اشراف حسنی: تفاوت میان نسخهها
←خاندانهای حکومتگر
(←حکومت) |
|||
خط ۴۴: | خط ۴۴: | ||
===آل جعفر=== | ===آل جعفر=== | ||
آغازگر حکومت اشراف بر مکه، جعفر بن محمد بن حسن بن محمد بن موسی بن عبدالله بن موسی بن عبدالله بن حسن بن حسن بن علی بن ابیطالب (حک:۳۵۷/۳۵۸ق) است.<ref>. اتعاظ الحنفاء، ج1، ص225؛ تاریخ مکه، ص245.</ref> بر پایه گزارشی دیگر، وی در فاصله سالهای ۳۵۶–۳۶۰ق. در دوران رقابت میان [[بنیعباس|عباسیان]] و [[فاطمیان]]، حکمرانی مکه را به دست گرفت<ref>. منائح الکرم، ج2، ص211-212؛ تاریخ مکه، ص246.</ref> و از بیم عباسیان خود را به المعز لله فاطمی نزدیک | آغازگر حکومت اشراف بر مکه، جعفر بن محمد بن حسن بن محمد بن موسی بن عبدالله بن موسی بن عبدالله بن حسن بن حسن بن علی بن ابیطالب (حک:۳۵۷/۳۵۸ق) است.<ref>. اتعاظ الحنفاء، ج1، ص225؛ تاریخ مکه، ص245.</ref> بر پایه گزارشی دیگر، وی در فاصله سالهای ۳۵۶–۳۶۰ق. در دوران رقابت میان [[بنیعباس|عباسیان]] و [[فاطمیان]]، حکمرانی مکه را به دست گرفت<ref>. منائح الکرم، ج2، ص211-212؛ تاریخ مکه، ص246.</ref> و از بیم عباسیان خود را به المعز لله فاطمی نزدیک کرد. المعز لله، در نامهای ولایت جعفر بر مکه را تأیید کرد و بدینگونه حکومت اشراف در مکه آغاز شد.<ref>. افادة الانام، ج3، ص75-76.</ref> درباره نحوه به قدرت رسیدن جعفر گزارش های دیگری نیز وجود دارد.<ref group="یادداشت">مانند گرفتن حکومت مکه از [[اخشیدیان]] توسط جعفر، پیش از فتح [[مصر]] به دست فاطمیان و مانند به قدرت رسیدن وی توسط جوهر غلام معزّ فاطمی.</ref><ref>. شفاء الغرام، ج2، ص139؛ منائح الکرم، ج2، ص213.</ref> | ||
پس از جعفر، پسرش عیسی حکومت مکه را از سال ۳۶۶ تا ۳۸۴ق. در دست داشت. به دنبال او برادرش ابوالفتوح حسن بن جعفر حسنی (۳۸۴ق) حاکم شد. او با از میان بردن حکومت بنیمهنا حسینی | پس از جعفر، پسرش عیسی حکومت مکه را از سال ۳۶۶ تا ۳۸۴ق. در دست داشت. به دنبال او برادرش ابوالفتوح حسن بن جعفر حسنی (۳۸۴ق) حاکم شد. او با از میان بردن حکومت بنیمهنا حسینی در سال ۳۹۰ق. به مدت ۲۳ سال بر [[حجاز]] حکومت کرد.<ref>. نک: شفاء الغرام، ج2، ص194؛ العقد الثمین، ج4، ص69؛ غایة المرام، ج1، ص480.</ref> وی که به شجاعت، قدرت بدنی و عدالتگستری شهرت داشت، پس از ۴۳ سال حکومت در مکه<ref>. تاریخ مکه، ص251-254.</ref> به سال ۴۳۰ق. درگذشت و پسرش شکر بن حسن، ملقب به تاج المعالی، به حکومت رسید و به سال ۴۵۳ق. درگذشت. بدین ترتیب، حکومت آل جعفر به منزله طبقه نخست اشراف<ref>. منائح الکرم، ج2، ص213؛ امراء مکه، ص128.</ref> حدود یک سده (۳۵۸–۴۵۳ق) ادامه یافت. | ||
