جمیله حمدانیه: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
(اصلاح نشانی وب، اصلاح نویسه‌های عربی، اصلاح ارقام) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
جمیله حمدانیه: از خاندان شیعی آل حمدان و بانی اقداماتی در موسم حج | |||
جمیله دختر ناصرالدوله ابی محمد حسن بن حمدان از امرای موصل است.<ref>الکامل، ج8، ص700؛ سیر اعلام النبلاء، ج15، ص170.</ref> نام مادرش را فاطمه دختر احمد کردی ثبت کرده‌اند.<ref>تجارب الامم، ج6، ص294.</ref> آل حمدان خاندانی عرب‌تبار از قبیله تغلب و شیعه مذهب بودند که در اواخر قرن سوم هجری نخست دولتی به مرکزیت موصل و پس از آن امارتی در حلب تأسیس کردند که حدود یک قرن دوام آورد.<ref>نک: سلسله‌های اسلامی، ص176-177.</ref> مطابق گزارشی آنان از ثروتمندترین فرمانروایان مسلمان بودند.<ref>صورة الارض، ج1، ص214-215.</ref> | |||
جمیله را به زهد، عبادت و نیز جمال و کرم و عقل ستوده‌اند.<ref>نک: الاعلام، ج2، ص139؛ اعیان الشیعه، ج4، ص222.</ref> از زندگی وی جز سفر حج و انفاقات گسترده وی اطلاعی در دست نیست. او در سال ۳۶۶ق. همراه برادرانش ابراهیم و هبة الله (امیر حران از سوی سیف‌الدوله حمدانی)<ref>العقد الثمین، ج1، ص340؛ النجوم الزاهره، ج4، ص126.</ref> به سفر حج رفت و حج او در تجمل و کارهای خیر، ضرب‌المثل شد<ref>تاریخ الاسلام، ج26، ص264؛ البدایه و النهایه، ج11، ص287؛ النجوم الزاهره، ج4، ص126.</ref> و به عنوان «عام جمیله» مشهور گردید.<ref>اعیان الشیعه، ج4، ص223.</ref> براساس گزارشی، سفر او از بغداد در قالب کاروانی که ۴۰۰ زن کجاوه‌نشین و آراسته به زرو زیور داشت انجام شد به گونه‌ای که کجاوه او قابل شناسایی برای دیگران نبود.<ref>المنتظم، ج14، ص248؛ البدایه و النهایه، ج11، ص287؛ العقد الثمین، ج1، ص340.</ref> در گزارش اغراق‌آمیزی، کاروان او ده هزار شتر داشت و ۱۰۰۰زن همراه او بود.<ref>منائح الکرم، ج2، ص403.</ref> | |||
اقدامات جمیله در مکه را چنین برشمرده‌اند: نثار ده هزار دینار به کعبه به محض مشاهده بیت الله الحرام،<ref>النجوم الزاهره، ج4، ص126؛ شذرات الذهب، ج4، ص351؛ تحصیل المرام، ج2، ص821.</ref> آزادی ۳۰۰ غلام و ۲۰۰کنیز،<ref>تاریخ الاسلام، ج26، ص264؛ التذکرة الحمدونیه، ج2، ص108.</ref> پذیرایی اهل موسم با شربت سویق طبرزد (انگور) و یخ،<ref>النجوم الزاهره، ج4، ص126.</ref> تقسیم ۲۰۰۰۰ دینار در میان مجاوران مکه، توزیع البسه به تعداد 50000،<ref>تاریخ الاسلام، ج26، ص264؛ اتحاف الوری، ج2، ص414-415.</ref> دادن خلعت به مردم به مبلغ ۵۰۰۰۰ دینار و رفع نیازهای ساکنان آن شهر و به عقد هم درآوردن دختران و پسران علوی در مکه.<ref>شفاء الغرام، ج2، ص266؛ منائح الکرم، ج2، ص403؛ تحصیل المرام، ج2، ص821.</ref> انفاق و صرف اموال او را از کارهای زبیده خاتون (همسر هارون الرشید)، نیز بیشتر دانسته‌اند.<ref>اتحاف الوری، ج2، ص415.</ref> به نقلی، جمیله پس از درگذشت یکی از برادرانش در مسیر حج، به‌اندازه خون‌بهایش صدقه داد.<ref>المنتظم، ج14، ص248؛ تاریخ الاسلام، ج26، ص264؛ اتحاف الوری، ج2، ص415.</ref> | |||
