حج در ادبیات: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۳: | خط ۳: | ||
[[رده:مقاله‌های در دست ویرایش]] | [[رده:مقاله‌های در دست ویرایش]] | ||
منزلت کعبه و حج در طول زمان همواره ذهن و زبان شاعران و نويسندگان پارسي گوي را به خود مشغول داشته و بسياري از | منزلت کعبه و حج در طول زمان همواره ذهن و زبان شاعران و نويسندگان پارسي گوي را به خود مشغول داشته و بسياري از شاعران و نويسندگان پارسي گوي با استفاده از مفاهيم حج، کعبه و مناسک مربوط به آن، به بيان مسائل اجتمايي، اعتقادي و عرفاني پرداخته‌اند. متون مکتوبي که در زبان فارسي به موضوع حج و حرمين پرداخته‌اند گستره بسيار وسيعي دارند و همگي اين متون به نوعي بخشي از ادبيات مکتوب حج در زبان فارسي را تشکيل مي‌دهند؛ اما آنچه در اين مقاله به طور اجمال مورد بررسي قرار مي‌گيرد, تنها گونه‌هايي از ادبيات حج در زبان فارسي است که جنبه‌هاي هنري و اديبانه بيشتري داشته و در زمره گونه‌هاي ادبي طبقه‌بندي مي‌شوند. | ||
==حج در شعر فارسي== | ==حج در شعر فارسي== | ||
زمينه طرح مفاهيم مربوط به حج و حرمين را در شعر فارسي مي‌توان به چند دسته تقسيم کرد: در شعر فارسي يا حج و حرمين خود موضوع شعر شاعر بوده است و يا استفاده از واژگان و مفاهيم مربوط به حج و حرمين در کاربردهاي شاعرانه در شعرهايي با موضوعات ديگر استفاده شده است؛ در اين موارد شاعران با استفاده از مفاهيمي همچون کعبه، زمزم، حجرالاسود و ساير اماکن مقدس که در ادبيات پارسي نمادي از منزلت و قداست هستند به کمک صور خيال به آفرينش تصاوير شاعرانه اي از معشوق خود دست زده اند و زيبايي و تقدّس کعبه را به او نسبت داده اند و يا ممدوح خود را در عظمت و بزرگي به کعبه مانند کرده‌اند. اين نمونه‌ها در قديم‌ترين ادوار شعر فارسي يافت مي‌شود چنان که در شعر رودکي از قديم‌ترين شاعران پارسي گوي، چشمان معشوق به کعبه مانند شده است و انوري در شعري در مدح رکن الدين فيروز شاه چنين سروده است: | زمينه طرح مفاهيم مربوط به حج و حرمين را در شعر فارسي مي‌توان به چند دسته تقسيم کرد: در شعر فارسي يا حج و حرمين خود موضوع شعر شاعر بوده است و يا استفاده از واژگان و مفاهيم مربوط به حج و حرمين در کاربردهاي شاعرانه در شعرهايي با موضوعات ديگر استفاده شده است؛ در اين موارد شاعران با استفاده از مفاهيمي همچون کعبه، زمزم، حجرالاسود و ساير اماکن مقدس که در ادبيات پارسي نمادي از منزلت و قداست هستند به کمک صور خيال به آفرينش تصاوير شاعرانه اي از معشوق خود دست زده اند و زيبايي و تقدّس کعبه را به او نسبت داده اند و يا ممدوح خود را در عظمت و بزرگي به کعبه مانند کرده‌اند. اين نمونه‌ها در قديم‌ترين ادوار شعر فارسي يافت مي‌شود چنان که در شعر رودکي از قديم‌ترين شاعران پارسي گوي، چشمان معشوق به کعبه مانند شده است و انوري در شعري در مدح رکن الدين فيروز شاه چنين سروده است: | ||
