پرش به محتوا

بهداشت حج: تفاوت میان نسخه‌ها

۳ بایت حذف‌شده ،  ‏۱۴ ژوئیهٔ ۲۰۲۰
جز
ویرایش فنی
جز (ویرایش فنی)
جز (ویرایش فنی)
خط ۱: خط ۱:
'''بهداشت حج''' به معنای حفظ سلامت حاجیان در سفر [[حج]] است. حفظ سلامتی در سفر طولانی و دشوار حج در طول تاریخ یکی از چالش‌های اصلی این آیین عبادی بوده است. کم‌آبی در طول راه، خطر حمله راهزنان، شیوع بیماری‌های واگیر در [[مکه]] و [[مدینه]]، بهداشت نامناسب محل اسکان زائران، ‌آسیب‌دیدگی در ازدحام جمعیت، وقوع بلایای طبیعی از قبیل سیل از عوامل به خطر انداختن سلامتی حاجیان بود. در منابع تاریخی گزارش‌هایی از این خطرات و از تلاش‌ مردمان برای کنترل و مقابله با آ‌ن‌ها آمده است.
'''بهداشت حج''' به معنای حفظ سلامت حاجیان در سفر [[حج]] است. حفظ سلامتی در سفر طولانی و دشوار حج در طول تاریخ یکی از چالش‌های اصلی این آیین عبادی بوده است. کم‌آبی در طول راه، خطر حمله راهزنان، شیوع بیماری‌های واگیر در [[مکه]] و [[مدینه]]، بهداشت نامناسب محل اسکان زائران، ‌آسیب‌دیدگی در اذحام جمعیت، وقوع بلایای طبیعی از قبیل سیل از عوامل به خطر انداختن سلامتی حاجیان بود. در منابع تاریخی گزارش‌هایی از این خطرات و از تلاش‌ مردمان برای کنترل و مقابله با آ‌ن‌ها آمده است.


از سده بیستم میلادی و در پی پیشرفت‌های دانش پزشکی و تغییر شرایط مسافرت و [[اسکان حج|اسکان حاجیان]]، حفظ بهداشت و سلامتی در حج پیشرفت چشمگیری داشته و در دوران معاصر نیز تاسیس نهادهایی که وظیفه حفظ سلامت و بهداشت حاجیان را بر عهده دارند و فراهم آوردن شرایط بهداشتی، واکسیناسیون،‌ ساخت کشتارگاه‌های [[قربانی]] و توسعه اماکن مرتبط به مناسک حج بخشی از اقداماتی است که به کاهش خطرات حج یاری رسانده است.  
از سده بیستم میلادی و در پی پیشرفت‌های دانش پزشکی و تغییر شرایط مسافرت و [[اسکان حج|اسکان حاجیان]]، حفظ بهداشت و سلامتی در حج پیشرفت چشمگیری داشته و در دوران معاصر نیز تاسیس نهادهایی که وظیفه حفظ سلامت و بهداشت حاجیان را بر عهده دارند و فراهم آوردن شرایط بهداشتی، واکسیناسیون،‌ ساخت کشتارگاه‌های [[قربانی]] و توسعه اماکن مرتبط به مناسک حج بخشی از اقداماتی است که به کاهش خطرات حج یاری رسانده است.  


امروزه در [[ايران|ایران]]، معاونت پزشکی حج در سازمان هلال احمر جمهوری اسلامی ایران، دست‌اندرکار امور بهداشتی و سلامت حاجیان است. معاینات اولیه، تلقین واکسن، آموزش‌های بهداشتی، اعزام پزشک برای هر کاروان و راه‌اندازی مراکز پزشکی در [[مکه]] و [[مدینه]]، از اقدامات بهداشتی ایران است. [[سازمان حج]] جمهوری اسلامی ایران نیز، که یکی از وظایف آن [[اسکان در حج]] است، وظیفه تامین شرایط سالم و بهداشتی [[اسکان در حج|اسکان]] و [[تغذیه در حج|تغذیه]] حاجیان را بر عهده دارد.
امروزه در [[ايران|ایران]]، معاونت پزشکی حج در سازمان هلال احمر جمهوری اسلامی ایران، دست‌اندرکار امور بهداشتی و سلامت حاجیان است. معاینات اولیه، تلقین واکسن، آموزش‌های بهداشتی، اعزام پزشکان، راه‌اندازی مراکز پزشکی در [[مکه]] و [[مدینه]]، از اقدامات بهداشتی ایران است. [[سازمان حج]] جمهوری اسلامی ایران نیز، که یکی از وظایف آن [[اسکان در حج]] است، وظیفه تامین شرایط سالم و بهداشتی [[اسکان در حج|اسکان]] و [[تغذیه در حج|تغذیه]] حاجیان را بر عهده دارد.