چون شکر پسری نداشت، حکومت مکه به بردهاش رسید. اشراف ضدّ او برخاستند و «شریف محمد بن ابیالفاتک عبدالرحمن بن جعفر سلیمانی» حکمرانی مکه را تا ۴۵۵ق. عهدهدار شد.<ref>. تاریخ ابن خلدون، ج4، ص132؛ خلاصة الکلام، ص18.</ref> از سلیمانیان به منزله طبقه دوم اشراف و نیز موسویون به دلیل انتسابشان به موسی الجون یاد میشود.<ref>. منائح الکرم، ج2، ص225؛ تاریخ مکه، ص255.</ref> | |||
===هواشم (بنوفلیته)=== | ===هواشم (بنوفلیته)=== | ||
{{اصلی|هواشم}} | {{اصلی|هواشم}} | ||
اینان به محمد بن جعفر بن عبدالله بن هاشم حسنی، نسب میبرند که به سال ۴۵۴/۴۵۵ق. به حکومت مکه رسید و پس از او فرزندانش که به هواشم مشهور بودند، حکومت این شهر را در اختیار داشتند.<ref>. تاریخ ابن خلدون، ج4، ص132.</ref> واپسین | اینان به محمد بن جعفر بن عبدالله بن هاشم حسنی، نسب میبرند که به سال ۴۵۴/۴۵۵ق. به حکومت مکه رسید و پس از او فرزندانش که به هواشم مشهور بودند، حکومت این شهر را در اختیار داشتند.<ref>. تاریخ ابن خلدون، ج4، ص132.</ref> واپسین حاکم از این سلسله، شریف مکثر بن عیسی بود. طاشتکین امیر حج [[عراق]]، او را از حکمرانی مکه برکنار و حاکم مدینه، قاسم بن مهنا حسینی، را حاکم مکه کرد. اما پس از چند روز در پی ناتوانی او، دیگر بار هواشم بر سر کار آمدند.<ref>. تاریخ الاسلام، ج41، ص76؛ سمط النجوم، ج4، ص220- | ||
221.</ref> حکمرانی این سلسله از اشراف | 221.</ref> | ||
حکمرانی این سلسله از اشراف حسنی، که با حکومت [[ایوبیان]] در مصر و شامات همزمانی داشت، از دیگر خاندانهای اشراف کوتاهتر بود. از هواشم به منزله طبقه سوم اشراف یاد میشود.<ref>. تاریخ امراء مکه، ص429؛ تاریخ مکه، ص256.</ref> | |||
===آل قتاده=== | ===آل قتاده=== | ||
{{اصلی|آل قتاده}} | {{اصلی|آل قتاده}} | ||
آنان از نسل [[ابوعزیز قتادة بن ادریس]] هستند که نسبشان با ۱۵ واسطه به [[امام حسن(ع)]] میرسد.<ref>. العقد الثمین، ج7، ص39؛ غایة المرام، ج1، ص550.</ref> این سلسله از مشهورترین خاندانهای حسنی و پایدارترین خانواده اشراف بودند که حدود هفت سده، خاندانهای گوناگون از ایشان با نامهای گوناگون بر مکه حکومت کردند. حکومت | آنان از نسل [[ابوعزیز قتادة بن ادریس]] هستند که نسبشان با ۱۵ واسطه به [[امام حسن(ع)]] میرسد.<ref>. العقد الثمین، ج7، ص39؛ غایة المرام، ج1، ص550.</ref> این سلسله از مشهورترین خاندانهای حسنی و پایدارترین خانواده اشراف بودند که حدود هفت سده، خاندانهای گوناگون از ایشان با نامهای گوناگون بر مکه حکومت کردند. حکومت آنها به دست قتادة بن ادریس (حک: ۵۹۷–۶۱۷ق) و با کشتن محمد بن مکثر، واپسین حکمران مکه از هواشم، پدید آمد<ref>. عمدة الطالب، ص141؛ الاشراف، ج1، ص48.</ref> و از طریق تبار او تا سال ۱۳۴۳ق. یعنی هنگام سلطه [[وهابیت|وهابیان]] بر [[حجاز]]، ادامه یافت.<ref>. نک: العقود اللؤلؤیه، ص132.</ref> از آل قتاده به منزله طبقه چهارم اشراف یاد میشود.<ref>. تاریخ مکه، ص284.</ref> | ||
