زیارت اربعین: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
بر اساس روايتي از حضرت [[امام حسن عسکري]](ع)، بزرگ داشتن روز اربعین و زیارت حضرت اباعبدالله الحسین ع در آن روز يکي از پنج علامت مومن به شمار آمده است.<ref>مفید، المزار، ص53؛ طوسی، مصباح المتهجد، صص787 و 788؛ فتال نيشابوري، روضة الواعظين، ص215؛ ابن طاووس، الاقبال ، ج3، ص100. قاضي طباطبائي، تحقيق درباره اول اربعين حضرت سيدالشهدا7، ص390 به بعد.</ref> ارادتمندان حضرت امام حسين (ع)، بر همين اساس و بنا به دستورالعملي که امام صادق (ع) به صفوان جمال تعليم داد،<ref>مصباح المتهجد، ص788 ـ 789؛ طوسي، تهذيب الاحکام، ج6، ص112ـ 113؛ اقبال الاعمال، ج3، ص101 ـ 103؛ مجلسي، بحار الانوار، ص331 ـ 332.</ref> همواره به زيارت آن حضرت مبادرت | بر اساس روايتي از حضرت [[امام حسن عسکري]](ع)، بزرگ داشتن روز اربعین و زیارت حضرت اباعبدالله الحسین ع در آن روز يکي از پنج علامت مومن به شمار آمده است.<ref>مفید، المزار، ص53؛ طوسی، مصباح المتهجد، صص787 و 788؛ فتال نيشابوري، روضة الواعظين، ص215؛ ابن طاووس، الاقبال ، ج3، ص100. قاضي طباطبائي، تحقيق درباره اول اربعين حضرت سيدالشهدا7، ص390 به بعد.</ref> ارادتمندان حضرت امام حسين (ع)، بر همين اساس و بنا به دستورالعملي که امام صادق (ع) به صفوان جمال تعليم داد،<ref>مصباح المتهجد، ص788 ـ 789؛ طوسي، تهذيب الاحکام، ج6، ص112ـ 113؛ اقبال الاعمال، ج3، ص101 ـ 103؛ مجلسي، بحار الانوار، ص331 ـ 332.</ref> همواره به زيارت آن حضرت در روز اربعین مبادرت می ورزیدند. <br /> | ||
<br /> | |||
==مفهوم شناسی== | ==مفهوم شناسی== | ||
| خط ۱۱: | خط ۱۰: | ||
امام حسن عسکري (ع) زيارت اربعين را از نشانه‌هاي مؤمن دانسته است. (عَن '''أَبِي مُحَمَّدٍ الْحَسَنِ الْعَسْكَرِيِّ7 أَنَّهُ قَالَ: عَلَامَاتُ الْمُؤْمِنِ خَمْسٌ صَلَاةُ الْخَمْسِينَ وَ زِيَارَةُ الْأَرْبَعِينَ وَ التَّخَتُّمُ فِي الْيَمِينِ وَ تَعْفِيرُ الْجَبِينِ وَ الْجَهْرُ بِبِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ'''.<ref>تهذيب الأحكام، ج6، ص52</ref> | امام حسن عسکري (ع) زيارت اربعين را از نشانه‌هاي مؤمن دانسته است. (عَن '''أَبِي مُحَمَّدٍ الْحَسَنِ الْعَسْكَرِيِّ7 أَنَّهُ قَالَ: عَلَامَاتُ الْمُؤْمِنِ خَمْسٌ صَلَاةُ الْخَمْسِينَ وَ زِيَارَةُ الْأَرْبَعِينَ وَ التَّخَتُّمُ فِي الْيَمِينِ وَ تَعْفِيرُ الْجَبِينِ وَ الْجَهْرُ بِبِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ'''.<ref>تهذيب الأحكام، ج6، ص52</ref> | ||
==زیارت اربعین در روایات== | ==زیارت اربعین در روایات و فضیلت آن== | ||
<br /> | <br />براي امام حسين7 چندين زيارت معتبر،[1] مانند زيارت مطلقه،[2] زيارت مخصوص در عيد قربان و عيد فطر،[3] عاشورا،[4] نيمه شعبان،[5] روز عرفه[6] و... نقل شده است. يکي از زيارت‌هاي معتبر و مستند، زيارت آن حضرت در روز اربعين است. سؤالي که در اينجا مطرح مي‌شود اين است که اگر زيارت‌هاي مخصوص امام حسين7 نوعاً در ايام و ليالي خاصي سفارش شده است، فلسفه زيارت و برگزاري سوگواري امام حسين7 در بيستم صفر، که هيچ خاطره و حادثه مصيبت‌باري در آن اتفاق نيفتاده است، چيست؟ چرا زيارت عارفانه امام حسين7 و مراسم سوگواري و عزاداري آن حضرت، در روز بيستم صفر، با الفاظ خاص و برنامه مخصوص، به عنوان يک عمل مستحب، توصيه شده است؟ به طوري‌که در حديث معروف از امام حسن عسکري7 به عنوان نشانه مؤمن شناخته شده است؟[7] | ||
