سید تاج‌الدین محمد آوی: تفاوت میان نسخه‌ها
←نقش وی در تشیع اولجایتو
| خط ۳۲: | خط ۳۲: | ||
==نقش وی در تشیع اولجایتو== | ==نقش وی در تشیع اولجایتو== | ||
اولجايتو، یکی از پادشاهان [[مغول]]، مسلمان شد و برای تحقیق در فرقه‌های [[اسلام]]، میان عالمان آن فرقه‌ها مناظره گذاشت. مهمترین مناظره‌ها میان [[شافعی|شافعی‌ها]] و [[حنفی|حنفی‌ها]] بود. سرانجام، مناظره‌ها، به جایی رسید که اولجایتو هر دو فرقه را باطل دانسته و نسبت به سزاواری اسلام دچار دودلی شد. او تصمیم گرفت درباره دیگر فرقه‌های اسلام نیز تحقیق کند. سید تاج‌الدین را در آماده کردن زمینه برای حضور [[علامه حلی]]، نزد اولجایتو و در نهایت، [[شیعه]] شدن وی نقش‌آفرین دانسته‌اند.<ref>مستدرك الوسائل، ج٢، ص۴٠۶.</ref> به گفته برخی، سید تاج‌الدین با گروهی از بزرگان شیعه، اولجایتو را به تشیع ترغیب می‌کردند.<ref>تاريخ اولجايتو، ص٩٩-١٠٢.</ref> | اولجايتو، یکی از پادشاهان [[مغول]]، مسلمان شد و برای تحقیق در فرقه‌های [[اسلام]]، میان عالمان آن فرقه‌ها مناظره گذاشت. مهمترین مناظره‌ها میان [[شافعی|شافعی‌ها]] و [[حنفی|حنفی‌ها]] بود. سرانجام، مناظره‌ها، به جایی رسید که اولجایتو هر دو فرقه را باطل دانسته و نسبت به سزاواری اسلام دچار دودلی شد. او تصمیم گرفت درباره دیگر فرقه‌های اسلام نیز تحقیق کند. سید تاج‌الدین را در آماده کردن زمینه برای حضور [[علامه حلی]]، نزد اولجایتو و در نهایت، [[شیعه]] شدن وی نقش‌آفرین دانسته‌اند.<ref>مستدرك الوسائل، ج٢، ص۴٠۶.</ref> به گفته برخی، سید تاج‌الدین با گروهی از بزرگان شیعه، اولجایتو را به تشیع ترغیب می‌کردند.<ref>تاريخ اولجايتو، ص٩٩-١٠٢.</ref> | ||
== | == مقام نقابت اشراف == | ||
پس از شیعه شدن اولجایتو، سید تاج‌الدین به مقام نقیب النقبای قلمرو حکومت اولجایتو،{{یادداشت|قلمرو وی، سرزمین گسترده‌ای از عراق، فارس و اصفهان گرفته تا خراسان، ری و سایر ممالک بود.}} منصوب شد.<ref>بحر الانساب، ج١، ص٣٣۶؛ عمدة الطالب، ص٣١٣.</ref> در آن دوره، به کسی که از طرف حکومت عهده‌دار ریاست، ولایت، هدایت و تأدیب قوم خود بوده و مسئولیت قضاوت، سرپرستی امور حسبه، اوقاف، نذورات، مستمری آنان و ثبت انسابشان را نیز بر عهده داشت، «نقیب» می‌گفتند.<ref>ديوان نقابت، ص۴۴.</ref> «نقیب النقبا»، کسی بود که سرپرستی نقیبان همه خاندان‌های عباسی و طالبی را در مملکت ایلخانی عهده‌دار بود.{{یادداشت|نقیب باید از خاندانی جلیل، شناخته شده، دارای علم، فضل، ادب و آگاه به دانش حساب، توانا در مديريت، انضباط و روابط سياسى اجتماعى ميان مقام‌هاى ادارى دربار، خبره در دانش انساب، مقبول، مطاع در ميان قوم خود، آراسته به فضايل اخلاقى، عدالت، تقوا، آگاه به فقاهت، قواعد اجتهاد و امور حسبه مى‌بود.}}<ref name=":3">ديوان نقابت، ص١۴۴.