قلمرو آنان در دوران قتاده که فردی شجاع و بلندهمت بود، از [[یمن]] تا نجد و [[مدینه]] گسترش یافت.<ref>. العقد الثمین، ج1، ص173؛ تحصیل المرام، ج2، ص742؛ الاعلام، ج5، ص189.</ref> پس از وی، به علت بد رفتاری فرزندش شریف حسن، ملک مسعود حاکم [[یمن]] بر مکه مسلط شد. او سالها اداره امور آنجا را در دست داشت تا آنگاه که راجح بن قتاده بر مکه چیره | قلمرو آنان در دوران قتاده که فردی شجاع و بلندهمت بود، از [[یمن]] تا نجد و [[مدینه]] گسترش یافت.<ref>. العقد الثمین، ج1، ص173؛ تحصیل المرام، ج2، ص742؛ الاعلام، ج5، ص189.</ref> پس از وی، به علت بد رفتاری فرزندش شریف حسن، ملک مسعود حاکم [[یمن]] بر مکه مسلط شد. او سالها اداره امور آنجا را در دست داشت تا آنگاه که راجح بن قتاده بر مکه چیره شد.<ref>. نک: المنهل الصافی، ج2، ص288.</ref> از آن پس حکمرانی مکه در اختیار قدرتمندان این خاندان دست به دست میگشت. آل قتاده، گاه تابع ممالیک و گاه بنورسول از حکمرانان یمن بودند.<ref>. سفرنامه حجاز، ص180-181.</ref> از قتاده نسلی بسیار بر جای ماند<ref>. عمدة الطالب، ص142؛ الاصیلی، ص105.</ref> و بیشتر حاکمان مکه در دورههای بعد، از نسل [[آل ابینمی|ابن ابینمی]] و شامل شاخههایی همانند نمویون، ذووحسن، ذووعنان، عنقاویه، مجایشه و رواجحه بودند.<ref>. موسوعة مکة المکرمه، ج1، ص109 به بعد.</ref> | ||
===آل ابینُمیّ اول=== | ===آل ابینُمیّ اول=== | ||
{{اصلی|آل ابینمی}} | {{اصلی|آل ابینمی}} | ||
آنان از نسل | آنان از نسل «شریف [[ابونمی اول|ابینمی]] بن ابیسعد بن حسن بن علی بن قتاده» هستند<ref>. عمدة الطالب، ص142؛ النجوم الزاهره، ج10، ص144.</ref> و با ۱۸ واسطه به امام حسن(ع) نسب میبرند.<ref>. عمدة الطالب، ص142؛ تحفة الازهار، ج1، ص422.</ref> حکومت آنان از هنگام حکمرانی مستقل ابینمی از سال ۶۶۷ق. تا اواخر نیمه نخست سده چهاردهم قمری در خاندانی از نسل او با عناوین [[آل عجلان]] و [[آل برکات]] ادامه یافت.<ref>. البدایة و النهایه، ج14، ص21؛ تاریخ ابن خلدون، ج4، ص137.</ref> برخی منابع، [[آل ابینمی]] را به دو شاخه ابونمی اول و دوم قسمت نموده و حکمرانی هر یک را جداگانه بررسی کردهاند. | ||
دوران حکومت آل [[ابونمی اول|ابینمی اول]] بر مکه، با تحولاتی مهم در جهان اسلام از جمله سقوط سلسله [[ایوبیان]] در مصر و شام و روی کار آمدن دولت ممالیک (۶۴۸ق) و برافتادن دستگاه [[بنیعباس|عباسی]] (۶۵۶ق) با حمله مغولان به [[بغداد]]، همزمان بود که یکایک در رویدادهای حرمین اثر | دوران حکومت آل [[ابونمی اول|ابینمی اول]] بر مکه، با تحولاتی مهم در جهان اسلام از جمله سقوط سلسله [[ایوبیان]] در مصر و شام و روی کار آمدن دولت ممالیک (۶۴۸ق) و برافتادن دستگاه [[بنیعباس|عباسی]] (۶۵۶ق) با حمله مغولان به [[بغداد]]، همزمان بود که یکایک در رویدادهای حرمین اثر گذاشت. | ||
