تغذیه در حج: تفاوت میان نسخه‌ها

{{در دست ویرایش|ماه=[[بهمن]]|روز=[[۱۶]]|سال=[[۱۳۹۸]]|کاربر=Abbasahmadi1363}}

==پیشینه==

{{اصلی|اطعام}}

اطعام اهل مکه نسبت به حج‌گزاران و زائران خانه خدا سابقه دیرینه دارد<ref>- التاریخ القویم، ج6، ص153.</ref> و سنت رفادت در میان عرب جاهلی، به اطعام حاجیان در طول برگزاری مناسک حج اشاره دارد.<ref>- التدوین فی أخبار قزوین، ج‏2، ص447.</ref> اطعام قصی بن کلاب جد پنجم رسول خدا (ص)<ref>- اخبار مکه، الازرقی، ج 1، ص155.</ref> و هاشم<ref>- الطبقات، ج1، ص76؛ البدابة و النهایه، ج2، ص253؛ اخبار مکه، الفاکهی، ج3، ص223.</ref> و دیگر افراد<ref>- تاریخ مکة المشرفة، ابن ضیاء، ص64- 66.</ref> نمونه‌هایی از اطعام حج‌گزاران است. پس از هاشم، عبدالمطلب حاجیان را اطعام می‌کرد.<ref>- شفاء الغرام، ج2، ص106.</ref> پس از او و حتی در زمان ظهور اسلام، ابوطالب به این سنت اقدام می‌کرد.<ref>- اخبار مکه، الازرقی، ج1، ص82.</ref> با شکل‌گیری حکومت نبوی در مدینه و در اولین حج مسلمانان در سال نهم هجری، پیامبر اکرم (ص) مالی در اختیار ابوبکر قرار داد تا حاجیان را بدان اطعام کند و در حجة الوداع نیز حاجیان را اطعام کرد.<ref>- اتحاف الوری، ج1، ص567؛ شفاء الغرام، ج2؛ ص106؛ سمط النجوم، ج1، ص249.</ref> پس از پیامبر نیز اطعام حاجیان در روز قربانی تا پایان ایام حج که به طعام الموسم معروف شد، از سوی خلفا ادامه داشت.<ref>- تاریخ مکة المشرفة، ص64-66.</ref> معاویه با ایجاد خانه‌ای به نام دارالمراجل در مکه، امکانات طبخ و مواد اولیه طعام حاجیان را در آن قرار داد، که علاوه بر موسم حج، در ماه رمضان نیز اطعام می‌کرد.<ref>- مثیر الغرام، ص326؛ تاریخ مکة المشرفة، ابن ضیاء، ص64-66.</ref> سنت اطعام در ایام حج تا اوائل قرن دهم هجری در میان حاکمان اسلامی ادامه داشت.<ref>- سمط النجوم، ج1، ص249؛ السیرة الحلبیه، ج1، ص23.</ref> کردی سنت اطعام را تا زمان فاسی (۸۳۲ق) رایج می‌داند<ref>- التاریخ القویم، ج6، ص153.</ref> و نهروانی (- ۹۹۰ ق) ضمن گزارش اطعام عبدالباسط (- ۸۵۱ق)- از صاحب منصبان دولت ظاهریان - نسبت به حاجیان در طی مسیر مصر به مکه و مدت اقامت در مکه و هنگام بازگشت،<ref>- الإعلام بأعلام بیت الله الحرام، ص233 ـ234؛ التاریخ القویم، ج‏2، ص560.</ref> از عدم انجام سنت اطعام در زمان خود یاد کرده و از زمان انقطاع آن اظهار بی‌اطلاعی می‌کند.<ref>- الاعلام باعلام بیت الله الحرام، ص79.</ref> برخی معتقدند از قرن نهم به جهت سهولت راه‌ها و کثرت حج‌گزاران، تغذیه حجاج در مقابل اخذ اجرت بر عهده مطوفین قرار گرفت.<ref>- التاریخ القویم، ج6، ص153.</ref> (← اطعام)

==مواد غذائی==

مسئله تهیه آذوقه و تسهیل دسترسی به آذوقه و مواد اولیه غدائی مانند گندم در حرمین همواره مورد توجه بوده است، چنان‌که برخی دلالی طعام در مکه را مصداق احتکار دانسته‌اند.<ref>- اخبار مکه، الفاکهی، ج3، ص52.</ref>

طی سده‌های ۱۱ و ۱۲ قمری، کشاورزی و تولید گندم در مناطق مختلف عربستان از جمله مدینه رایج گردید و در کنار خرما یکی از محصولات اصلی این منطقه بشمار می‌رفت.<ref>- مکه و مدینه از دیدگاه جهانگردان اروپایی، ص158.</ref>

در دوره معاصر، تولید گندم در عربستان رشد یافته و در سال ۲۰۰۳ م. به ۳/۵ میلیون تن رسید.<ref>- حج 25، ص230.</ref> در عین حال دولت عربستان برای تهیه مواد اولیه خوراکی و تغذیه شهروندان خود و حج‌گزاران، اقدام به واردات منظم مواد اولیه و مصنوعات غذائی کرد. بر اساس آمار وزارت اقتصاد و دارائی عربستان از سال ۲۰۰۰م. تا سال ۲۰۱۰ م. واردات مواد غذایی این کشور بالغ بر ۴۷۸۵۲۷ میلیون ریال سعودی بود. این رقم در سال ۲۰۱۱م. ده درصد نیز رشد داشته است.<ref>- http://www.mof.gov.sa/Arabic/DownloadsCenter/DocLib6/واردات المملکة حسب السلع الرئیسیة.xls</ref>

هرچند گزارش‌هایی از فراوانی طعام و آذوقه در موسم حج، در دوره‌های مختلف نقل شده است.<ref>- موسوعه مرآة الحرمین، ج‏1، ص125؛ مرآة الحرمین، ص112.</ref> در عین حال وقوع قحطی در مکه در برخی سالها، تهیه آذوقه حاجیان را با مشکلات جدی مواجه می‌ساخت. از جمله در سالهای ۷۶ ق،<ref>- إتحاف الوری، ج2، ص91.</ref> ۲۵۱ق. ۲۶۰ ق. ۲۶۶ق. ۲۶۸ق،<ref>- إتحاف الوری، ج2، ص342.</ref> ۴۴۰ق؛ و ۴۴۷ق که موجب افزایش قیمت و نایاب شدن نان و مواد غدائی دیگر گردید.<ref>- شفاء الغرام، ج2، ص325.</ref> جنگ حکومت‌ها یا درگیری داخلی در حرمین نیز موجب کمبود و گرانی می‌گردید.<ref>- نک: سفر نامه میرزا داوود وزیر وظایف، ص162و 169؛ مرآة الحرمین، ص510؛ مکه و مدینه از دیدگاه جهانگردان اروپایی، ص106.</ref> اطلاع از کمبود آذوقه در مدینه بعضاً موجب می‌گردید تا حج‌گزاران پس از حج از زیارت مدینه منصرف شده و به وطن خود بازگردنند.<ref>- داستان بار یافتگان، ص165، 173.</ref>