</ref> سید تاج‌الدین، در این منصب وظیفه داشت، درستى گفته كسانى را كه خود را از اعقاب [[امام على(ع)]] مى‌شمردند، بررسى كند، اوقاف را اداره نمايد، و همچنين منافع جامعه [[شیعه|شيعيان]] اثنى عشرى را در برابر تشكيلات دولتى حفظ كند.<ref>تاريخ مغول در ايران، ص٢۴۶.</ref>{{یادداشت|سازمان‌هايى كه با اين حكم زير نظر سيد تاج‌الدين اداره مى‌شد، عبارت بودند از: تشكيلات نقيبان شهرها و مناطق و خاندان‌هاى مختلف و خليفه، نائب، وزير، باب، حاجب، كاتب، خازن، وكيل، وصى، خادم، عامل (كارگزار)، عين (مامور جمع آورى اطلاعات)، نسابه (متخصصان علم نسب)؛ لازم به ذكر است كه ساختمان ادارى مخصوص به نام بيت النقابه وجود داشت كه ديوان نقابت را در خود جاى مى‌داد.}}<ref name=":3" /> | |||
== بیرون کردن یهود از مقام ذی‌الکفل == | |||
سید تاج‌الدین در دوره نقابتش،<ref name=":4">الإشارات إلى معرفة الزيارات، ص۶٨.</ref> در سال ۷۱۰ق.<ref name=":5">عمدة الطالب، ص٣١٣؛ تاريخ گزيده، ص۵۴؛ تاريخ مغول در ايران، ص٢۵١ .</ref> مقبره ذی‌الکفل(ع) در روستای برملاحه، که پیشتر زیارتگاه [[یهودیت|یهودیان]] بود،<ref name=":4" /> از آنها گرفته و آنها را از نزدیک شدن به آن منع کرد. سید تاج‌الدین، در آنجا منبر و [[محراب]] ساخت و نماز جمعه و جماعت در آن اقامه کرد.<ref name=":5" /> در همین مکان، مقبره ابوالقاسم بن موسی بن جعفر(ع) نیز وجود داشت.<ref name=":4" /> | |||
این کار، باعث خشم اقلیت یهودی شد، که از پیش، در دربار [[مغول]] نفوذ یافته بودند. برخی، قتل سید تاج‌الدین را، ریشه در همین اقدام او و توسط یهودیان دانسته‌اند.<ref name=":6">سید تاج‌الدین حسینی آوی، ص۴۳.</ref> | |||
== در نگاه دیگران == | == حفر نهر تاجیه == | ||
یکی از نهرهایی که در دوره سید تاج‌الدین، برای آب‌رسانی به نجف کشیده شده و تا سده‌ها بعد، وجود داشته، نهر تاجیه است. به گمانِ برخی، نامگذاری این نهر، با توجه به دوره معاصر نقابت سید تاج‌الدین، انتساب به نام وی بوده است.<ref>تاريخ النجف، ص٣٩۴.</ref> | |||
== شهادت == | |||
<br /> | |||
== قاتل وی == | |||
به باور برخی، قتل سید تاج‌الدین توسط اقلیت یهودی که در دربار مغول از دوره ارغون نفوذ یافته بودند، به ویژه توسط رشیدالدین فضل‌الله طبیب رخ داده است.<ref name=":6" /> رشیدالدین فضل‌الله طبیب اصل و نسب یهودی داشته و در بزرگسالی مسلمان شد، و به وسیله طبابت و کاردانی در دربار اولجایتو به مقام دست یافت.<ref>تاريخ مغول در ايران، ص٢۴٨.</ref> به باور برخی، اظهار مسلمانی وی ظاهری بوده و یهودی باقی مانده بود.<ref>سید تاج‌الدین حسینی آوی، ص۴۵.</ref> در مقابل، برخی او را شیعه دانسته‌اند.<ref>کيف رد الشيعه غزو المغول، ص٢۵۴.</ref> | |||
==در نگاه دیگران== | |||