ابونمی از برجستهترین امیران مکه بود که از کودکی در حکمرانی پدرش شریک شد و سپس با عمویش ادریس حکمرانی مکه را بر عهده داشتند.<ref>. المنهل الصافی، ج2، ص287.</ref> او بهگونه مستقل از سال ۶۶۷ تا ۷۰۱ق. حکمران مکه بود. از کاردانی، تدبیر و عقل وی در منابع یاد کردهاند.<ref>. الدرر الکامنه، ج5، ص162.</ref> او به سال ۷۰۱ق. به نفع فرزندانش رُمَیْثَه و حمیضه از حکمرانی کناره گرفت و در چهارم صفر همان سال درگذشت و در [[جنة المعلاة|گورستان مَعْلات]] به خاک سپرده شد. حکمرانی او با احتساب زمان شراکتش حدود ۵۰ سال به طول انجامید.<ref>. غایة المرام، ج2، ص9.</ref> | ابونمی از برجستهترین امیران مکه بود که از کودکی در حکمرانی پدرش شریک شد و سپس با عمویش ادریس حکمرانی مکه را بر عهده داشتند.<ref>. المنهل الصافی، ج2، ص287.</ref> او بهگونه مستقل از سال ۶۶۷ تا ۷۰۱ق. حکمران مکه بود. از کاردانی، تدبیر و عقل وی در منابع یاد کردهاند.<ref>. الدرر الکامنه، ج5، ص162.</ref> او به سال ۷۰۱ق. به نفع فرزندانش رُمَیْثَه و حمیضه از حکمرانی کناره گرفت و در چهارم صفر همان سال درگذشت و در [[جنة المعلاة|گورستان مَعْلات]] به خاک سپرده شد. حکمرانی او با احتساب زمان شراکتش حدود ۵۰ سال به طول انجامید.<ref>. غایة المرام، ج2، ص9.</ref> | ||
رمیثه، هفت بار بهگونه متناوب حکمرانی مکه را بر عهده داشت و به سال ۷۴۶ق. درگذشت.<ref>. المنهل الصافی، ج5، ص356.</ref> چهار تن از فرزندان او نیز به حکمرانی مکه رسیدند. نسل او به ذوی رمیثه شناخته میشوند.<ref>. نک: سمط النجوم، ج2، ص406-408.</ref> ثقبة بن رمیثه، | رمیثه، هفت بار بهگونه متناوب حکمرانی مکه را بر عهده داشت و به سال ۷۴۶ق. درگذشت.<ref>. المنهل الصافی، ج5، ص356.</ref> چهار تن از فرزندان او نیز به حکمرانی مکه رسیدند. نسل او به ذوی رمیثه شناخته میشوند.<ref>. نک: سمط النجوم، ج2، ص406-408.</ref> ثقبة بن رمیثه، به سال ۷۵۴ق. حاکم گشت و برخی فرزندان او نیز به حکمرانی مکه رسیدند. نسل او به ذوی ثقبه مشهورند.<ref>. موسوعة مکة المکرمه، ج1، ص110.</ref> از فرزندان مبارک بن رمیثه نیز، برخی مانند علی بن مبارک و عقیل بن مبارک، حکومت مکه را در اختیار داشتند.<ref>. سمط النجوم، ج2، ص405.</ref> مغامس بن رمیثه نیز، حکمرانی مکه را به سال ۷۶۴ق. بر عهده گرفت. نسل او از عنان، حکمران مکه، استمرار یافت که به ذوو عنان مشهورند و اکنون در شمال مکه در وادی خوار سکونت دارند.<ref>. معجم قبائل الحجاز، ص357.</ref> | ||
===آل عجلان=== | ===آل عجلان=== | ||
{{اصلی|آل عجلان}} | {{اصلی|آل عجلان}} | ||