در پاسخ اين سؤال مي‌گوييم: يکي از دلايل احکام پنجگانه تکليفي (وجوب، حرمت، استحباب، کراهت و اباحه) قول معصوم است. بنابه روايتي، امام صادق7 زيارت اربعين و چگونگي خواندن آن را با تعيين زمان، به صفوان بن مهران جمّال آموزش داد. صفوان از امام صادق7 روايت مي‌کند که آن حضرت به وي گفت: هنگامي که (در روز بيستم صفر) آفتاب بالا آمد، خطاب به امام حسين7 بگو: | |||
«'''السَّلَامُ عَلَى وَلِيِّ الله وَ حَبِيبِه...».'''[8] همه عالماني که فضيلت و استحباب زيارت اربعين را متذکر شده‌اند، به روايت امام حسن عسکري7 استناد کرده‌اند که حضرت فرمود: | |||
'''عَلَامَاتُ الْمُؤْمِنِينَ (المؤمن) خَمْسٌ صَلَاةُ الْإِحْدَى وَ الْخَمْسِينَ وَ زِيَارَةُ الْأَرْبَعِينَ وَ التَّخَتُّمُ فِي الْيَمِينِ وَ تَعْفِيرُ الْجَبِينِ وَ الْجَهْرُ بِبِسْمِ الله الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ.'''[9] | |||
نشانه مؤمن پنج چيز است: 51رکعت نماز، زيارت اربعين، انگشتر به دست راست کردن، پيشاني بر خاک نهادن و بلند گفتن بسم الله .... | |||
مرحوم شيخ طوسي در کتاب ''مصباح المتهجد'' تصريح به استحباب دارد و مي‌گويد: «روز بيستم صفر، خاندان امام حسين7 از شام به مدينه مراجعت کردند و همان روز جابر بن عبدالله انصاري، از مدينه براي زيارت قبر مطهر امام حسين7، به کربلا آمد». سپس مي‌گويد: «'''و يستحب زيارته'''7 '''فيه و هي زيارة الأربعين'''»؛ «زيارت امام حسين7 در آن روز مستحب است و آن، همان زيارت اربعين است». وي براي اثبات استحباب آن، روايت امام حسن عسکري7 را نيز آورده است.[10] | |||
پس از شيخ طوسي، بسياري از علما نيز به استناد دو روايت صفوان و روايت امام حسن عسکري7 قائل به استحباب و فضيلت زيارت اربعين شده‌اند. مرحوم ابن شهرآشوب گفته است: «'''و قال الطوسي و منه زيارة الأربعين'''».[11] همچنين سيد بن طاووس به سخن شيخ طوسي استناد کرده و زيارت اربعين را داراي فضيلت دانسته است.[12] اما به اعتقاد مرحوم مجلسي، دليلي براي استحباب زيارت امام حسين7 در روز اربعين در روايات، وجود ندارد؛ آنچه مشهور بين اصحاب است، اين است که علت استحباب، بازگشت حرم امام حسين7 به کربلا و ملحق ساختن سر مطهر شهدا به بدن‌هاي مطهرشان در چنين روزي است. اين احتمال از نظر ايشان بسيار بعيد است؛ همان‌طور که رجوع خاندان امام حسين7 به مدينه را نيز در چنين روزي بعيد مي‌دانند؛ زيرا آن‌گونه که از اخبار بر مي‌آيد، زمان چنين گنجايش را نداشت. همچنان‌که وقوع چنين چيزي در سال بعد نيز از نظر ايشان بعيد به نظر مي‌رسد. | |||
به باور مرحوم مجلسي، تنها چيزي که ممکن است مستمسکي براي استحباب زيارت امام حسين7 در روز اربعين باشد، همان آمدن جابر بن عبدالله انصاري (رضوان الله عليه) به کربلا، براي زيارت قبر مطهر امام حسين7، است يا علت استحباب اين باشد که اهل بيت امام7 در چنين روزي از زندان يزيد در شام آزاد شدند.[13] | |||
----[1]. ابن قولويه، ''كامل الزيارات''، ص194ـ 256. | |||
[2]. مجلسي، ''زاد المعاد، مفتاح الجنان''، ص507. | |||
[3]. همان، ص519. | |||
[4]. ''كامل الزيارات''، ص173؛ ابن المشهدي، ''المزار'' الكبير، ص480؛ شهيد اول، ''المزار''، ص178. | |||
[5]. ''كامل الزيارات''، ص179. | |||
