Automoderated users، دیوان‌سالاران، checkuser، ناظمان (CommentStreams)، developer، Moderators، مدیران
۹٬۹۱۹
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۴۹: | خط ۴۹: | ||
روش مراغی، جمع میان نقل و مشاهده است. او در وصف هر موضوع، از گزارش‌های منابع پیشین بهره می‌گیرد و دیده‌های خویش را نیز می‌افزاید. دقت در نقل گزارش‌ها و اندازه‌گیری‌ها، از ویژگی‌های روش تاریخ‌نگاری مراغی است. <ref>تحفة النصرة ص 170-171</ref> از ویژگی‌های مراغی، افزودن مبحث کلامی «توسل» به این کتاب، به‌تناسب بحث از زیارت نبوی است.<ref>تحقیق النصرة، ص 416-432</ref> | روش مراغی، جمع میان نقل و مشاهده است. او در وصف هر موضوع، از گزارش‌های منابع پیشین بهره می‌گیرد و دیده‌های خویش را نیز می‌افزاید. دقت در نقل گزارش‌ها و اندازه‌گیری‌ها، از ویژگی‌های روش تاریخ‌نگاری مراغی است. <ref>تحفة النصرة ص 170-171</ref> از ویژگی‌های مراغی، افزودن مبحث کلامی «توسل» به این کتاب، به‌تناسب بحث از زیارت نبوی است.<ref>تحقیق النصرة، ص 416-432</ref> | ||
==محتوای کتاب== | ==محتوای کتاب== | ||
کتاب در یک مقدمه، چهار باب و فصول متعدد تنظیم‌شده‌اند. در مقدمه، طی سه فصل نخست، روایاتی درباره جایگاه و فضیلت مدینه از منابع حدیث اهل سنت مانند [[صحیح بخاری]] و [[صحیح مسلم]] نقل‌شده است.<ref>تحقیق النصرة، ص 96-121</ref> در فصل دوم، گزارشی کوتاه از نام‌های مدینه مانند [[مدینه|عذرا]]<ref>تحقیق النصرة، ص 123</ref> ، مُطَیّبه و طیّبه<ref>تحقیق النصرة، ص 124</ref> ، [[یثرب]]<ref>تحقیق النصرة، ص 124-130</ref> و نیز اشاره‌ای به قبیله‌ها و تیره‌های [[اوس]] و [[خزرج]]<ref>تحقیق النصرة، ص 130-132</ref> آمده است. در فصل بعد، به فضیلت‌ها و اهمیت مسجدالنبی(ص) و روضه شریفه در احادیث اسلامی اشاره گشته است.<ref>تحقیق النصرة، ص 133-146</ref> | کتاب در یک مقدمه، چهار باب و فصول متعدد تنظیم‌شده‌اند. در مقدمه، طی سه فصل نخست، روایاتی درباره جایگاه و فضیلت مدینه از منابع حدیث اهل سنت مانند [[صحیح بخاری]] و [[صحیح مسلم]] نقل‌شده است.<ref>تحقیق النصرة، ص 96-121</ref> در فصل دوم، گزارشی کوتاه از نام‌های مدینه مانند [[مدینه|عذرا]]<ref>تحقیق النصرة، ص 123</ref> ، مُطَیّبه و طیّبه<ref>تحقیق النصرة، ص 124</ref> ، [[یثرب]]<ref>تحقیق النصرة، ص 124-130</ref> و نیز اشاره‌ای به قبیله‌ها و تیره‌های [[اوس]] و [[خزرج]]<ref>تحقیق النصرة، ص 130-132</ref> آمده است. در فصل بعد، به فضیلت‌ها و اهمیت مسجدالنبی(ص) و روضه شریفه در احادیث اسلامی اشاره گشته است.<ref>تحقیق النصرة، ص 133-146</ref> | ||