آنان از نسل | آنان از نسل «عجلان بن رمیثة بن [[ابونمی اول|ابینُمَیّ]]» هستند.<ref>. الدرر الکامنه، ج1، ص23؛ السلوک، مقریزی، ج3، ص411.</ref> عجلان به سال ۷۴۵ق. با حمایت حاکم [[یمن]]، پس از پدرش رمیثه، حکمران مکه شد. حکمرانی وی با جانبداری حاکمان یمن و ممالیک مصر<ref>. افادة الانام، ج3، ص199.</ref> حدود ۳۰ سال ادامه یافت.<ref>. سمط النجوم، ج4، ص239.</ref> پس از او، حکومت احمد به تأیید سلطان مملوکی مصر رسید. از دیگر فرزندان عجلان، برخی به حکمرانی رسیدند که حسن بن عجلان از آن جمله است. وی حدود ۱۱ سال حکمران مکه بود.<ref>. المنهل الصافی، ج5، ص92.</ref> فرزندانش ابو القاسم، ابراهیم، علی و برکات از حاکمان مکه بودند. تبار سه تن اولی به ذوی حسن شناخته میشوند.<ref>. موسوعة مکة المکرمه، ج1، ص110.</ref> | ||
===آل برکات=== | ===آل برکات=== | ||
{{اصلی|آل برکات}} | {{اصلی|آل برکات}} | ||
نسب این | نسب این خاندان، به «برکات بن حسن بن عجلان» میرسد.<ref>. نزهة النفوس، ج3، ص344 به بعد؛ غایة المرام، ج2، ص392.</ref> برکات، حکمرانی مکه را با تفویض آن از سوی ممالیک چرکسی بر عهده گرفت.<ref>. خلاصة الکلام، ص41.</ref> آنان حکمرانی فرزندش شریف محمد، مشهور به ابینمی ثانی، را نیز تأیید کردند. پس از او حکمرانی مکه در نسل وی از طریق فرزندش ابینمی ادامه یافت.<ref>. نک: تاریخ مکه، ص415.</ref> | ||
===آل ابینمیدوم=== | ===آل ابینمیدوم=== | ||
{{اصلی|آل ابینمی}} | {{اصلی|آل ابینمی}} | ||
آنان فرزندان شریف محمد ابینمیدوم هستند.<ref>. عمدة الطالب، ص421.</ref> به | آنان فرزندان شریف محمد ابینمیدوم هستند.<ref>. عمدة الطالب، ص421.</ref> به آنها ذوو نمی و آل ابینمی بن برکات گفته میشود و ایشان را به نُمَوی میشناسند.<ref>. موسوعة مکة المکرمه، ج1، ص115.</ref> | ||
شریف محمد | شریف محمد ابینمی، با پدرش برکات به سال ۹۱۸ق. در حکمرانی شریک بود و پس از درگذشت پدر، بهگونه مستقل به حکمرانی پرداخت.<ref>. البدر الطالع، ج2، ص140.</ref> به سال ۸۸۷ق. افزون بر مکه، حکمرانی همه [[حجاز]] از سوی جقمق مملوکی به او سپرده شد.<ref>. التحفة اللطیفه، ج1، ص277.</ref> حکومت ابینمی، خواه دوران شراکت با پدر و فرزندانش و خواه حکومت مستقل وی، حدود ۴۵ سال به طول انجامید.<ref>. البدر الطالع، ج2، ص141.</ref> وی در محرم ۹۰۳ق. در مکه درگذشت. بنیحسن، بنیزید و [[بنی برکات|بنیبرکات]] از نسل او به شمار میروند. پس از ابونمی دوم، فرزندش شریف حسن، حکمرانی را به دست گرفت. او سرسلسله اشراف حسنی حکومتگر پس از خود بود.<ref>. سفرنامه حجاز، ص183.</ref> | ||
پس از درگذشت شریف حسن | پس از درگذشت شریف حسن در سال ۱۰۱۰ق. فرزندش ابو طالب، به حکومت مکه رسید. اختلاف او با شریف ادریس بن حسن موجب شد تا حکومت مکه به تناوب و توالی میان وی، ادریس، محسن بن حسن و احمد بن عبدالله بن حسن دست به دست شود.<ref>. افادة الانام، ج3، ص350-377.</ref> از نیمه نخست سده یازدهم تا سده چهاردهم قمری، سه طایفه از نوادگان ابونمی دوم بر سر مقام شریفی مکه با یکدیگر رقابت داشتند. آنان شامل ذووزید، ذووعبدالله و ذووبرکات هستند.<ref>. موسوعة مکة المکرمه، ج1، ص110.</ref> | ||