[6]. ''المزار'' الكبير، ص462. | |||
[7]. طوسي، ''تهذيب الاحکام''، ج6، ص52. | |||
[8]. طوسي، ''مصباح المتهجد''، ص788؛ طوسي، ''تهذيب الاحکام''، ج6، ص113؛ ابن المشهدي، ''المزار'' الكبير، ص514. | |||
[9]. مفيد، كتاب ''المزار''، ص53؛ ''مصباح المتهجد''، ج2، ص788. اين روايت در ''تهذيب الأحكام''، ج6، ص52 نيز آمده است. | |||
[10]. ''مصباح المتهجد''، ج2، ص788. اين روايت در ''تهذيب الأحكام''، ج6، ص52 نيز آمده است. | |||
[11]. ابن شهرآشوب، ''مناقب آل أبي طالب''، ج4، ص77. | |||
[12]. ابن طاووس، ''اقبال الاعمال''، ج2، ص589. | |||
[13]. مجلسي، ''بحار الانوار''، ج98، ص335. | |||
==اولین زائر اربعین== | ==اولین زائر اربعین== | ||
<br /> | <br />اولين زائران اربعين امام حسين7، جابر بن عبدالله انصاري، صحابي جليل القدر پيامبر اکرم9 و عطيه عوفي هستند که براي زيارت قبر مطهر آن حضرت و ديگر شهدا به سرزمين کربلا آمدند. عطيه عوفي قضيه زيارت جابر را چنين بيان کرده است: | ||
به همراه جابر بن عبدالله انصاري، به منظور زيارت قبر امام حسين7، وارد کربلا شديم. جابر نزديک شريعه فرات رفت. غسل کرد و لباس‌هاي نيکو پوشيد... . سپس [با پاي پياده] به طرف قبر مطهر، حرکت کرديم. جابر هيچ قدمي را برنمي‌داشت، مگر اينکه ذکر خدا مي‌گفت تا به نزديک قبر رسيديم. سپس به من گفت: «مرا به قبر برسان». من دست او را روي قبر گذاشتم. جابر روي قبر افتاد و غش کرد. من مقداري آب به صورتش پاشيدم. وقتي به هوش آمد، سه بار گفت: «يا حسين». سپس گفت: «حَبِيبٌ لَا يُجِيبُ حَبِيبَه»؛ «اي دوست، چرا جواب دوستت را نمي‌دهي؟» بعد به خودش گفت: «چگونه مي‌تواني جواب دهي، درحالي‌که رگ‌هاي گلوي تو را بريده‌اند و بين سر و بدنت جدايي افتاده است. شهادت مي‌دهم که تو فرزند خاتم النبيين و سيدالمؤمنين... و پنجمين فرد از اصحاب کساء هستي... درود و سلام و رضوان الهي بر تو باد...».[1] | |||
ورود جابر به کربلا در بسياري از کتب تاريخي و منابع روايي، که بحث زيارت امام حسين7 مطرح شده، آمده است؛ از جمله سيد بن طاووس (علي بن موسي بن جعفر، 668ق). در کتاب لهوف، بازگشت اهل بيت: به کربلا و همچنين دفن سر مطهر در کربلا را نقل کرده است'''.'''[2] | |||
----[1]. طوسي، ''مصباح المتهجد،'' ج2، ص787، عمادالدين طبري، ''بشارة المصطفي''، ص74؛ مجلسي، ''بحار الانوار''، ج65، ص130. | |||
[2]. ابن طاووس، ''اللهوف''، ترجمه فهري، ص195 و 196. | |||
== ورود خاندان امام حسین به کربلا در روز اربعین == | ==ورود خاندان امام حسین به کربلا در روز اربعین== | ||
ميان انديشمندان مسلمان از قدیم مناقشه ای وجود داشته است، مبنی بر این که آيا کاروان اسراي اهل بيت (ع) نيز در اربعين اول، از شام به کربلا آمدند يا خير؟ سيد بن طاووس در کتاب لهوف تصریح دارد که خاندان امام حسین (ع) همزمان با حضور جابر در کنار قبر مطهر امام حسین(ع)، وارد کربلا شدند. اگر ورود جابر را بیستم صفر و چهلمین روز شهادت امام حسین(ع) بدانیم می‌توان نتیجه گرفت که ورود اهل بیت امام حسین(ع) نیز در بیستم صفر بوده است. ترجمه عبارت سید بن طاووس چنين است: | ميان انديشمندان مسلمان از قدیم مناقشه ای وجود داشته است، مبنی بر این که آيا کاروان اسراي اهل بيت (ع) نيز در اربعين اول، از شام به کربلا آمدند يا خير؟ سيد بن طاووس در کتاب لهوف تصریح دارد که خاندان امام حسین (ع) همزمان با حضور جابر در کنار قبر مطهر امام حسین(ع)، وارد کربلا شدند. اگر ورود جابر را بیستم صفر و چهلمین روز شهادت امام حسین(ع) بدانیم می‌توان نتیجه گرفت که ورود اهل بیت امام حسین(ع) نیز در بیستم صفر بوده است. ترجمه عبارت سید بن طاووس چنين است: | ||