در باب اول، طی هفت فصل، گزارش‌های متعدد از تاریخ [[بیعت عقبه]] و اسلام آوردن گروهی [[انصار]] و نام‌های بیعت‌کنندگان و نقیبان<ref>تحقیق النصرة، ص 149-157</ref> ، [[هجرت پیامبر(ص)]] به مدینه<ref>تحقیق النصرة، ص 158</ref> ، ورود پیامبر به [[قبا]]، فضیلت [[مسجد قبا]]<ref>تحقیق النصرة، ص 164-175</ref>، ساخت مسجدالنبی(ص) در عهد نبوی، محل مصلای رسول خدا و گسترش‌های دوران خلفای بعد<ref>تحقیق النصرة، ص 176-203</ref> آمده است. مراغی در وصف مکان‌های مدینه، افزون بر استناد به اخبار تاریخی، از دیده‌های خود نیز بهره گرفته و ازجمله، درباره [[مسجد ضرار]] آورده است: «امروزه نشانه‌ای از آن وجود ندارد و ابن نجار جای آن را به‌اشتباه نشان داده است.»<ref>تحقیق النصرة، ص 132</ref> | |||
در باب اول، طی هفت فصل، گزارش‌های متعدد از تاریخ [[بیعت عقبه]] و اسلام آوردن گروهی [[انصار]] و نام‌های بیعت‌کنندگان و نقیبان<ref>تحقیق النصرة، ص 149-157</ref> ، [[هجرت پیامبر(ص)]] به مدینه<ref>تحقیق النصرة، ص 158</ref> ، ورود پیامبر به [[قبا]]، فضیلت [[مسجد قبا]]<ref>تحقیق النصرة، ص 164-175</ref>، ساخت مسجدالنبی(ص) در عهد نبوی، محل مصلای رسول خدا و گسترش‌های دوران خلفای بعد<ref>تحقیق النصرة، ص 176-203</ref> آمده است. مراغی در وصف مکان‌های مدینه، افزون بر استناد به اخبار تاریخی، از دیده‌های خود نیز بهره گرفته و ازجمله، درباره [[مسجد ضرار]] آورده است: «امروزه نشانه‌ای از آن وجود ندارد و ابن نجار جای آن را به‌اشتباه نشان داده است.»<ref>تحقیق النصرة، ص 132</ref> | |||
=== وصف مسجدالنبی === | |||
مراغی درباره مسجدالنبی(ص)، دانسته‌های خود از معماری، مساحت‌ها، نوع سنگ‌ها و آجرهای به‌کاررفته در آن و تغییر خانه‌های پیرامون مسجد، ازجمله خانه [[همسران پیامبر(ص)]] را یادکرده است.<ref>تحقیق النصرة، ص 204-224</ref> او پس از ارزیابی وصف ابن نجار از حدود مسجدالنبی(ص) می‌گوید: «اکنون از بِلاط مسجد خبری نیست و نیز دو تیر چوبی که از سمت [[شام]] در صحن مسجد نصب‌شده بود، ازمیان‌رفته است.»<ref>تحقیق النصرة، ص 221</ref> | مراغی درباره مسجدالنبی(ص)، دانسته‌های خود از معماری، مساحت‌ها، نوع سنگ‌ها و آجرهای به‌کاررفته در آن و تغییر خانه‌های پیرامون مسجد، ازجمله خانه [[همسران پیامبر(ص)]] را یادکرده است.<ref>تحقیق النصرة، ص 204-224</ref> او پس از ارزیابی وصف ابن نجار از حدود مسجدالنبی(ص) می‌گوید: «اکنون از بِلاط مسجد خبری نیست و نیز دو تیر چوبی که از سمت [[شام]] در صحن مسجد نصب‌شده بود، ازمیان‌رفته است.»<ref>تحقیق النصرة، ص 221</ref> | ||