به سال ۱۰۴۱ق. شریف زید بن محسن بن حسین بن حسن، حکمران مکه شد. وی که سیرهای نیکو داشت، به سال ۱۰۷۷ق. درگذشت و فرزندش شریف سعد بر جای او نشست.<ref>. الاعلام، ج3، ص60.</ref> پس از درگذشت او، حکمرانی مکه از آل زید، به برکات سوم فرزند محمد بن ابراهیم بن ابینمی (حک: ۱۰۱۳–۱۰۹۵ق) رسید. حکمرانی برکات چهارم به همت محمد بن سلیمان مغربی که با ذوو زید دشمنی داشت، محقق شد.<ref>. تاریخ مکه، ص452-453.</ref> | به سال ۱۰۴۱ق. شریف زید بن محسن بن حسین بن حسن، حکمران مکه شد. وی که سیرهای نیکو داشت، به سال ۱۰۷۷ق. درگذشت و فرزندش شریف سعد بر جای او نشست.<ref>. الاعلام، ج3، ص60.</ref> پس از درگذشت او، حکمرانی مکه از آل زید، به برکات سوم فرزند محمد بن ابراهیم بن ابینمی (حک: ۱۰۱۳–۱۰۹۵ق) رسید. حکمرانی برکات چهارم به همت محمد بن سلیمان مغربی که با ذوو زید دشمنی داشت، محقق شد.<ref>. تاریخ مکه، ص452-453.</ref> | ||
خط ۹۰: | خط ۹۴: | ||
===آل غالب=== | ===آل غالب=== | ||
اینان فرزندان | اینان فرزندان «شریف غالب بن مساعد بن سعید بن سعد»، از نوادگان ابینمی ثانی حکمران مکه، هستند. غالب، سرسلسله این خاندان، به سال ۱۲۰۲ق. به حکمرانی مکه رسید. حکمرانی او ۲۶ سال همراه با امنیت استمرار داشت.<ref>. محمد بن عبدالوهاب، ص79.</ref> عبدالله، عبیدالله، حسین، یحیی، علی و عبدالمطلب فرزندان او هستند.<ref>. خلاصة الکلام، ص308، 313.</ref> عبدالمطلب، سه بار حکمرانی مکه را از سال ۱۲۴۳ تا ۱۲۹۹ق. عهدهدار شد. آل غالب نقشی برجسته در رویدادهای سیاسی مکه داشتند. اشراف آل غالب از مشهورترین و نیرومندترین اشراف و دارای اوقافی در مکه، [[طائف]] و [[جده]] هستند.<ref>. موسوعة مکة المکرمه، ج1، ص162.</ref> | ||
واپسین حاکم مکه از آل غالب، شریف حسین است که [[انگلیس|انگلیسیها]] او را فریفتند و او و فرزندش علی که اندکی پس از پدر حاکم مکه شد، به سال ۱۹۲۵م. (۱۳۳۳/۱۳۳۴ق) به دست [[آل سعود]] از حکومت مکه کنار گذاشته شدند. از فرزندان حسین، فیصل در [[عراق]] و عبدالله در [[اردن]]، حکومت را به دست گرفتند. حکومت فیصل در عراق با کودتا برچیده شد؛ ولی فرزندان عبدالله تا امروز بر اردن حکم میرانند.<ref>. ریشههای بحران در خاورمیانه، ص137 به بعد.</ref> | |||
==مذهب== | ==مذهب== | ||