ابن طقطقی، که هم‌دوره سید تاج‌الدین بوده، او را سید بزرگ، پرهیزکار، جلیل‌القدر، بزرگوار و از سرشناسان [[نجف]] دانسته است.<ref name=":2" /> [[عبدالحسین امینی]]، او را از چهره‌های سرشناس [[شیعه|تشیع]]، علم و ادب دانسته، که در روزگار خود، پیشوای شیعه شمرده می‌شد.<ref name=":0" /> | ابن طقطقی، که هم‌دوره سید تاج‌الدین بوده، او را سید بزرگ، پرهیزکار، جلیل‌القدر، بزرگوار و از سرشناسان [[نجف]] دانسته است.<ref name=":2" /> [[عبدالحسین امینی]]، او را از چهره‌های سرشناس [[شیعه|تشیع]]، علم و ادب دانسته، که در روزگار خود، پیشوای شیعه شمرده می‌شد.<ref name=":0" /> | ||
| خط ۵۴: | خط ۶۵: | ||
}} | }} | ||
* '''الاصيلى فى انساب الطالبيين'''، صفى‌الدين محمدبن تاج‌الدين على (ابن طقطقى)، تحقيق سيد مهدى رجائى، كتابخانه آيت‌الله نجفى مرعشى، قم، ١٣٩٠ش. | *'''الإشارات إلى معرفة الزيارات هروى'''، على بن ابو بكر، قاهره، ١۴٢٣ق. | ||
* '''بحر الانساب المسمى الثبت المصان بذكر سلاله سيد ولد عدنان'''، تحقيق و تعليق و تصحيح السيد حسين ابوسعيده، مكتبة ابوسعيدة الوثاقئيه العامة فى النجف الاشرف، مؤسسة البلاغ، بيروت ١۴٣٣ق. | *'''الاصيلى فى انساب الطالبيين'''، صفى‌الدين محمدبن تاج‌الدين على (ابن طقطقى)، تحقيق سيد مهدى رجائى، كتابخانه آيت‌الله نجفى مرعشى، قم، ١٣٩٠ش. | ||
* '''بحار الانوار'''، محمدباقر مجلسى، بيروت، ١۴٠٣ق. | *'''بحر الانساب المسمى الثبت المصان بذكر سلاله سيد ولد عدنان'''، تحقيق و تعليق و تصحيح السيد حسين ابوسعيده، مكتبة ابوسعيدة الوثاقئيه العامة فى النجف الاشرف، مؤسسة البلاغ، بيروت ١۴٣٣ق. | ||
* '''تاريخ اولجايتو'''، ابوالقاسم عبدالله بن محمد القاشانى، تهران، انتشارات علمى و فرهنگى، ١٣٨۴ش. | *'''بحار الانوار'''، محمدباقر مجلسى، بيروت، ١۴٠٣ق. | ||
* '''تاريخ قم'''، حسن بن محمد قمى، كتابخانه حضرت آيت‌الله العظمى مرعشى نجفى، قم، ١٣٨۵ش. و توس، تهران، ١٣۶١ش. | *'''تاريخ اولجايتو'''، ابوالقاسم عبدالله بن محمد القاشانى، تهران، انتشارات علمى و فرهنگى، ١٣٨۴ش. | ||
* '''تاریخ النجف الاشرف'''، محمدحسین بن علی بن محمد حرزالدین، تصحیح عبدالرزاق محمدحسین حرزالدین، نگارش، قم، ۱۴۲۷ق. | *'''تاريخ قم'''، حسن بن محمد قمى، كتابخانه حضرت آيت‌الله العظمى مرعشى نجفى، قم، ١٣٨۵ش. و توس، تهران، ١٣۶١ش. | ||
* '''سر السلسلة العلوية فى انساب السادة العلوية'''، الشيخ ابى‌نصر سهل بن عبدالله البخارى (من اعلام القرن الرابع)، تحقيق سيد مهدى رجایى، مكتبة سماحة آيةالله العظمى مرعشى النجفى، قم، ١۴٣٢ق. | *'''تاريخ گزيده'''، حمدالله مستوفى، امير كبير، تهران، ١٣۶۴ش. | ||
* '''عمدة الطالب الصغرى'''، جمال الدين احمد بن على الحسنى الداودى (ابن عنبه)، تحقيق سيد مهدى رجايى، كتابخانه حضرت آيةالعظمى مرعشى نجفى، قم، ١۴٣٠ق. | *'''تاريخ مغول در ايران'''، برتولد اشپولر، ترجمه محمود ميرآفتاب، تهران، انتشارات علمى و فرهنگى، ١٣٨۶ش. | ||