| خط ۷۳: | خط ۱۱۹: | ||
اين نظر توسط انديشمندان ديگري همچون علامه مجلسي،<ref>''بحار الانوار''، ج98، ص334 ـ 336.</ref> محدث نوري (1254ـ 1320ق)<ref>''چشم‌اندازي به تحريفات عاشورا'' (لؤلؤ و مرجان)، ص232 ـ 243.</ref> شيخ عباس قمي<ref>''منتهي الآمال''، ص817.</ref> و... تقويت شده است. حتي برخي از علما ورود کاروان اسرا را به کربلا در اربعين اول محال دانسته‌اند. <ref>شعراني، ''دمع السجوم ترجمه نفس المهموم''، ص430. ايشان گفته است: «رسيدن اهل بيت: روز بيستم به كربلا عادتاً محال است، با مسافتي كه ميان كوفه و شام است و مدّتي كه در شام ماندند.</ref> | اين نظر توسط انديشمندان ديگري همچون علامه مجلسي،<ref>''بحار الانوار''، ج98، ص334 ـ 336.</ref> محدث نوري (1254ـ 1320ق)<ref>''چشم‌اندازي به تحريفات عاشورا'' (لؤلؤ و مرجان)، ص232 ـ 243.</ref> شيخ عباس قمي<ref>''منتهي الآمال''، ص817.</ref> و... تقويت شده است. حتي برخي از علما ورود کاروان اسرا را به کربلا در اربعين اول محال دانسته‌اند. <ref>شعراني، ''دمع السجوم ترجمه نفس المهموم''، ص430. ايشان گفته است: «رسيدن اهل بيت: روز بيستم به كربلا عادتاً محال است، با مسافتي كه ميان كوفه و شام است و مدّتي كه در شام ماندند.</ref> | ||
<br /> | <br /> | ||
==پیاده | |||
<br /> | == فضيلت پياده‌روي براي امور عبادي و معنوي == | ||
به دلايلي که در ادامه بحث اشاره خواهد شد، پياده‌روي براي انجام اعمال عبادي و امور خير و مستحبي، به ويژه زيارت ائمه معصوم:، در روايات و سخنان اهل بيت:، بسيار تأکيد شده است. امام صادق7 فرمود: هرکس پياده به مسجدها رود، قدم‌هايش را به هر شي تر و خشک بگذارد، زمين براي او تسبيح مي‌گويد....[1] | |||
بر اين اساس، روايات بسياري درباره ارزش و منزلت پياده‌روي به سوي بيت الله الحرام و انجام اعمال و مناسک حج وجود دارد. بر پايه روايتي، يک حج پياده برابر با هفتاد حج است.[2] هيچ امري محبوب‌تر از پياده‌روي به سوي بيت الله الحرام نيست و انسان را به ساحت مقدس ربوبي نزديک نمي‌کند.[3] بدين جهت حضرت امام حسين7 در سفر حج، با وجود اينکه همراه خود مرکب داشتند، پياده به سوي بيت الله حرکت مي‌کردند.[4] طبق روايت ديگري، حرکت پياده امام حسن و امام حسين8 به سوي بيت الله، باعث مي‌شد ديگران نيز از مرکب‌ها پايين بيايند و پياده حرکت کنند.[5] از ابن عباس نقل شده است که مي‌گفت: | |||
درباره هيچ چيزي اين اندازه پشيمان نشدم که من پياده به حج نرفتم؛ زيرا از | |||
رسول خدا9 شنيدم که مي‌فرمود: «هرکس پياده به حج رود، خداوند هفت هزار حسنه از حسنات حرم برايش مي‌نويسد».[6] | |||
همچنين ابن عباس از معاويه نقل مي‌کرد که وي مي‌گفت: | |||
به هيچ چيزي اين اندازه تأسف نمي‌خورم که نتوانستم پياده به حج بروم. به تحقيق حسن بن علي [8] 25بار پياده به حج رفت؛ درحالي‌که اسب‌هاي راهوار و نجيب همراه داشت.[7] | |||
تشرف پياده به زيارت ائمه معصوم8 نيز در روايات تأکيد شده است. بر پايه روايتي، امام صادق7 فرمود: | |||
'''مَنْ زار أميرالمؤمنين'''7 '''ماشياً کَتَبَ الله لَهُ بکُلِّ خُطْوَةٍ حَجَّةً و عُمْرةً فَأِنْ رَجَعَ ماشِياً کَتَبَ الله له بکُلِّ خُطْوَةٍ حَجَّتَينِ و عُمْرِتَين.'''[8] | |||
