پرش به محتوا

وادی قناة: تفاوت میان نسخه‌ها

۱۳۹ بایت اضافه‌شده ،  ‏۳ ژانویهٔ ۲۰۲۰
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۷: خط ۷:
'''وادی قناة''' یا '''سیل سیدنا حمزة''' یا '''وادی شَظاة'''، یکی از مهم‌ترین و بزرگترین رودهای فصلی [[مدینه]] است. این وادی، از شرق مدینه آغاز شده، به سمت شمال رفته و از شمال شرقی وارد مدینه شده، از جنوب [[مزار شهدای احد]] گذشته و به [[وادی عقیق]] می‌پیوندد. طول این وادی، نزدیک به ۲۳ کیلومتر است.
'''وادی قناة''' یا '''سیل سیدنا حمزة''' یا '''وادی شَظاة'''، یکی از مهم‌ترین و بزرگترین رودهای فصلی [[مدینه]] است. این وادی، از شرق مدینه آغاز شده، به سمت شمال رفته و از شمال شرقی وارد مدینه شده، از جنوب [[مزار شهدای احد]] گذشته و به [[وادی عقیق]] می‌پیوندد. طول این وادی، نزدیک به ۲۳ کیلومتر است.


پس از این که [[حضرت محمد(ص)]]، طلب باران کرد، به مدت یک ماه آب از این وادی در جریان بود. آب این وادی بارها طغیان کرده است.
پس از این که [[حضرت محمد(ص)]]، در مدینه طلب باران کرد، به مدت یک ماه آب از این وادی در جریان بود. آب این وادی بارها طغیان کرده و سدهای بسیاری در طول تاریخ در مجرای آن ساخته شده است.


==واژه‌شناسی==
==واژه‌شناسی==
خط ۱۶: خط ۱۶:
واژه «قناة»، به معنای کندن چندین چاه و وصل کردن آنها به یکدیگر است؛ به طوری که پس از جریان آب در این چاه‌ها، آب به سطح زمین می‌رسد.<ref name=":0">عمدة الاخبار فی مدینة المختار، ص۳۳۹؛ معالم المدینه المنوره بین العمارة و التاریخ، ج۲، ص۶۳۵؛ الرحلة الورثیلانیة، ج‏2، ص608.</ref> برخی نیز، قناة را شکافِ حفر شده‌ای که در آن آب جاری است معنا کرده‌اند.<ref name=":6">معالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ، ج‏1، ص197.</ref>
واژه «قناة»، به معنای کندن چندین چاه و وصل کردن آنها به یکدیگر است؛ به طوری که پس از جریان آب در این چاه‌ها، آب به سطح زمین می‌رسد.<ref name=":0">عمدة الاخبار فی مدینة المختار، ص۳۳۹؛ معالم المدینه المنوره بین العمارة و التاریخ، ج۲، ص۶۳۵؛ الرحلة الورثیلانیة، ج‏2، ص608.</ref> برخی نیز، قناة را شکافِ حفر شده‌ای که در آن آب جاری است معنا کرده‌اند.<ref name=":6">معالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ، ج‏1، ص197.</ref>
==نام==
==نام==
وادی قناة، به «سیل سیدنا حمزة بن عبدالمطّلب»<ref name=":4">معالم المدینه المنوره بین العمارة و التاریخ، ج۲، ص۶۳۴.</ref> و «شَظاة» نیز نامیده شده است.<ref name=":5">الرحلة الورثیلانیة، ج‏2، ص608.</ref> به گفته بسیاری از تاریخ‌نگاران، «ملک حمیر تُبّع» در این وادی فرود آمده و آن را «قناتِ زمین» خواند. از آن پس، این وادی «قناة» نامیده شد.<ref>الرحلة الورثیلانیة، ج‏2، ص608؛ المعالم الأثیرة فی السنة و السیرة، ص35؛ معالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ، ج‏1، ص198 و ص636.</ref> علت نامگذاری آن به «سیل سیدنا حمزة»، گذر کردن آن از جنوب [[مزار شهدای احد|قبر حمزة بن عبدالمطلب]]، عموی [[حضرت محمد(ص)]] است.<ref name=":4" />
وادی قناة، به «سیل سیدنا حمزة بن عبدالمطّلب»<ref name=":4">معالم المدینه المنوره بین العمارة و التاریخ، ج۲، ص۶۳۴.</ref> و «شَظاة» نیز نامیده شده است.<ref name=":5">الرحلة الورثیلانیة، ج‏2، ص608.</ref> به گفته بسیاری از تاریخ‌نگاران، «ملک حمیر تُبّع» در این وادی فرود آمده و آن را «قناتِ زمین» خوانده است. از آن پس، این وادی «قناة» نامیده شده است.<ref>الرحلة الورثیلانیة، ج‏2، ص608؛ المعالم الأثیرة فی السنة و السیرة، ص35؛ معالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ، ج‏1، ص198 و ص636.</ref> علت نامگذاری آن به «سیل سیدنا حمزة»، گذر کردن آن از جنوب [[مزار شهدای احد|قبر حمزة بن عبدالمطلب]]، عموی [[حضرت محمد(ص)]] است.<ref name=":4" />


