سفرنامه عضدالملک به عتبات: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
(صفحه‌ای تازه حاوی « {{جا:ویرایش}} ==نویسنده== ==ساختار== ==محتوا== ==منابع کتاب== ==چاپ== ==پیوند به بیر...» ایجاد کرد) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۴: | خط ۴: | ||
[[رده:مقاله‌های در دست ویرایش]] | [[رده:مقاله‌های در دست ویرایش]] | ||
==نویسنده== | ==نویسنده== | ||
علیرضا قوانلو ایلخانی [[قاجار]] (۱۲۳۸-)، ملقب به عضدالملک، فرزند موسی‌خان، فرزند سلیمان‌خان قاجار و پسردایی ناصرالدین شاه است.<ref>شرح حال رجال ايران، ج٢، ص۴٣۶؛ عباس قديانى، فرهنگ جامع تاريخ ايران، ج٢، ص۵٩٠.</ref> وی در اواخر سده سیزدهم قمری، پیش‌خدمت ویژه دربار قاجار شده<ref name=":0">روزنامه خاطرات اعتمادالسلطنه، ص١٢٣ و ١٣٩.</ref> و در سال ۱۲۸۵ق. مهردار شاه شد. حکم‌رانی مازندران، عهده‌داری ایل‌خانی‌گری ایل قاجار، وزارت دادگستری و ریاست صندوق عدالت‌خانه برخی از مناصب او بوده‌اند. عضدالمک، در سفر ناصرالدین شاه به عتبات در سال ۱۲۸۷ق. و نیز در سال ۱۲۹۰ق. همراه شاه به اروپا رفت.<ref name=":1">روزنامه خاطرات اعتمادالسلطنه، ص۳۷۶.</ref> | |||
گرچه وی، دارای لغزش‌هایی بوده، ولی برخی، او را «آدم حسابی»<ref name=":1" /> و برخی، فردی معتدل و مؤدب معرفی کرده‌اند.<ref>میرزا یحیی دولت‌آبادی، حیات یحیی، ج3، ص263.</ref> به باور برخی، او به راست‌گویی و تقدّس شهرت داشته است.<ref name=":0" /> او در به سرانجام رسیدن جریان تحریم تنباکو<ref>ابراهیم تیموری، تحریم تنباکو اولین مقاومت منفی در ایران، ص214،178،171،169،167.</ref> و در میانجی‌گری بین شاه و عالمان مشروطه‌خواه نقش مثبتی داشته است.<ref>خاطرات حاج سیاح، به کوشش حمید سیاح و تصحیح سیف‌الله گلکار، زیر نظر ایرج افشار،ص594 و 595؛ حیات یحیی، ج2، ص176 و 177، و نیز ص222 و 242.</ref> | |||
عضدالملک، در اواخر سال ۱۲۸۳ق. با مأموریت از جانب ناصرالدین شاه، خشت‌های طلای گنبد [[آستان مقدس عسکریین(ع)]] را به [[عتبات عالیات]] انتقال داد.<ref>سفرنامه عضدالدوله به عتبات، مقدمه.</ref> | |||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
==محتوا== | ==محتوا== | ||
<br /> | |||
== نسخه خطی == | |||
نسخه اصلی سفرنامه، در مؤسسه پژوهش و مطالعات فرهنگی جمهوری اسلامی ایران نگاه‌داری می‌شود. قطع نسخه، به صورت وزیری بزرگ بوده و متن آن با خط نستعلیق شکسته خوش و مرکب مشکی نگاشته شده است. این نسخه تزئینات فراوان دارد. روی بعضی عبارات به شنگرف خط کشیده و در تمام صفحات دارای جدول، دور سطور مذهب به زر و لاجورد است. در اوایل نسخه مخطوط، فواصل روزها رعایت گردیده؛ یعنی هر روز را از آغاز صفحه شروع کرده، ولی اواخر، این نظم مراعات نشده است. در جاهایی از نسخه، اعداد و بعضی از کلمات به خط سیاق نگاشته شده است. حسن مرسلوند (م.۱۳۹۰ش)، از رجال‌نگاران و تاریخ‌نگاران معاصر، در تصحیح این نسخه تلاش کرده است.<ref>گزارشی از سفرنامه عضدالملک به عتبات عالیات عراق، فصلنامه فرهنگ زیارت، ش۱۳، ص۱۶۲.</ref> کاتب، میرزا محمدحسین دبیر، متخلص به «دبیر فارسی» است که در سفر عضدالملک همراه او بوده و گزارش‌های عضدالملک را کتابت می‌کرده است.<ref>حیات یحیی، ج1 ،ص357؛ تاریخ ایران و جهان، ص168.</ref> | |||
== | == ویژگی == | ||
این سفرنامه، دارای نکته‌های ادبی است. برای نمونه، در بخشی از مقدمه کتاب آمده است: | |||
{{گفتاورد | |||
| متن = درود بر فارِس شبرنگ عنایت، جالس اورنگ ولایت، اسدالله الغالب و مظهرالعجـایب، علـی بن ابی‌طالب و بر اولاد اطهارش که آیات حق را مفسرند و ولایات صدق را مدبّر. سرگشتگان وادی حیرت و فروماندگان بادیه ظلمت را محبتشان مفتاح ابواب عرفان است و ارادتشان مصباح اسباب ایقان. | |||
}} | |||
==چاپ== | ==چاپ== | ||