هرکس اميرالمؤمنين علي7 را با پاي پياده زيارت کند، خداوند براي هر گام او ثواب حج و عمره مي‌نويسد، اگر با پای پیاده برگردد، خداوند برای هر گام او (ثواب) دو حج و دو عمره می‌نویسد. | |||
همچنين زيارت امام رضا7 با پاي پياده، سابقه‌اي طولاني دارد. برخي از علما، بزرگان، فرمانفرمايان، در طول تاريخ، به زيارت امام رضا7 تشرف یافته‌اند؛ مرحوم شيخ بهايي، براي رواج فرهنگ زيارت در بين مردم، در سال 1009قمري از اصفهان عزم مشهد کرد و با پاي پياده به زيارت امام علي بن موسي‌الرضا8 رفت.[9] | |||
----[1]. '''عَنْ أَبِي عَبْدِ اللهِ'''7 '''قَالَ: مَنْ مَشَى إِلَى الْمَسَاجِدِ لَمْ يَضَعْ رِجْلَهُ عَلَى رَطْبٍ وَ لَا يَابِسٍ إِلَّا سَبَّحَتْ لَهُ الْأَرْضُ'''... (شيخ صدوق، ''ثواب الأعمال و عقاب الأعمال''، ص27). | |||
[2] شيخ صدوق، ''من لايحضره الفقيه''، ج2، ص218. | |||
[3]. '''مَا تَقَرَّبَ عَبْدٌ إِلَى اللهِ عَزَّ وَ جَلَّ بِشَيْءٍ أَحَبَّ إِلَيْهِ مِنَ الْمَشْيِ إِلَى بَيْتِهِ الْحَرَامِ عَلَى الْقَدَمَيْنِ'''... همان. | |||
[4]. '''وَ كَانَ الْحُسَيْنُ بْنُ عَلِيٍّ8 يَمْشِي وَ تُسَاقُ مَعَهُ الْمَحَامِلُ وَ الرِّحَالُ''' (شيخ صدوق، ''من لا يحضره الفقيه''، ج2، ص219؛ المحاسن، ج1، ص70). | |||
[5]. مفيد، ''الإرشاد''، ج2، ص129. | |||
[6]. برقي، ''المحاسن''، ج1، ص70. | |||
[7]. '''مَا آسَي عَلَي شَيْءٍ إِلَّا عَلَى أَنْ أَحُجَّ مَاشِياً وَ لَقَدْ حَجَّ الْحَسَنُ بْنُ عَلِيٍّ خَمْساً وَ عِشْرِينَ حِجَّةً مَاشِياً وَ إِنَّ النَّجَائِبَ لَتُقَادُ مَعَهُ''' (ابن شهرآشوب، ''مناقب آل أبي‌طالب''، ج4، ص14). اين روايت در منابع اهل سنت هم نقل شده است. هيثمي، ''مجمع الزوائد''، ج9، ص201؛ حاکم، ''المستدرک''، ج3، ص185؛ ابن کثير، ''البداية و النهاية''، ج8، ص236. در روايتي آمده است که پياده و با پاي برهنه به حج مي‌رفت: '''إِذَا حَجَّ حَجَّ مَاشِياً وَ رُبَّمَا مَشَي حَافِياً''' (شيخ صدوق، ''الامالي''، ص178). | |||
[8]. طوسي، ''تهذيب الأحكام''، ج6، ص21. | |||
[9]. منشي، عالم آراي عباسي، ص425. | |||
==فضیلت پیاده روی برای زیارت اربعین == | |||
<br />با توجه به روايات، به حرکت پياده براي زيارت امام حسين7 (چه در اربعين و چه در ايام ديگر) بسيار سفارش شده است. در منابع روايي ما بابي مخصوص استحباب پياده‌روي براي زيارت امام حسين7 وجود دارد؛ از جمله مرحوم حر عاملي در کتاب شريف ''وسايل الشيعة'' شش روايت را در يک باب گرد آورده است.[1] مرحوم محدث نوري نيز در کتاب ''مستدرک الوسايل''، بابي قرار داده و دو روايت نقل کرده است.[2] اين بحث را با چهار عنوان پيگيري مي‌کنيم: | |||
1. ارزش و فضيلت پياده‌روي براي زيارت امام حسين7 | |||
برابر رواياتي از ائمه:، به ويژه حضرت امام صادق7، پياده‌روي براي زيارت امام حسين7 باعث نزول برکات الهي و آمرزش گناهان و اعتلاي رتبه معنوي انسان نزد پروردگار مي‌شود. در پرتو اين عرض ارادت به ساحت مقدس حضرت سيدالشهدا7، زائران به عنوان حزب خدا و حزب رسول او و حزب اهل بيت رسول مکرم اسلام9 محسوب مي‌گردند و براي آنان برائت از آتش جهنم نوشته مي‌شود.[3] | |||