| خط ۱۶۷: | خط ۱۶۷: | ||
}} | }} | ||
* تاريخ ادبيات ايران از دوران باستان: يان ريپکا و ديگران، ترجمه عيسي شهابي، تهران، انتشارات علمي فرهنگي، 1381ش. | *تاريخ ادبيات ايران از دوران باستان: يان ريپکا و ديگران، ترجمه عيسي شهابي، تهران، انتشارات علمي فرهنگي، 1381ش. | ||
* تحفه العراقين: بديل بن علي خاقاني، تصحيح علي صفري آق قلعه، ميراث مکتوب، 1388 | *تحفه العراقين: بديل بن علي خاقاني، تصحيح علي صفري آق قلعه، ميراث مکتوب، 1388 | ||
* حج در ادب فارسي: خليل الله يزداني، تهران، مشعر، 1379ش. | *حج در ادب فارسي: خليل الله يزداني، تهران، مشعر، 1379ش. | ||
* حج در آيينه شعر فارسي، محمد شجاعي، مشعر، بي‌تا | *حج در آيينه شعر فارسي، محمد شجاعي، مشعر، بي‌تا | ||
* ديوان اوحدي مراغه¬اي: مقدمه ناصر هيري و تصحيح امير احمد اشرفي، تهران، پيشرو، 1362. | *ديوان اوحدي مراغه¬اي: مقدمه ناصر هيري و تصحيح امير احمد اشرفي، تهران، پيشرو، 1362. | ||
* ديوان خاقاني: تصحيح علي عبدالرسولي، تهران، انتشارات کتابخانه خيام1357ش. | *ديوان خاقاني: تصحيح علي عبدالرسولي، تهران، انتشارات کتابخانه خيام1357ش. | ||
* ديوان سنايي غزنوي: به اهتمام پرويز بابايي و مقدمه بديع الزمان فروزانفر، تهران، نگاه، 1390ش. | *ديوان سنايي غزنوي: به اهتمام پرويز بابايي و مقدمه بديع الزمان فروزانفر، تهران، نگاه، 1390ش. | ||
* ديوان محتشم کاشاني: تصحيح و مقدمه اکبر بهداروند، تهران، انتشارات نگاه، 1387ش. | *ديوان محتشم کاشاني: تصحيح و مقدمه اکبر بهداروند، تهران، انتشارات نگاه، 1387ش. | ||
* ديوان ناصر خسرو: ناسر خسرو(م481ق)، تحقيق ابن الحسين عسگر اردوبادي، تبريز، 1280ق | *ديوان ناصر خسرو: ناسر خسرو(م481ق)، تحقيق ابن الحسين عسگر اردوبادي، تبريز، 1280ق | ||
* غزليات شمس:جلال الدين محمد بلخي، تحقيق بديع الزمان فروزانفر، تهران، دانشگاه، 1345ش. | *غزليات شمس:جلال الدين محمد بلخي، تحقيق بديع الزمان فروزانفر، تهران، دانشگاه، 1345ش. | ||
* کتابشناسي حج و زيارت: اباذر نصر اصفهاني، تهران، مشعر،1390¬ش. | *کتابشناسي حج و زيارت: اباذر نصر اصفهاني، تهران، مشعر،1390¬ش. | ||
* کليات اشعار شيخ بهايي: مقدمه سعيد نفيسي، تهران،چکامه، 1372ش. | *کليات اشعار شيخ بهايي: مقدمه سعيد نفيسي، تهران،چکامه، 1372ش. | ||
* کليات ديوان جامي: مقدمه فرشيد اقبال. تهران، اقبال، 1388ش. | *کليات ديوان جامي: مقدمه فرشيد اقبال. تهران، اقبال، 1388ش. | ||
* کليات سعدي: تصحيح محمد علي فروغي، تهران، 1320ش. | *کليات سعدي: تصحيح محمد علي فروغي، تهران، 1320ش. | ||
* محيط زندگي و احوال رودکي نفيسي: سعيد، تهران، اهورا، 1382ش. | *محيط زندگي و احوال رودکي نفيسي: سعيد، تهران، اهورا، 1382ش. | ||