برخی هدف جمیله از این همه بذل و بخشش را، تقویت ارتباط دولت شیعی آل حمدان با امارت تازه تأسیس اشراف (سادات حسنی) در مکه دانسته‌اند.<ref>شفاء الغرام، ج2، ص266-267؛ تاریخ مکه، ص196.</ref> (←اشراف حسنی) از سوی دیگر شاید بتوان اقدامات او را نوعی قدرت نمایی نسبت به دولت آل بویه (حک: ۳۲۲–۴۴۸ق) که رقیب حمدانیان بودند، محسوب کرد. از سفر جمیله به مدینه و اقداماتش در این شهر اطلاعی در دست نیست. | |||
جمیله در نینوا (شهری در شمال عراق) بر تل توبه (جایگاه توبه قوم یونس) مسجد و خانه‌هایی برای زائران آن ساخت و موقوفاتی برای آنها اختصاص داد.<ref>احسن التقاسیم، ص146.</ref> سرانجام جمیله در سال ۳۶۹ق. پس از کشته شدن برادرش ابوتغلب، توسط بنوعقیل به موصل منتقل و پس از آن به نزد عضدالدوله دیلمی (از امرای آل بویه) در بغداد فرستاده شد و به دستور او، جمیله در حجره‌ای محبوس شد.<ref>الکامل، ج8، ص700.</ref> به نقلی، وی ازدواج نکرده بود و عضدالدوله از وی خواستگاری کرد؛ اما نپذیرفت، از این‌رو جمیله را در دجله غرق ساخت. اما برخی گویند جمیله خود اقدام به غرق خویشتن کرد.<ref>تاریخ الاسلام، ج26، ص264-265؛ الاعلام، ج2، ص139.</ref> برخی محققان زمان درگذشت وی را حدود سال ۳۷۳ق. دانسته‌اند.<ref>اعیان الشیعه، ج4، ص223.</ref> | |||
جمهرة الرحلات: مجموعه‌ای چند جلدی در معرفی سفرنامه‌های حج | |||
مجموعه‌ای است در معرفی سفرنامه‌های حج و جهان اسلام که تاکنون هشت جلد از آن به چاپ رسیده است. نویسنده این مجموعه احمد محمد محمود، روزنامه‌نگار سودانی الاصل متولد ۱۹۴۵م. است که بیشتر عمر خود را در شهرهای مکه و مدینه گذرانده و در سمت روزنامه‌نگار و سردبیر در روزنامه‌های عربستان فعالیت داشته است. روش معمول نویسنده در این مجموعه چنین است که بخش‌هایی از سفرنامه مورد نظر را انتخاب کرده و خلاصه‌ای چند صفحه‌ای از محتوای کتاب یا بخش‌های جالب آن را نقل و اگر کتاب عربی نباشد ترجمه کرده و همراه با مقدمه کوتاهی درباره نویسنده سفرنامه که معمولاً مأخوذ از متن سفرنامه است گرد آورده است. هر فصل از کتاب به معرفی یک سفرنامه اختصاص دارد شامل تصویری از جلد کتاب چاپ شده نیز است. | |||
چهار مجلد نخست کتاب در سال ۲۰۱۰ میلادی منتشر شد و به چند بخش تقسیم می‌شد که جلد اول و دوم آن با عنوان فرعی رحلات الحج به چاپ رسید. در این دو جلد ۶۹ سفرنامه از نویسندگان مسلمان که به حج رفته بودند معرفی شده بود که در بین آنها می‌توان از سفرنامه ناصر خسرو و جلال آل احمد نیز نام برد. جلد سوم عنوان رحلات المحرمه داست و شامل معرفی سفرنامه‌های اروپاییان به حجاز و مکه و مدینه بود و جلد سوم با عنوان رحاله فی دیوان الملک عبدالعزیز به معرفی سفرنامه‌هایی که در زمان آل سعود* نوشته شده، پرداخته که شامل سفرنامه اروپاییان نیز است. | |||
چهار جلد دوم کتاب به سال ۲۰۱۲ به چاپ رسید. در این مجلات سفرنامه‌های معرفی شده بسیار متنوع تر از چهار جلد نخست کتاب هستند و اختصاصی به سفرنامه‌های حج یا حتی سفرنامه‌ها به عربستان ندارند. در جلد پنجم و ششم کتاب که ادامه دو جلد نخست کتاب و با عنوان رحلات الحج به چاپ رسیده افزون بر سفرنامه‌های حج، کتاب‌های غیر سفرنامه مانند کتاب‌های تاریخ و جغرافیا فضایل مکه و مدینه و حتی اسرار و مناسک حج نیز معرفی شده است. در این جلد کتاب‌ها و پژوهش‌های جدید را نیز در بر می‌گیرد. | |||