بخشی از کتاب به استوانه‌های مسجدالنبی(ص) و دیده‌های مراغی از [[استوانه مخلقه|استوانه مُخَلَقه]]<ref>تحقیق النصرة، ص 225</ref> ، [[استوانه عایشه]]<ref>تحقیق النصرة، ص 226</ref> ، [[استوانه توبه]]<ref>تحقیق النصرة، ص 228</ref> ، [[استوانه امام علی(ع)]]<ref>تحقیق النصرة، ص 232</ref> و داستان [[ستون حنانه]] که از فراق پیامبر(ص) فریاد و زاری می‌کرد<ref>تحقیق النصرة، ص 232</ref> اختصاص‌یافته است. [[جذع]] (شاخه) این ستون در سوی راست مصلای نبوی بوده است. مراغی نکاتی دیگر نیز درباره این شاخه آورده و یادکرده که در زمان او، این شاخه در انبار حرم نبوی نگهداری می‌شده است.<ref>تحقیق النصرة، ص 240-241</ref> | بخشی از کتاب به استوانه‌های مسجدالنبی(ص) و دیده‌های مراغی از [[استوانه مخلقه|استوانه مُخَلَقه]]<ref>تحقیق النصرة، ص 225</ref> ، [[استوانه عایشه]]<ref>تحقیق النصرة، ص 226</ref> ، [[استوانه توبه]]<ref>تحقیق النصرة، ص 228</ref> ، [[استوانه امام علی(ع)]]<ref>تحقیق النصرة، ص 232</ref> و داستان [[ستون حنانه]] که از فراق پیامبر(ص) فریاد و زاری می‌کرد<ref>تحقیق النصرة، ص 232</ref> اختصاص‌یافته است. [[جذع]] (شاخه) این ستون در سوی راست مصلای نبوی بوده است. مراغی نکاتی دیگر نیز درباره این شاخه آورده و یادکرده که در زمان او، این شاخه در انبار حرم نبوی نگهداری می‌شده است.<ref>تحقیق النصرة، ص 240-241</ref> | ||
[[منبر پیامبر(ص)]] و تاریخ تعمیرهای آن در گزارشی کوتاه آمده است.<ref>تحقیق النصرة، ص 244-253</ref> مراغی درباره [[حریق مسجدالنبی(ص)]] و تلاش حاکمان مصر در تعمیر مسجد، گزارشی مفصل آورده<ref>تحقیق النصرة، ص 253-262</ref> و به محل تهجد پیامبر(ص) در مسجد اشاره‌کرده است.<ref>تحقیق النصرة، ص 263-264</ref> | [[منبر پیامبر(ص)]] و تاریخ تعمیرهای آن در گزارشی کوتاه آمده است.<ref>تحقیق النصرة، ص 244-253</ref> مراغی درباره [[حریق مسجدالنبی(ص)]] و تلاش حاکمان مصر در تعمیر مسجد، گزارشی مفصل آورده<ref>تحقیق النصرة، ص 253-262</ref> و به محل تهجد پیامبر(ص) در مسجد اشاره‌کرده است.<ref>تحقیق النصرة، ص 263-264</ref> | ||
فصل پنجم از باب اول درباره پنجره‌ها و باب‌های مسجدالنبی(ص) است.<ref>تحقیق النصرة، ص 265-282</ref> مسجد در روزگار پیامبر سه در داشته<ref>تحقیق النصرة، ص 269</ref> که ازاین‌قرار بوده‌اند: [[باب النبی(ص)]]، [[باب علی(ع)]] و [[باب عثمان]].<ref>تحقیق النصرة، ص 269-272</ref> این درها تا عهد ولید مروانی به 20 عدد رسیده است. در گزارش ابن زباله (م. حدود 200 ق.) که در زمره واپسین گزارش‌ها از وضع مسجدالنبی(ص) در سده‌های نخستین است، به 24 در اشاره‌شده است.<ref>تحقیق النصرة، ص 270</ref> | |||