* '''عمدة الطالب فى انساب آل ابى‌طالب'''، ابن عنبه حسنى، انصاريان، قم، ١۴١٧ق. | *'''تاریخ النجف الاشرف'''، محمدحسین بن علی بن محمد حرزالدین، تصحیح عبدالرزاق محمدحسین حرزالدین، نگارش، قم، ۱۴۲۷ق. | ||
* '''فتح الابواب بين ذوى الالباب و بين ربّ الارباب'''، على بن موسى بن طاووس (ابن‌طاووس)، قم، ١۴٠٩ق. | *'''تاريخ النجف المعروف باليتيمة الغروية و التحفة النجفية فى الارض المباركة الزكية'''، حسین براقى، دار المؤرخ العربى، بيروت، ٢٠٠٩م. | ||
* '''الفصول الفخريه'''، جمال الدين احمد بن عنبه، به اهتمام ميرجلال الدين حسينى ارموى، چاپ‌خانه دانشگاه تهران، ١٣۴۶ش. | |||
* '''المجدى فى انساب الطالبيين'''، ابن صوفى نسابه، مكتبة آيةالله المرعشى النجفى، قم، ١۴٢٢ق. | *'''ديوان نقابت، پژوهشى درباره پيدايش و گسترش اوليه تشكيلات سرپرستى سادات'''، محمدهادى خالقى، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامى، قم، ١٣٨٧ش. | ||
* '''مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل'''، حسين بن محمد تقى نورى، قم، ١۴٠٨ق. | *'''سر السلسلة العلوية فى انساب السادة العلوية'''، الشيخ ابى‌نصر سهل بن عبدالله البخارى (من اعلام القرن الرابع)، تحقيق سيد مهدى رجایى، مكتبة سماحة آيةالله العظمى مرعشى النجفى، قم، ١۴٣٢ق. | ||
* '''معجم البلدان'''، ياقوت بن عبدالله (ياقوت حموى)، دار صادر، ياقوت بن عبدالله، ١٩٩۵م. | *'''عمدة الطالب الصغرى'''، جمال الدين احمد بن على الحسنى الداودى (ابن عنبه)، تحقيق سيد مهدى رجايى، كتابخانه حضرت آيةالعظمى مرعشى نجفى، قم، ١۴٣٠ق. | ||
* '''مهج الدعوات و منهج العبادات'''، على بن موسى بن طاووس (ابن طاووس)، قم، ١۴١١ق. | *'''عمدة الطالب فى انساب آل ابى‌طالب'''، ابن عنبه حسنى، انصاريان، قم، ١۴١٧ق. | ||
* '''نجم الثاقب فى أحوال الإمام الغائب'''، محدث نورى، ناشر مسجد جمكران، قم، ١٣٨۴ق. | *'''فتح الابواب بين ذوى الالباب و بين ربّ الارباب'''، على بن موسى بن طاووس (ابن‌طاووس)، قم، ١۴٠٩ق. | ||
*'''الفصول الفخريه'''، جمال الدين احمد بن عنبه، به اهتمام ميرجلال الدين حسينى ارموى، چاپ‌خانه دانشگاه تهران، ١٣۴۶ش. | |||
*'''كيف رد الشيعه غزو المغول'''، شيخ على كورانى عاملى، مركز العلامه الحلى الثقافى، حلّه، ١۴٢۶ق. | |||
*'''المجدى فى انساب الطالبيين'''، ابن صوفى نسابه، مكتبة آيةالله المرعشى النجفى، قم، ١۴٢٢ق. | |||
*'''مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل'''، حسين بن محمد تقى نورى، قم، ١۴٠٨ق. | |||
*'''معجم البلدان'''، ياقوت بن عبدالله (ياقوت حموى)، دار صادر، ياقوت بن عبدالله، ١٩٩۵م. | |||
*'''مهج الدعوات و منهج العبادات'''، على بن موسى بن طاووس (ابن طاووس)، قم، ١۴١١ق. | |||
*'''نجم الثاقب فى أحوال الإمام الغائب'''، محدث نورى، ناشر مسجد جمكران، قم، ١٣٨۴ق. | |||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||