جنة المعلاة: تفاوت میان نسخه‌ها

حجاج بن یوسف ثقفی در سال ۶۲ق پس از سرکوب عبدالله بن زبیر جنازه وی را در این قبرستان به دار کشید.<ref>رحله ابن جبیر، ص78؛ رحله ابن بطوطه، ج1، ص382.</ref> ابن جبیر از ویرانه‌های بنایی در این مکان یاد می‌کند که بر پایه عبارات او، بعدها به یادبود ابن‌زبیر ساخته شد اما چون به مکانی برای لعن حجاج تبدیل شده بود، توسط مردمان طائف تخریب شد.<ref>رحله ابن جبیر، ص78.</ref>

قبرستان معلاة بارها بر اثر سیل‌هایی که مسجدالحرام را نیز تهدید می‌کرد آسیب دید، از آن جمله باید به سیلی در سال۷۳۸ق اشاره کرد که قبور این قبرستان را تخریب کرد.<ref>اتحاف الوری، ج3، ص689.</ref> در سال ۸۲۵ق دیوارهای این قبرستان در اثر سیلی که به کعبه نیز آسیب رساند، تخریب شد.<ref>التاریخ القویم ج2، ص247.</ref>

توجه اهالی مکه و نیز حاجیان به قبرستان معلات و حضور اینان در برخی روزهای هفته و اعیاد که پیش از این بدان اشاره شد، سبب شد تا در سال ۱۰۹۷قمری به دستور سلیمان امیر یاخور وزیر (وزارت از سال۱۰۹۷ق) و توسط شلبی عثمان حمیدان وزیر مکه، برای ایجاد نظم و نیز نظافت قبرستان به دو قسمت تقسیم گردد و به دور هرقسمت دیواری با درهای ورودی ساخته شد.<ref>منائح الکرم، ج5، ص15.</ref> تاتار عثمان پاشا امیر جده (امارت: ۱۲۵۷–۱۲۶۰ق) این دیوار را بازسازی کرد.<ref>التاریخ القویم، ج5، ص511.</ref> در قرن ۱۴قمری نیز از وجود این دیوار سنگی به دور قبرستان گزارش شده است.<ref>مراة الحرمین، ج1، ص30-32؛ التاریخ القویم، ج5، ص167.</ref> در سال ۱۳۸۳ق و در حکومت سعودی این قبرستان ساماندهی و دیوار آن تجدید بنا شد.<ref>آثار اسلامی مکه و مدینه، ص163.</ref>

وضعیت کنونی: این قبرستان که در محله معروف به سلیمانیه قرار دارد، به دو ناحیه مجزا (قدیمی و جدید) شمالی و جنوبی تقسیم شده است. قسمت جلوی آن، قبرستان عمومی مکه است و قسمت عقب آن قبرستان قدیمی است که در دامنه کوه قرار گرفته است. این دو قسمت با دیواری بلند و میله‌های فلزی از هم جدا شده است تا مانع دیده شدن قبر خدیجه (س) و قبور بنی‌هاشم و اجداد رسول‌خدا(ص) و تبرک‌جویی حاجیان و زائران شود.<ref>تاریخ و آثار اسلامی مکه و مدینه، ص113.</ref>

این قبرستان در دوراهی خیابان مسجدالحرام و حجون قرار دارد.<ref>تاریخ و آثار اسلامی مکه و مدینه، ص113.</ref> در ورودی قسمت قدیمی از سال ۱۳۹۶ قمری توسط آل‌سعود بر روی زائران مسدود گردید.<ref>تاریخ و آثار اسلامی مکه و مدینه، ص113.</ref> حاجیان و زائران تنها در روزها و ساعاتی از هفته اجازه دارند با ورود به قسمت جدید قبرستان از پشت نرده‌های فلزی بخش قدیمی به زیارت قبور خاندان و صحابه پیامبر(ص) بپردازند. در زمان بسته بودن درهای قبرستان نیز آنان از روی پل حجون که از روی قبرستان عبور می‌کند، سنت زیارت قبور را بجا می‌آورند.

درباره این قبرستان و مدفونان آن کتاب‌هایی نگاشته شده است که نام برخی از آنها چنین است:‌