گزارش‌های مراغی در فصل ششم درباره [[مرقد نبوی(ص)]]، ازاین‌جهت مهم است که تاریخ [[گنبد مرقد نبوی(ص)]] در دیگر منابع به‌دقت گزارش نشده است. به نظر مراغی، مرقد نبوی تا زمان [[ملک منصور قلاوون صالحی]] که در (678 ق.) گنبدی بر آن بنا کرد، تنها دیواری آجری بلندتر از سطح دیوار مسجد داشت.<ref>تحقیق النصرة، ص 283</ref> مراغی آگاهی‌های بیشتری از گنبد و معماری آن به دست نداده است. وی از تلاش [[عمر بن عبدالعزیز]] در بنای دیوار (حائط) و نیز پوشش (حائز) محافظ قبور سه‌گانه، گزارشی کوتاه آورده است.<ref>تحقیق النصرة، ص 285-288</ref> او پیشتر آورده است که عمر بن عبدالعزیز مرقد نبوی(ص) را پنج گوشه ساخت؛ به‌گونه‌ای که هنگام نماز، [[استقبال]] به‌سوی قبر نبوی(ص) محقق نشود.<ref>تحقیق النصرة، ص 213-214</ref> | |||
گزارش‌های مراغی در فصل ششم درباره [[مرقد نبوی(ص)]]، ازاین‌جهت مهم است که تاریخ [[گنبد مرقد نبوی(ص)]] در دیگر منابع به‌دقت گزارش نشده است. به نظر مراغی، مرقد نبوی تا زمان [[ملک منصور قلاوون صالحی]] که در (678 ق.) گنبدی بر آن بنا کرد، تنها دیواری آجری بلندتر از سطح دیوار مسجد داشت.<ref>تحقیق النصرة، ص 283</ref> مراغی آگاهی‌های بیشتری از گنبد و معماری آن به دست نداده است. وی از تلاش [[عمر بن عبدالعزیز]] در بنای دیوار (حائط) و نیز پوشش (حائز) محافظ قبور سه‌گانه، گزارشی کوتاه آورده است.<ref>تحقیق النصرة، ص 285-288</ref> او پیشتر آورده است که عمر بن عبدالعزیز مرقد نبوی(ص) را پنج گوشه ساخت؛ به‌گونه‌ای که هنگام نماز، [[استقبال]] به‌سوی قبر نبوی(ص) محقق نشود.<ref>تحقیق النصرة، ص 213-214</ref> | |||
فصل هفتم به آداب و مستحبات، [[تَخلیق]] (خوشبو کردن) و [[تَحصیب]] مسجدالنبی(ص) (تسطیح سنگریزه‌های صحن) اختصاص دارد.<ref>تحقیق النصرة، ص 293-304</ref> | فصل هفتم به آداب و مستحبات، [[تَخلیق]] (خوشبو کردن) و [[تَحصیب]] مسجدالنبی(ص) (تسطیح سنگریزه‌های صحن) اختصاص دارد.<ref>تحقیق النصرة، ص 293-304</ref> | ||
=== | ===زیارت و شفاعت=== | ||
مباحثی درباره [[رحلت پیامبر(ص)]] و [[شیخین]]<ref>تحقیق النصرة، ص 307-367</ref> ، آداب زیارت مرقد نبوی(ص) و ادله مشروعیت آن<ref>تحقیق النصرة، ص 368-451</ref> ، بقاع بقیع و فضیلت زیارت بقیع<ref>تحقیق النصرة، ص 452-463</ref> و مقبره [[بنی‌سلمه]] در غرب مدینه<ref>تحقیق النصرة، ص 464</ref> در باب دوم آمده است. گزارش مراغی از گنبدهای [[ائمه بقیع]] که به همت [[ناصر بن مستضیء عباسی]] ساخته‌شده، چشمگیر است.<ref>تحقیق النصرة، ص 459</ref> او در مبحث مشروعیت زیارت پیامبر(ص) به اجماع مسلمانان و ادله دیگر استناد می‌کند<ref>تحقیق النصرة، ص 368-392</ref> و یکی از شاخه‌های این موضوع را به مبحث توسل و [[شفاعت]] اختصاص می‌دهد<ref>تحقیق النصرة، ص 416-432</ref> و با روش نقلی و عقلی، ادله و مبانی مشروعیت و جواز توسل به پیامبر(ص) خواه در هنگام حیات و خواه پس از وفات ایشان را به میان می‌آورد. یکی از شاخه‌های این بحث ازنظر مراغی، اثبات [[حیات برزخی]]<ref>تحقیق النصرة، ص 433-451</ref> است. این موضوع از مباحث نوآورانه این اثر در قیاس با دیگر آثار تاریخی مدینه است که