اشراف حسنی [[زیدیه|زیدی]] بودند. گفتن «حی علی خیر العمل» در [[اذان و اقامه|اذان]]، در دوران حکومت برخی اشراف حسنی،<ref>. نک: سفرنامه ابن جبیر، ص138؛ تاریخ الاسلام، ج44، ص360.</ref> این را تأیید میکند. [[امیر الحاج|امیران حج]] [[شام]] و [[مصر]] که در دوره [[فاطمیان]] بر این مسئله اهتمام داشتند، در دورههای دیگر سخت با آن | اشراف حسنی [[زیدیه|زیدی]] بودند. گفتن «حی علی خیر العمل» در [[اذان و اقامه|اذان]]، در دوران حکومت برخی اشراف حسنی،<ref>. نک: سفرنامه ابن جبیر، ص138؛ تاریخ الاسلام، ج44، ص360.</ref> این را تأیید میکند. [[امیر الحاج|امیران حج]] [[شام]] و [[مصر]] که در دوره [[فاطمیان]] بر این مسئله اهتمام داشتند، در دورههای دیگر سخت با آن مخالفت میکردند. سیف الاسلام طغتکین، برادر صلاح الدین ایوبی، که به سال ۵۸۱ق. حاکم [[یمن]] شد، پس از چیره شدن بر مکه، گفتن «حی علی خیر العمل» در اذان [[مسجدالحرام]] را منع کرد.<ref>. شفاء الغرام، ج2، ص198.</ref> این از پرشمار بودن و نفوذ [[شیعه|شیعیان]] در آن روزگار مکه حکایت میکند. | ||
شرفای مکه تا سده نهم و دهم قمری پیوند خود را با ائمه زیدیه حفظ کردند. از آن پس آرام آرام به تسنن [[مذهب شافعی|شافعی]] روی آوردند.<ref>. نک: میقات حج، ش22، ص68، « «تاریخ تشیع در مکه، مدینه، جبل عامل و حلب».</ref> در اوایل سده دهم قمری، شیعیانی فراوان در مکه حضور داشتند. همین سبب شد تا ابن حجر هیثمی<ref group="یادداشت">یا هیتمی.</ref> کتاب الصواعق المحرقه را در رد عقاید شیعیان، در این شهر بنویسد. وی در مقدمه این کتاب، به فراوانی شیعیان در [[حرمین]] در نیمه دوم سده دهم قمری اشاره کرده است.<ref>. نک: اطلس شیعی، ص416 ـ 417.</ref> | شرفای مکه تا سده نهم و دهم قمری پیوند خود را با ائمه زیدیه حفظ کردند. از آن پس آرام آرام به تسنن [[مذهب شافعی|شافعی]] روی آوردند.<ref>. نک: میقات حج، ش22، ص68، « «تاریخ تشیع در مکه، مدینه، جبل عامل و حلب».</ref> در اوایل سده دهم قمری، شیعیانی فراوان در مکه حضور داشتند. همین سبب شد تا ابن حجر هیثمی<ref group="یادداشت">یا هیتمی.</ref> کتاب الصواعق المحرقه را در رد عقاید شیعیان، در این شهر بنویسد. وی در مقدمه این کتاب، به فراوانی شیعیان در [[حرمین]] در نیمه دوم سده دهم قمری اشاره کرده است.<ref>. نک: اطلس شیعی، ص416 ـ 417.</ref> | ||
خط ۹۹: | خط ۱۰۵: | ||
==روابط سیاسی== | ==روابط سیاسی== | ||
===با یکدیگر=== | ===با یکدیگر=== | ||
اشراف حسنی با یکدیگر چالشهایی داشتند.<ref>. نک: عمدة الطالب، ص173؛ تاریخ ابن خلدون، ج4، ص135.</ref> به سال ۶۶۹ق. میان [[ابونمی اول|ابینمی]] و عمویش ادریس درگیری رخ داد و ادریس پیروز شد و ابینمی به ینبع گریخت. او دیگر بار وارد [[مکه]] شد و ادریس را زخمی | اشراف حسنی با یکدیگر چالشهایی داشتند.<ref>. نک: عمدة الطالب، ص173؛ تاریخ ابن خلدون، ج4، ص135.</ref> به سال ۶۶۹ق. میان [[ابونمی اول|ابینمی]] و عمویش ادریس درگیری رخ داد و ادریس پیروز شد و ابینمی به ینبع گریخت. او دیگر بار وارد [[مکه]] شد و ادریس را زخمی و سرش را جدا کرد.<ref>. غایة المرام، ج1، ص642.</ref> | ||
===با اشراف حسینی مدینه=== | ===با اشراف حسینی مدینه=== | ||