جلد هفتم کتاب با عنوان الرحاله السعودیین به معرفی سفرنامه‌های نویسندگان عربستانی در داخل عربستان یا خارج از این کشور و سایر نقاط جهان می‌پردازد. جلد هشتم کتاب نیز با عنوان رحله الخواجات الی البلاد العربیه به معرفی سفرنامه‌های غیر مسلمانان و غیر عرب‌ها در سراسر تاریخ به شبه جزیره عربی و نیز سایر کشورها و سرزمین‌های عربی می‌پردازد. | |||
این مجموعه را انتشارات «دارالسعودیه للنشر و توزیع» در شهر ریاض در قطع وزیری به چاپ رسانده است. | |||
گروه کتابشناسی | |||
جمیله حمدانیه: از خاندان شیعی آل حمدان و بانی اقداماتی در موسم حج | |||
جمیله دختر ناصرالدوله ابی محمد حسن بن حمدان از امرای موصل است.<ref>الکامل، ج8، ص700؛ سیر اعلام النبلاء، ج15، ص170.</ref> نام مادرش را فاطمه دختر احمد کردی ثبت کرده‌اند.<ref>تجارب الامم، ج6، ص294.</ref> آل حمدان خاندانی عرب‌تبار از قبیله تغلب و شیعه مذهب بودند که در اواخر قرن سوم هجری نخست دولتی به مرکزیت موصل و پس از آن امارتی در حلب تأسیس کردند که حدود یک قرن دوام آورد.<ref>نک: سلسله‌های اسلامی، ص176-177.</ref> مطابق گزارشی آنان از ثروتمندترین فرمانروایان مسلمان بودند.<ref>صورة الارض، ج1، ص214-215.</ref> | |||
جمیله را به زهد، عبادت و نیز جمال و کرم و عقل ستوده‌اند.<ref>نک: الاعلام، ج2، ص139؛ اعیان الشیعه، ج4، ص222.</ref> از زندگی وی جز سفر حج و انفاقات گسترده وی اطلاعی در دست نیست. او در سال ۳۶۶ق. همراه برادرانش ابراهیم و هبة الله (امیر حران از سوی سیف‌الدوله حمدانی)<ref>العقد الثمین، ج1، ص340؛ النجوم الزاهره، ج4، ص126.</ref> به سفر حج رفت و حج او در تجمل و کارهای خیر، ضرب‌المثل شد<ref>تاریخ الاسلام، ج26، ص264؛ البدایه و النهایه، ج11، ص287؛ النجوم الزاهره، ج4، ص126.</ref> و به عنوان «عام جمیله» مشهور گردید.<ref>اعیان الشیعه، ج4، ص223.</ref> براساس گزارشی، سفر او از بغداد در قالب کاروانی که ۴۰۰ زن کجاوه‌نشین و آراسته به زرو زیور داشت انجام شد به گونه‌ای که کجاوه او قابل شناسایی برای دیگران نبود.<ref>المنتظم، ج14، ص248؛ البدایه و النهایه، ج11، ص287؛ العقد الثمین، ج1، ص340.</ref> در گزارش اغراق‌آمیزی، کاروان او ده هزار شتر داشت و ۱۰۰۰زن همراه او بود.<ref>منائح الکرم، ج2، ص403.</ref> | |||
اقدامات جمیله در مکه را چنین برشمرده‌اند: نثار ده هزار دینار به کعبه به محض مشاهده بیت الله الحرام،<ref>النجوم الزاهره، ج4، ص126؛ شذرات الذهب، ج4، ص351؛ تحصیل المرام، ج2، ص821.</ref> آزادی ۳۰۰ غلام و ۲۰۰کنیز،<ref>تاریخ الاسلام، ج26، ص264؛ التذکرة الحمدونیه، ج2، ص108.</ref> پذیرایی اهل موسم با شربت سویق طبرزد (انگور) و یخ،<ref>النجوم الزاهره، ج4، ص126.</ref> تقسیم ۲۰۰۰۰ دینار در میان مجاوران مکه، توزیع البسه به تعداد 50000،<ref>تاریخ الاسلام، ج26، ص264؛ اتحاف الوری، ج2، ص414-415.