زائر امام حسين7 وقتي از منزل بيرون رود، هر قدم او داراي قداست است تا به حرم حسين7 برسد؛ وقتي آنجا رسيد، خداوند به او مي‌فرمايد: «بنده من، از من بخواه تا به تو عطا کنم؛ دعا کن تا اجابت نمايم؛ از من بخواه تا بتو بدهم؛ حاجت بخواه تا برآورده نمايم و حق خداست که آنچه را که بذل نموده، عطا کند».[4] خداوند نگهدار زائر امام حسين7 و خانواده‌اش است تا وي از زيارت، نزد خانواده‌اش بازگردد.[5] به زائران ندا داده مي‌شود که شما پاکيزه شديد و پاکيزه است بهشت براي شما.[6] | |||
پيام روايات فضيلت زيارت امام حسين7 و پياده‌روي براي زيارت ابعاد گوناگونی دارد که به آنها اشاره می‌کنیم: | |||
الف) بعد معنوي | |||
امام حسين7، به عنوان حجت خدا و بنده خالص او، مقرب درگاه خداوند است. هرکس به عشق حسين7 و مرام انسان‌سازش قدم در راه زيارت ايشان بگذارد، رحمت بي‌کران الهي شامل حالش مي‌شود؛ دعايش مستجاب گشته و گناهانش آمرزيده مي‌شود. زيارت امام حسين7 وجود‌هاي خام و نپخته را به کمال و پختگي مي‌رساند. | |||
ب) بعد مادي | |||
خداوند زائران امام حسين7 را نگهباني مي‌کند؛ سلامت خود و خانواده‌شان را تضمين کرده و هرگونه آلودگي، فقر، درماندگي و بيچارگي را از زندگي آنان دور مي‌نمايد. | |||
ج) بعد سياسي و اجتماعي | |||
زائر امام حسين7 وقتي قدم در اين راهپيمايي مي‌گذارد، در واقع موضع سياسي اجتماعي خود را مشخص مي‌کند و به دنيا اعلام مي‌کند که من در گروه و در جناح پيامبر9 و خاندان او هستم؛ حزبم حزب حسين7 است؛ نه يزيد و معاويه. او از برخي آيات و روايات[7] آموخته است که در فرداي قيامت، هرکسي باید زير بيرق يک رهبر قرار گیرد و هر امامي با گروه خود در قيامت حاضر مي‌شود. رسول خدا9 در بيان آيه شريفه {يَوْمَ نَدْعُوا كُلَّ أُناسٍ بِإِمامِهِمْ...}.[8] فرمود: «'''يُدْعَي كُلُّ قَوْمٍ بِإِمَامِ زَمَانِهِمْ وَ كِتَابِ رَبِّهِمْ وَ سُنَّةِ نَبِيِّهِمْ»'''[9]'''؛''' «در قيامت هر قومي با امام زمان خود و کتاب خدا و سنت پيامبرش خوانده مي‌شود». | |||
----[1]. حر عاملي، ''وسائل الشيعة''، ج14، ص439. | |||
[2]. نوري، مستدرك الوسائل، ج10، ص262. | |||
[3]. '''مَنْ أَتَاهُ مَاشِياً كَتَبَ الله لَهُ بِكُلِّ خُطْوَةٍ حَسَنَةً وَ مَحَى عَنْهُ سَيِّئَةً وَ رَفَعَ لَهُ دَرَجَةً فَإِذَا أَتَاهُ وَكَّلَ الله بِهِ مَلَكَيْنِ يَكْتُبَانِ مَا خَرَجَ مِنْ فِيهِ مِنْ خَيْرٍ وَ لَا يَكْتُبَانِ مَا يَخْرُجُ مِنْ فِيهِ مِنْ شَرٍّ وَ لَا غَيْرَ ذَلِكَ فَإِذَا انْصَرَفَ وَدَّعُوهُ وَ قَالُوا يَا وَلِيَّ اللهِ مَغْفُوراً لَكَ أَنْتَ مِنْ حِزْبِ اللهِ وَ حِزْبِ رَسُولِهِ وَ حِزْبِ أَهْلِ بَيْتِ رَسُولِهِ وَ اللهِ لَا تَرَى النَّارَ بِعَيْنِكَ أَبَداً وَ لَا تَرَاكَ وَ لَا تَطْعَمُكَ أَبَداً''' (ابن قولويه، ''کامل الزيارات''، ص134). | |||
[4]. همان، ص132. | |||
[5]. '''يَحْفَظُهُ فِي نَفْسِهِ وَ أَهْلِهِ حَتَّى يَرُدَّهُ إِلَى أَهْلِهِ''' (همان، ص132). | |||
[6]. '''أَلَا طِبْتُمْ وَ طَابَتْ لَكُمُ الْجَنَّةُ''' (همان، 135). | |||
[7]. علي بن موسي8، (امام هشتم)، صحيفة الإمام الرضا7، ص49؛ قمي، تفسير القمي، ج2، ص23. | |||
[8]. اسراء: 71. | |||
[9]. صحيفة الإمام الرضا7، ص49؛ تفسير القمي، ج2، ص23. | |||
==تاریخچه پیاده روی در اربعین حسینی== | ==تاریخچه پیاده روی در اربعین حسینی== | ||