روابط آنان با [[اشراف حسینی|اشراف]] [[مدینه]] نیز به علل سیاسی و مذهبی و دخالتهای دولتهای همسایه، جز در چند برهه، دوستانه نبود. البته گاه از طریق پیوند ازدواج، روابطشان به گرمی میگرایید.<ref>. نیل المعنی، ج1، ص493.</ref> | روابط آنان با [[اشراف حسینی|اشراف]] [[مدینه]] نیز به علل سیاسی و مذهبی و دخالتهای دولتهای همسایه، جز در چند برهه، دوستانه نبود. البته گاه از طریق پیوند ازدواج، روابطشان به گرمی میگرایید.<ref>. نیل المعنی، ج1، ص493.</ref> | ||
از آغاز شکلگیری دو حکمرانی اشراف در مکه و مدینه، به تدریج میان اشراف حاکم مدینه که از [[آل مهنا]] بودند، با امیران علوی مکه درگیری پدید آمد و دهها سال ادامه یافت. شریف مکه، ابوالفتوح، با حمله به مدینه، آن را به قلمرو حکومت خود افزود و حکومت بنیمهنا از اشراف حسینی را به سال ۳۹۰ق. از میان برد.<ref>. تاریخ ابن خلدون، ج4، ص140.</ref> نیز فرزندش شکر بن | از آغاز شکلگیری دو حکمرانی اشراف در مکه و مدینه، به تدریج میان اشراف حاکم مدینه که از [[آل مهنا]] بودند، با امیران علوی مکه درگیری پدید آمد و دهها سال ادامه یافت. شریف مکه، ابوالفتوح، با حمله به مدینه، آن را به قلمرو حکومت خود افزود و حکومت بنیمهنا از اشراف حسینی را به سال ۳۹۰ق. از میان برد.<ref>. تاریخ ابن خلدون، ج4، ص140.</ref> نیز فرزندش شکر بن ابیالفتوح، مدتی مدینه را به قلمرو خود افزود.<ref>. سمط النجوم، ج4، ص213.</ref> | ||
مایه برخی از این رویاروییها، خود اشراف بودند که برای رسیدن به حکمرانی از عموزادگان خود در مدینه کمک میگرفتند؛ چنانکه با گذشت مدتی از حکمرانی [[ابونمی اول|ابینمی اول]]، پسرعمویش غانم بن ادریس به خونخواهی پدرش برخاست و با کمک گرفتن از جماز بن شیحه حسینی، حکمران مدینه، ابونمی را بیرون راند و بر مکه سلطه یافت. اما ابونمی دیگر بار پس از ۴۰ روز رویکار آمد.<ref>. المنهل الصافی، ج5، ص18-19؛ سمط النجوم، ج4، ص240.</ref> او بارها با حکومت مدینه به نبرد برخاست و در یکی از این نبردها بر آنجا دست یافت و ۲۳ سال بر [[حرمین]] و [[حجاز]] حکم راند.<ref>. شفاء الغرام، ج2، ص194.</ref> | مایه برخی از این رویاروییها، خود اشراف بودند که برای رسیدن به حکمرانی از عموزادگان خود در مدینه کمک میگرفتند؛ چنانکه با گذشت مدتی از حکمرانی [[ابونمی اول|ابینمی اول]]، پسرعمویش غانم بن ادریس به خونخواهی پدرش برخاست و با کمک گرفتن از جماز بن شیحه حسینی، حکمران مدینه، ابونمی را بیرون راند و بر مکه سلطه یافت. اما ابونمی دیگر بار پس از ۴۰ روز رویکار آمد.<ref>. المنهل الصافی، ج5، ص18-19؛ سمط النجوم، ج4، ص240.</ref> او بارها با حکومت مدینه به نبرد برخاست و در یکی از این نبردها بر آنجا دست یافت و ۲۳ سال بر [[حرمین]] و [[حجاز]] حکم راند.<ref>. شفاء الغرام، ج2، ص194.</ref> |