]، مدفن رأس امام(ع)، زیارت اهل بیت امام حسین(ع) از قبر وی در روز [[اربعین]].<ref name=":2">تأملات ابتکاری «دمع السجوم»، فصلنامه فرهنگ زیارت، ش۲۹،  ص۱۵۶-۱۷۳.</ref>

* '''دمع السجوم: ترجمه کتاب نفس المهموم'''، عباس قمی، ابوالحسن شعرانی، موسسه انتشارات هجرت، قم، ۱۳۸۱ش.