<br /> | <br />روايات بسياري در خصوص فضيلت پياده‌روي براي زيارت امام حسين7 وجود دارد. يکي از ايامي که حرکت پياده براي زيارت حضرت اباعبدالله الحسين7 فضيلت دارد، ايام اربعين حسيني است. مي‌دانيم که اولين زائران اربعين امام حسين7، جابر بن عبدالله انصاري، صحابي جليل القدر پيامبر اکرم9 و عطيه عوفي هستند که براي زيارت قبر مطهر آن حضرت و ديگر شهدا به سرزمين کربلا آمدند. عطيه عوفي قضيه زيارت جابر را چنين بيان کرده است: | ||
به همراه جابر بن عبدالله انصاري، به منظور زيارت قبر امام حسين7، وارد کربلا شديم. جابر نزديک شريعه فرات رفت. غسل کرد و لباس‌هاي نيکو پوشيد... . سپس [با پاي پياده] به طرف قبر مطهر، حرکت کرديم. جابر هيچ قدمي را برنمي‌داشت، مگر اينکه ذکر خدا مي‌گفت تا به نزديک قبر رسيديم. سپس به من گفت: «مرا به قبر برسان». من دست او را روي قبر گذاشتم. جابر روي قبر افتاد و غش کرد. من مقداري آب به صورتش پاشيدم. وقتي به هوش آمد، سه بار گفت: «يا حسين». سپس گفت: «حَبِيبٌ لَا يُجِيبُ حَبِيبَه»؛ «اي دوست، چرا جواب دوستت را نمي‌دهي؟» بعد به خودش گفت: «چگونه مي‌تواني جواب دهي، درحالي‌که رگ‌هاي گلوي تو را بريده‌اند و بين سر و بدنت جدايي افتاده است. شهادت مي‌دهم که تو فرزند خاتم النبيين و سيدالمؤمنين... و پنجمين فرد از اصحاب کساء هستي... درود و سلام و رضوان الهي بر تو باد...».[1] | |||
ورود جابر به کربلا در بسياري از کتب تاريخي و منابع روايي، که بحث زيارت امام حسين7 مطرح شده، آمده است؛ از جمله سيد بن طاووس (علي بن موسي بن جعفر، 668ق). در کتاب لهوف، بازگشت اهل بيت: به کربلا و همچنين دفن سر مطهر در کربلا را نقل کرده است'''.'''[2] | |||
زيارت امام حسين7 (که در برخي موارد به صورت پياده‌روي بود) از قرون و اعصار گذشته توسط مردم، به ويژه علماي بزرگ دين، تا زمان کنوني ادامه داشته است. حسين، نوه دختري ابوحمزه ثمالي، در آخرين روزهاي دولت بني‌اميه، به منظور زيارت امام حسين7، با پاي پياده از کوفه به غاضريه آمد.[3] پس از زيارت امام حسين7 و اقامه نماز صبح، در کنار قبر مطهر آن حضرت، به سوي کوفه بازگشت.[4] | |||
همچنين پس از آنکه قبر امام حسين7 با امر متوکل خراب شد[5] و اين خبر به گوش زيد مجنون[6] رسيد، وي که عالمي بزرگوار و ساکن مصر بود، هنگامي که | |||
شنيد ساختمان قبر امام حسين7 تخريب، و محل آن را کشت و زرع کرده‌اند، بسيار غمگين شد و مصيبت امام حسين7 برايش تجديد گرديد. آن‌گاه درحالي‌که پياده و حيران بود، از مصر خارج شد[7] و با طي مسافت طولاني وارد کوفه گرديد و با بهلول، که آن وقت در کوفه بود، ملاقات نمود و به وي سلام کرد. پس از آنکه همديگر را شناختند، بهلول علت بيرون آمدن زيد را از مصر پرسيد. وي علتش را جنايت متوکل اعلام کرد. آن‌گاه وي، همراه بهلول، به کربلا آمدند و قبر شريف حضرت امام حسين7 را زيارت کردند.[8] | |||
----[1]. طوسي، ''مصباح المتهجد،'' ج2، ص787، عمادالدين طبري، ''بشارة المصطفي''، ص74؛ مجلسي، ''بحار الانوار''، ج65، ص130. | |||
[2]. ابن طاووس، ''اللهوف''، ترجمه فهري، ص195 و 196. | |||
[3]. '''وَ قَدْ جِئْتُ أَمْشِي مِنَ الْكُوفَةِ وَ هِيَ لَيْلَةُ الْجُمُعَة'''. | |||
[4]. ابن طاووس، ''اقبال الاعمال''، ج2، ص568؛ ابن قولويه، ''كامل الزيارات''، ص111 و 112؛ ''بحار الانوار''، ج98، ص57؛ امين، ''اعيان الشيعة''، ج4، ص303. | |||
[5]. قمي، ''تتمة المنتهي''، ص241؛ ''بحار الانوار''، ج45، ص401. | |||