به نظر می‌رسد به دنبال آرا و شبهات [[ابن تیمیه]] طرح‌شده است. | مباحثی درباره [[رحلت پیامبر(ص)]] و [[شیخین]]<ref>تحقیق النصرة، ص 307-367</ref> ، آداب زیارت مرقد نبوی(ص) و ادله مشروعیت آن<ref>تحقیق النصرة، ص 368-451</ref> ، بقاع بقیع و فضیلت زیارت بقیع<ref>تحقیق النصرة، ص 452-463</ref> و مقبره [[بنی‌سلمه]] در غرب مدینه<ref>تحقیق النصرة، ص 464</ref> در باب دوم آمده است. گزارش مراغی از گنبدهای [[ائمه بقیع]] که به همت [[ناصر بن مستضیء عباسی]] ساخته‌شده، چشمگیر است.<ref>تحقیق النصرة، ص 459</ref> او در مبحث مشروعیت زیارت پیامبر(ص) به اجماع مسلمانان و ادله دیگر استناد می‌کند<ref>تحقیق النصرة، ص 368-392</ref> و یکی از شاخه‌های این موضوع را به مبحث توسل و [[شفاعت]] اختصاص می‌دهد<ref>تحقیق النصرة، ص 416-432</ref> و با روش نقلی و عقلی، ادله و مبانی مشروعیت و جواز توسل به پیامبر(ص) خواه در هنگام حیات و خواه پس از وفات ایشان را به میان می‌آورد. یکی از شاخه‌های این بحث ازنظر مراغی، اثبات [[حیات برزخی]]<ref>تحقیق النصرة، ص 433-451</ref> است. این موضوع از مباحث نوآورانه این اثر در قیاس با دیگر آثار تاریخی مدینه است که به نظر می‌رسد به دنبال آرا و شبهات [[ابن تیمیه]] طرح‌شده است. | ||
=== | ===احد و سور مدینه=== | ||
باب سوم حاوی نکاتی درباره [[کوه احد]]<ref>تحقیق النصرة، ص 469-472</ref> ، قبور [[شهدای احد]] و بقعه [[حمزه]]<ref>تحقیق النصرة، ص 472-479</ref> و نیز مساجد معروف مدینه است.<ref>تحقیق النصرة، ص 480-499</ref> گزارش مراغی از سور مدینه (دیوارهای پیرامون شهر) و تعمیر آن به همت [[عضد الدوله بویهی]] و ماجرای نقب زدن از زیر مرقد نبوی(ص) به دست دو مسیحی اَندَلُسی و کشف آن با خواب [[محمود زنگی]] و نیز ساختن حصار مرقد نبوی(ص) در (557 ق.) و نوسازی آن در (751 ق.) به همت ملک ناصر حسن بن محمد قلاوون مملوکی، از آگاهی‌های جدیدی است که در الدرة الثمینه نیامده است.<ref>تحقیق النصرة، ص 502-505</ref> | باب سوم حاوی نکاتی درباره [[کوه احد]]<ref>تحقیق النصرة، ص 469-472</ref> ، قبور [[شهدای احد]] و بقعه [[حمزه]]<ref>تحقیق النصرة، ص 472-479</ref> و نیز مساجد معروف مدینه است.<ref>تحقیق النصرة، ص 480-499</ref> گزارش مراغی از سور مدینه (دیوارهای پیرامون شهر) و تعمیر آن به همت [[عضد الدوله بویهی]] و ماجرای نقب زدن از زیر مرقد نبوی(ص) به دست دو مسیحی اَندَلُسی و کشف آن با خواب [[محمود زنگی]] و نیز ساختن حصار مرقد نبوی(ص) در (557 ق.) و نوسازی آن در (751 ق.) به همت ملک ناصر حسن بن محمد قلاوون مملوکی، از آگاهی‌های جدیدی است که در الدرة الثمینه نیامده است.<ref>تحقیق النصرة، ص 502-505</ref> | ||
=== مسجد ذوالحلیفه === | |||