به گفته برخی، به مسیر این وادی به صورت عام، «قناة» گفته شده و به بخشی که از نزدیک مزار شهدای احد می‌گذرد، «سیل سیدنا حمزة» گفته می‌شود.<ref>معالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ، ج‏1، ص197.</ref> برخی نیز بر این باورند که در گذشته، از آغازِ این وادی تا [[کوه احد]]، «شظاة» نام داشته است.<ref>المعالم الأثیرة فی السنة و السیرة، ص۱۴۹ و 150.</ref>{{یادداشت|در این که به همه مسیر یا بخشی از آن و در این که به کدام بخش «شظاة» گفته می‌شود، اختلاف است.}}<ref>الرحلة الورثیلانیة، ج‏2، ص608؛ المعالم الأثیرة فی السنة و السیرة، ص35؛ معالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ، ج‏1، ص198.</ref>
به گفته برخی، به مسیر این وادی به صورت عام، «قناة» گفته شده و به بخشی که از نزدیک مزار شهدای احد می‌گذرد، «سیل سیدنا حمزة» گفته می‌شود.<ref>معالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ، ج‏1، ص197.</ref> برخی نیز بر این باورند که در گذشته، از آغازِ این وادی تا [[کوه احد]]، «شظاة» نام داشته است.<ref>المعالم الأثیرة فی السنة و السیرة، ص۱۴۹ و 150.</ref>{{یادداشت|در این که به همه مسیر یا بخشی از آن و در این که به کدام بخش «شظاة» گفته می‌شود، اختلاف است.}}<ref>الرحلة الورثیلانیة، ج‏2، ص608؛ المعالم الأثیرة فی السنة و السیرة، ص35؛ معالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ، ج‏1، ص198.</ref>
==مکان==
==مکان==
[[پرونده:وادی قناة.PNG|بندانگشتی|موقعیت وادی قناة.]]
[[پرونده:وادی قناة.PNG|بندانگشتی|موقعیت وادی قناة.]]
نخستین آبی که در این وادی می‌ریزد، مفیض قاع العاقول است که در شرق مدینه قرار دارد.<ref name=":9">اطلس الحج و العمرة، ص۲۷۸.</ref> پس از آن به سمت شمال رفته و از شمال شرقی وارد مدینه می‌شود.<ref>مرآة الحرمین، ج‏1، ص434.</ref> آنگاه به سوی جنوب رفته و از پایینِ «پل مصمم» که در پایین «طریق المطار» است، به سمت غرب می‌رود. آنگاه از جنوب [[کوه احد]]<ref name=":8" /> و جنوب [[مزار شهدای احد]] گذر کرده،<ref name=":5" /> به [[وادی عقیق]] پیوسته<ref name=":8" /> و با نام «وادی حمض»،<ref name=":9" /> تا «غابه»، جای گرد آمدن وادی‌های مدینه، می‌رود.<ref name=":8">معالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ، ج‏1، ص197.</ref>
نخستین آبی که در این وادی می‌ریزد، «مفیض قاع العاقول» است، که در شرق [[مدینه]] قرار دارد.<ref name=":9">اطلس الحج و العمرة، ص۲۷۸.</ref> پس از آن، به سمت شمال رفته و از شمال شرقی وارد مدینه می‌شود.<ref>مرآة الحرمین، ج‏1، ص434.</ref> آنگاه به سوی جنوب رفته و از پایینِ «پل مصمم» که در پایین «طریق المطار» است، به سمت غرب می‌رود. آنگاه از جنوب [[کوه احد]]<ref name=":8" /> و جنوب [[مزار شهدای احد]] گذر کرده،<ref name=":5" /> به [[وادی عقیق]] پیوسته<ref name=":8" /> و با نام «وادی حمض»،<ref name=":9" /> تا «غابه»، جای گرد آمدن وادی‌های مدینه، می‌رود.<ref name=":8">معالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ، ج‏1، ص197.</ref>