==دشواری‌های تاریخی سفر حج==
==دشواری‌های تاریخی سفر حج==
خط ۱۴: خط ۱۴:
*امکانات بهداشتی [[مکه]] و [[مدینه]]، نامناسب بود. برای نمونه، تجمع فضولات چهارپایان که با کاروان وارد شهر می‌شدند،<ref>مجموعه رسائل خطی فارسی، دفتر اول، ص 36-37.</ref> نبود حمام کافی<ref name=":1">پنجاه سفرنامه حج قاجاری، ج4، ص 569.</ref> و دفع نادرست زباله‌ها و فاضلاب{{یادداشت|فاضلاب منازل، به چاه‌هایی در کوچه‌ها می‌ریختند و در طول سال چند بار تخلیه می‌شدند.}}<ref>حج قبل مئه سنه، ص214-215، 155-156.</ref> برخی از گزارش‌ها درباره این دو شهر است.
*امکانات بهداشتی [[مکه]] و [[مدینه]]، نامناسب بود. برای نمونه، تجمع فضولات چهارپایان که با کاروان وارد شهر می‌شدند،<ref>مجموعه رسائل خطی فارسی، دفتر اول، ص 36-37.</ref> نبود حمام کافی<ref name=":1">پنجاه سفرنامه حج قاجاری، ج4، ص 569.</ref> و دفع نادرست زباله‌ها و فاضلاب{{یادداشت|فاضلاب منازل، به چاه‌هایی در کوچه‌ها می‌ریختند و در طول سال چند بار تخلیه می‌شدند.}}<ref>حج قبل مئه سنه، ص214-215، 155-156.</ref> برخی از گزارش‌ها درباره این دو شهر است.
*'''کمبود منابع آب در حرمین''': منبع اصلی آب مکه، از چشمه زبیده تأمین می‌شد و در مسیر راه، پیش از رسیدن به مکه، از [[عرفات]] و [[منا]] می‌گذشت و مورد استفاده حاجیان برای شستشو و غسل قرار می‌گرفت، که باعث انتقال سریع بیماری‌ها می‌شد. این مشکل، یکی از مهم‌ترین مشکلات بهداشتی مکه، در گذشته دانسته شده است.<ref>الحج قبل مئه السنه، ص 207-209.</ref>
*'''کمبود منابع آب در حرمین''': منبع اصلی آب مکه، از چشمه زبیده تأمین می‌شد و در مسیر راه، پیش از رسیدن به مکه، از [[عرفات]] و [[منا]] می‌گذشت و مورد استفاده حاجیان برای شستشو و غسل قرار می‌گرفت، که باعث انتقال سریع بیماری‌ها می‌شد. این مشکل، یکی از مهم‌ترین مشکلات بهداشتی مکه، در گذشته دانسته شده است.<ref>الحج قبل مئه السنه، ص 207-209.</ref>
*'''قربانی''': نبود ساز و کاری برای دفن [[قربانی|قربانی‌ها]] در صحرای منا نیز، از دیگر عوامل خطرساز برای بهداشت مکه بود.<ref>موسوعه مراه الحرمین، ج1، ص 114؛ الحج قبل مئه سنه، ص 210-211، التاریخ القویم، ج3، ص289.</ref>
*'''قربانی''': نبود ساز و کاری برای دفن امعا و احشای [[قربانی|قربانی‌ها]] در صحرای منا نیز، از دیگر عوامل خطرساز برای بهداشت مکه بود.<ref>موسوعه مراه الحرمین، ج1، ص 114؛ الحج قبل مئه سنه، ص 210-211، التاریخ القویم، ج3، ص289.</ref>
*'''بلایای طبیعی و جنگ‌ها''': بلایای طبیعی مانند سیل<ref>نک: تحصیل المرام، ج2، ص 882؛ افاده الانام، ج2، ص 404-429.</ref> و برخی رویدادهای سیاسی، مانند جنگ‌ها و درگیری‌هایی که در [[حرمین]] روی می‌داد، از دیگر دلائل مرگ حاجیان بوده است.<ref>کامل فی التاریخ، ج8، ص 207، ج10، ص225؛ ج11، ص 106،.</ref><ref>تاریخ مکه سباعی، ج2، ص 502.</ref>
*'''بلایای طبیعی و جنگ‌ها''': بلایای طبیعی مانند سیل<ref>نک: تحصیل المرام، ج2، ص 882؛ افاده الانام، ج2، ص 404-429.</ref> و برخی رویدادهای سیاسی، مانند جنگ‌ها و درگیری‌هایی که در [[حرمین]] روی می‌داد، از دیگر دلائل مرگ حاجیان بوده است.<ref>کامل فی التاریخ، ج8، ص 207، ج10، ص225؛ ج11، ص 106،.</ref><ref>تاریخ مکه سباعی، ج2، ص 502.</ref>
*'''ازدحام جمعیت''': یکی از مهم‌ترین دلائل مرگ و میر حاجیان، ازدحام جمعیت بوده است. شمار زیاد حاجیان در مکه، بویژه هنگام برخی از [[مناسک حج]]، مانند [[طواف]] و [[رمی جمرات]]، بارها باعث کشته شدن تعداد زیادی از حاجیان شده است.<ref>اتحاف الوری، ج2، ص 505، 554، ج3، ص33، 37، 109؛ تحصیل المرام، ج2، ص 834.</ref>
*'''ازدحام جمعیت''': یکی از مهم‌ترین دلائل مرگ و میر حاجیان، ازدحام جمعیت بوده است. شمار زیاد حاجیان در مکه، بویژه هنگام برخی از [[مناسک حج]]، مانند [[طواف]] و [[رمی جمرات]]، بارها باعث کشته شدن تعداد زیادی از حاجیان شده است.<ref>اتحاف الوری، ج2، ص 505، 554، ج3، ص33، 37، 109؛ تحصیل المرام، ج2، ص 834.</ref>
۱۷

ویرایش