یکی از آگاهی‌های نویسنده درباره مساجد تاریخی مدینه<ref>تحقیق النصرة، ص 526-545</ref> ، گزارشی از [[مسجد ذوالحلیفه]] است که در چهار یا شش میلی مدینه قرار داشته و املاک [[بنی‌جشم|بنی‌جُشَم]] در آن جای دارد و امروزه به [[آبارعلی]] معروف است.<ref>تحقیق النصرة، ص 526</ref> مراغی از مساجدی که ابن زباله در اخبار المدینه و بخاری در الصحیح از آن‌ها یادکرده‌اند، سخن گفته و افزوده که اکنون از این مساجد اثری باقی نیست و محلشان ناشناخته است.<ref>تحقیق النصرة، ص 532</ref> نیز گزارشی از چاه‌های مدینه که در عهد مؤلف نشانه‌ای از آن‌ها یافت می‌شده، ارائه گشته است.<ref>تحقیق النصرة، ص 546-574</ref> | یکی از آگاهی‌های نویسنده درباره مساجد تاریخی مدینه<ref>تحقیق النصرة، ص 526-545</ref> ، گزارشی از [[مسجد ذوالحلیفه]] است که در چهار یا شش میلی مدینه قرار داشته و املاک [[بنی‌جشم|بنی‌جُشَم]] در آن جای دارد و امروزه به [[آبارعلی]] معروف است.<ref>تحقیق النصرة، ص 526</ref> مراغی از مساجدی که ابن زباله در اخبار المدینه و بخاری در الصحیح از آن‌ها یادکرده‌اند، سخن گفته و افزوده که اکنون از این مساجد اثری باقی نیست و محلشان ناشناخته است.<ref>تحقیق النصرة، ص 532</ref> نیز گزارشی از چاه‌های مدینه که در عهد مؤلف نشانه‌ای از آن‌ها یافت می‌شده، ارائه گشته است.<ref>تحقیق النصرة، ص 546-574</ref> | ||
=== | ===وادی‌های مدینه=== | ||
باب چهارم به وادی‌های مدینه مانند [[وادی عقیق]]، [[وادی جفاف|وادی جِفاف]]<ref>تحقیق النصرة، ص 577-598</ref> ، [[صدقات]] و [[موقوفات نبوی(ص)]] در مدینه<ref>تحقیق النصرة، ص 592-594</ref> ، [[خندق]]<ref>تحقیق النصرة، ص 599-604</ref> ، حدود و خصائص حرم مدنی<ref>تحقیق النصرة، ص 605-626</ref> ، فضیلت [[مرگ در مدینه]]<ref>تحقیق النصرة، ص 627-628</ref> و اشعاری در ترغیب آمدن به مدینه<ref>تحقیق النصرة، ص 629-632</ref> پرداخته است. گزارش مراغی از رویداد [[نار الحجاز]] یا فوران گدازه‌های آتش‌فشانی، با این‌که گزارش آن را از دیگر مورخان برگرفته، اهمیت دارد.<ref>تحقیق النصرة، ص 595-597</ref> | باب چهارم به وادی‌های مدینه مانند [[وادی عقیق]]، [[وادی جفاف|وادی جِفاف]]<ref>تحقیق النصرة، ص 577-598</ref> ، [[صدقات]] و [[موقوفات نبوی(ص)]] در مدینه<ref>تحقیق النصرة، ص 592-594</ref> ، [[خندق]]<ref>تحقیق النصرة، ص 599-604</ref> ، حدود و خصائص حرم مدنی<ref>تحقیق النصرة، ص 605-626</ref> ، فضیلت [[مرگ در مدینه]]<ref>تحقیق النصرة، ص 627-628</ref> و اشعاری در ترغیب آمدن به مدینه<ref>تحقیق النصرة، ص 629-632</ref> پرداخته است. گزارش مراغی از رویداد [[نار الحجاز]] یا فوران گدازه‌های آتش‌فشانی، با این‌که گزارش آن را از دیگر مورخان برگرفته، اهمیت دارد.<ref>تحقیق النصرة، ص 595-597</ref> | ||