==ویژگی==
==ویژگی==
وادی قناة، یکی از مهم‌ترین و بزرگترین وادی‌های [[مدینه]] بوده<ref name=":0" /> و آب آن، از گواراترین آبِ وادی‌های مدینه شمرده شده است.<ref name=":1">الجواهر الثمینة فی محاسن المدنیة، ص188.</ref> آبِ این وادی، از وادی وجّ طائف می‌آید<ref>تاریخ المدینة المنورة، ابن شبه، ج‏1، ص172؛ الجواهر الثمینة فی محاسن المدنیة، ص188؛ الرحلة الورثیلانیة، ج‏2، ص608؛ معالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ، ج‏1، ص197.</ref> و در مسیر، آب بسیاری از دیگر وادی‌ها<ref name=":10">معالم المدینه المنوره بین العمارة و التاریخ، ج۲، ص۶۳۵.</ref> و از ارتفاعات و دره‌ها در آن سرازیر می‌شود؛ مانندآبِ دره‌های [[کوه احد|کوه اُحدِ جنوبی]] و کوه تیم.<ref>معالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ، ج‏1، ص197.</ref>
وادی قناة، یکی از مهم‌ترین و بزرگترین وادی‌های [[مدینه]] بوده<ref name=":0" /> و آب آن، از گواراترین آبِ وادی‌های مدینه شمرده شده است.<ref name=":1">الجواهر الثمینة فی محاسن المدنیة، ص188.</ref> آبِ این وادی، از وادی وجّ طائف می‌آید<ref>تاریخ المدینة المنورة، ابن شبه، ج‏1، ص172؛ الجواهر الثمینة فی محاسن المدنیة، ص188؛ الرحلة الورثیلانیة، ج‏2، ص608؛ معالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ، ج‏1، ص197.</ref> و در مسیر، آب بسیاری از دیگر وادی‌ها<ref name=":10">معالم المدینه المنوره بین العمارة و التاریخ، ج۲، ص۶۳۵.</ref> و از ارتفاعات و دره‌ها در آن سرازیر می‌شود؛ مانندآبِ دره‌های [[کوه احد|کوه اُحدِ جنوبی]] و کوه تیم.<ref>معالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ، ج‏1، ص197.</ref>


پس از قطع شدن جریان آب، گاهی تا دو ماه، در بخش‌هایی از وادی قناة، آب باقی می‌ماند. بهترینِ آن بخش‌ها را «غدیر الکبیر»، در شمال مصرع دانسته‌اند.<ref name=":1" />
پس از قطع شدن جریان آب، گاهی تا دو ماه، در بخش‌هایی از وادی قناة، آب باقی می‌ماند. بهترینِ آن بخش‌ها را «غدیر الکبیر»، در شمال «مصرع» دانسته‌اند.<ref name=":1" />


این وادی، از دریاچه عاقول در شرق مدینه، تا پیوستن به [[وادی عقیق]]، نزدیک به ۲۳ کیلومتر طول دارد. بیشترین پهنای آن، نزدیک به ۱۸۰ متر و کمترین پهنای آن، ۱۰ متر است.<ref name=":8" />
این وادی، از دریاچه عاقول در شرق مدینه، تا پیوستن به [[وادی عقیق]]، نزدیک به ۲۳ کیلومتر طول دارد. بیشترین پهنای آن، نزدیک به ۱۸۰ متر و کمترین پهنای آن، ۱۰ متر است.<ref name=":8" />
۱۵٬۶۱۴

ویرایش