</ref> دادن خلعت به مردم به مبلغ ۵۰۰۰۰ دینار و رفع نیازهای ساکنان آن شهر و به عقد هم درآوردن دختران و پسران علوی در مکه.<ref>شفاء الغرام، ج2، ص266؛ منائح الکرم، ج2، ص403؛ تحصیل المرام، ج2، ص821.</ref> انفاق و صرف اموال او را از کارهای زبیده خاتون (همسر هارون الرشید)، نیز بیشتر دانسته‌اند.<ref>اتحاف الوری، ج2، ص415.</ref> به نقلی، جمیله پس از درگذشت یکی از برادرانش در مسیر حج، به‌اندازه خون‌بهایش صدقه داد.<ref>المنتظم، ج14، ص248؛ تاریخ الاسلام، ج26، ص264؛ اتحاف الوری، ج2، ص415.</ref> | |||
برخی هدف جمیله از این همه بذل و بخشش را، تقویت ارتباط دولت شیعی آل حمدان با امارت تازه تأسیس اشراف (سادات حسنی) در مکه دانسته‌اند.<ref>شفاء الغرام، ج2، ص266-267؛ تاریخ مکه، ص196.</ref> (←اشراف حسنی) از سوی دیگر شاید بتوان اقدامات او را نوعی قدرت نمایی نسبت به دولت آل بویه (حک: ۳۲۲–۴۴۸ق) که رقیب حمدانیان بودند، محسوب کرد. از سفر جمیله به مدینه و اقداماتش در این شهر اطلاعی در دست نیست. | |||
جمیله در نینوا (شهری در شمال عراق) بر تل توبه (جایگاه توبه قوم یونس) مسجد و خانه‌هایی برای زائران آن ساخت و موقوفاتی برای آنها اختصاص داد.<ref>احسن التقاسیم، ص146.</ref> سرانجام جمیله در سال ۳۶۹ق. پس از کشته شدن برادرش ابوتغلب، توسط بنوعقیل به موصل منتقل و پس از آن به نزد عضدالدوله دیلمی (از امرای آل بویه) در بغداد فرستاده شد و به دستور او، جمیله در حجره‌ای محبوس شد.<ref>الکامل، ج8، ص700.</ref> به نقلی، وی ازدواج نکرده بود و عضدالدوله از وی خواستگاری کرد؛ اما نپذیرفت، از این‌رو جمیله را در دجله غرق ساخت. اما برخی گویند جمیله خود اقدام به غرق خویشتن کرد.<ref>تاریخ الاسلام، ج26، ص264-265؛ الاعلام، ج2، ص139.</ref> برخی محققان زمان درگذشت وی را حدود سال ۳۷۳ق. دانسته‌اند.<ref>اعیان الشیعه، ج4، ص223.</ref> | |||
جمیله حمدانیه: از خاندان شیعی آل حمدان و بانی اقداماتی در موسم حج | |||
جمیله دختر ناصرالدوله ابی محمد حسن بن حمدان از امرای موصل است.<ref>الکامل، ج8، ص700؛ سیر اعلام النبلاء، ج15، ص170.</ref> نام مادرش را فاطمه دختر احمد کردی ثبت کرده‌اند.<ref>تجارب الامم، ج6، ص294.</ref> آل حمدان خاندانی عرب‌تبار از قبیله تغلب و شیعه مذهب بودند که در اواخر قرن سوم هجری نخست دولتی به مرکزیت موصل و پس از آن امارتی در حلب تأسیس کردند که حدود یک قرن دوام آورد.<ref>نک: سلسله‌های اسلامی، ص176-177.</ref> مطابق گزارشی آنان از ثروتمندترین فرمانروایان مسلمان بودند.<ref>صورة الارض، ج1، ص214-215.</ref> | |||
جمیله را به زهد، عبادت و نیز جمال و کرم و عقل ستوده‌اند.<ref>نک: الاعلام، ج2، ص139؛ اعیان الشیعه، ج4، ص222.</ref> از زندگی وی جز سفر حج و انفاقات گسترده وی اطلاعی در دست نیست. او در سال ۳۶۶ق. همراه برادرانش ابراهیم و هبة الله (امیر حران از سوی سیف‌الدوله حمدانی)<ref>العقد الثمین، ج1، ص340؛ النجوم الزاهره، ج4، ص126.</ref> به سفر حج رفت و حج او در تجمل و کارهای خیر، ضرب‌المثل شد<ref>تاریخ الاسلام، ج26، ص264؛ البدایه و النهایه، ج11، ص287؛ النجوم الزاهره، ج4، ص126.</ref> و به عنوان «عام جمیله» مشهور گردید.<ref>اعیان الشیعه، ج4، ص223.</ref> براساس گزارشی، سفر او از بغداد در قالب کاروانی که ۴۰۰ زن کجاوه‌نشین و آراسته به زرو زیور داشت انجام شد به گونه‌ای که کجاوه او قابل شناسایی برای دیگران نبود.<ref>المنتظم، ج14، ص248؛ البدایه و النهایه، ج11، ص287؛ العقد الثمین، ج1، ص340.</ref> در گزارش اغراق‌آمیزی، کاروان او ده هزار شتر داشت و ۱۰۰۰زن همراه او بود.<ref>منائح الکرم، ج2، ص403.</ref> | |||
اقدامات جمیله در مکه را چنین برشمرده‌اند: نثار ده هزار دینار به کعبه به محض مشاهده بیت الله الحرام،<ref>النجوم الزاهره، ج4، ص126؛ شذرات الذهب، ج4، ص351؛ تحصیل المرام، ج2، ص821.</ref> آزادی ۳۰۰ غلام و ۲۰۰کنیز،<ref>تاریخ الاسلام، ج26، ص264؛ التذکرة الحمدونیه، ج2، ص108.</ref> پذیرایی اهل موسم با شربت سویق طبرزد (انگور) و یخ،<ref>النجوم الزاهره، ج4، ص126.</ref> تقسیم ۲۰۰۰۰ دینار در میان مجاوران مکه، توزیع البسه به تعداد 50000،<ref>تاریخ الاسلام، ج26، ص264؛ اتحاف الوری، ج2، ص414-415.</ref> دادن خلعت به مردم به مبلغ ۵۰۰۰۰ دینار و رفع نیازهای ساکنان آن شهر و به عقد هم درآوردن دختران و پسران علوی در مکه.<ref>شفاء الغرام، ج2، ص266؛ منائح الکرم، ج2، ص403؛ تحصیل المرام، ج2، ص821.</ref> انفاق و صرف اموال او را از کارهای زبیده خاتون (همسر هارون الرشید)، نیز بیشتر دانسته‌اند.<ref>اتحاف الوری، ج2، ص415.</ref> به نقلی، جمیله پس از درگذشت یکی از برادرانش در مسیر حج، به‌اندازه خون‌بهایش صدقه داد.<ref>المنتظم، ج14، ص248؛ تاریخ الاسلام، ج26، ص264؛ اتحاف الوری، ج2، ص415.</ref> | |||
برخی هدف جمیله از این همه بذل و بخشش را، تقویت ارتباط دولت شیعی آل حمدان با امارت تازه تأسیس اشراف (سادات حسنی) در مکه دانسته‌اند.<ref>شفاء الغرام، ج2، ص266-267؛ تاریخ مکه، ص196.</ref> (←اشراف حسنی) از سوی دیگر شاید بتوان اقدامات او را نوعی قدرت نمایی نسبت به دولت آل بویه (حک: ۳۲۲–۴۴۸ق) که رقیب حمدانیان بودند، محسوب کرد. از سفر جمیله به مدینه و اقداماتش در این شهر اطلاعی در دست نیست. | |||
جمیله در نینوا (شهری در شمال عراق) بر تل توبه (جایگاه توبه قوم یونس) مسجد و خانه‌هایی برای زائران آن ساخت و موقوفاتی برای آنها اختصاص داد.<ref>احسن التقاسیم، ص146.</ref> سرانجام جمیله در سال ۳۶۹ق. پس از کشته شدن برادرش ابوتغلب، توسط بنوعقیل به موصل منتقل و پس از آن به نزد عضدالدوله دیلمی (از امرای آل بویه) در بغداد فرستاده شد و به دستور او، جمیله در حجره‌ای محبوس شد.<ref>الکامل، ج8، ص700.</ref> به نقلی، وی ازدواج نکرده بود و عضدالدوله از وی خواستگاری کرد؛ اما نپذیرفت، از این‌رو جمیله را در دجله غرق ساخت. اما برخی گویند جمیله خود اقدام به غرق خویشتن کرد.<ref>تاریخ الاسلام، ج26، ص264-265؛ الاعلام، ج2، ص139.</ref> برخی محققان زمان درگذشت وی را حدود سال ۳۷۳ق. دانسته‌اند.<ref>اعیان الشیعه، ج4، ص223.</ref> | |||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||