[6]. وي را زيد مجنون مي‌گفتند. ولي او صاحب عقلي كامل و نظريه‌اي عالي بود. وي بدين لحاظ به مجنون لقب يافت كه هر شخص عاقلي را مجاب مي‌نمود و حجت هر شخص اديب را در هم مي‌شكست و هيچ وقت از جواب خسته، و از خطابه ملول نمي‌شد (مجلسي، ''بحار الانوار''، ج45، ص404). | |||
[7]. خَرَجَ مِنْ مِصْرَ مَاشِيا. | |||
[8]. ''بحار الانوار''، ج45، ص404. | |||
==سیره علما و بزرگان در زیارت اربعین و پیاده روی برای آن== | ==سیره علما و بزرگان در زیارت اربعین و پیاده روی برای آن== | ||
== | زيارت کربلا با پاي پياده، کم و بيش تا زمان مرحوم شيخ انصاري1 (1214- 1298ق). مرسوم بود.[1] ولي پس از درگذشت مرحوم شيخ مرتضي انصاري= زماني فرارسيد که پياده‌روي نشانه‌اي از فقر بود و هر که پياده مي‌رفت، شخصي دني و فقير به چشم ميآمد. اما با وجود چنين تفکري، مرحوم محدث نوري=، مؤلف کتاب ''مستدرک الوسايل'' (1254-1320ق). ، به آن اهتمام ورزيد. به ويژه عيد قربان به همراه اصحابش پياده به طرف کربلا حرکت مي‌کرد. در دومين سال، رغبت مردم و صالحان نسبت به زيارت پياده حرم امام حسين7 بيشتر شد؛ به گونه‌اي که در بعضي از سالها تا سي خيمه در راه برپا مي‌شد. شيخ آقابزرگ تهراني نقل مي‌کند: | ||
من در آخرين سال عمر با بركت آن جناب، در خدمت وي، پياده به كربلا مشرّف شدم و در بازگشت، مرحوم نوري= بر خلاف طبيعت هميشگي كه پياده مشرف مي‌شد و سواره باز ميگشت، پياده به نجف بازگشت و اين بدان دليل بود كه مرحوم ميرزا محمدمهدي بن مولي محمد صالح مازندراني كه نذر كرده بود، پياده به نجف مشرّف شود، از شيخ خواهش نمود كه در خدمت آن مرحوم باشد.[2] | |||
همچنين عالمان بزرگي همچون مرحوم آخوند خراساني1 ، که به همراه اصحابشان با پاي پياده به زيارت کربلا مشرف مي‌شدند، و مرحوم آقانجفي قوچاني که بارها پياده به زيارت حضرت اباعبدالله7 مشرف شدند، رسمشان بر اين منوال بود که با پاي برهنه اين راه پرمشقت را طي کنند. در يکي از اين سفرها، که در ايام نيمه شعبان بوده، تشنگي در ميان راه مشکلاتي براي آقا نجفي قوچاني به وجود مي‌آورد و کرامتي براي ايشات رخ مي‌دهد که بسيار شنيدني است.[3] همچنين از مرحوم سيدمحسن امين عاملي، (م.1331ق). مؤلف کتاب ''اعيان الشيعة''، و شيخ محمدحسين غروي اصفهاني (م.1321ق). و ميرزاي نائيني (م. 1315ق). نيز نام برده شده که در اين مراسم شرکت کردند.[4] | |||
با وارد شدن اتومبيل به منطقه، سفرهاي کارواني تعطيل، و زيارت با پاي پياده نيز به فراموشي سپرده شد. اما پس از مدتي، با اصرار آيت‌الله‌العظمي سيدمحمود شاهرودي1 در خصوص پياده رفتن به کربلا، دوباره مسئله پياده رفتن به کربلا، به عنوان يک سفر مقدس، رايج شد.[5] معروف است که اين مرجع بزرگ، چهل سفر با پاي پياده به زيارت امام حسين7 تشرف يافت.[6] | |||
علامه اميني= نيز فراوان به قصد زيارت سالار جوانان بهشت، براي کسب پاداش بيشتر، پياده راه را طي مي‌کرد. وي به همراه جمعي از مؤمنان و دوستان ويژه و خالص خود، مسير 78 کيلومتر راهِ کربلا را در طول سه روز يا بيشتر، پياده طي مي‌کرد و پس از رسيدن به کربلا، در حالي وارد حرم امام شهيد مي‌شد که اشک چشمانش بر گونههايش جاري بود و در زيارتها، حالات مخصوصي داشت که در غير او، نظيرش کمتر مشاهده مي‌شد... .[7] | |||
آيةالله شهيد مدني با توجه به روحيات عارفانه و خصوصيات اخلاقي، قافله مخصوص داشت و بسياري از طلاب، از جمله مرحوم شيخ‌علي حجتي کرماني و مرحوم شيخ‌احمد کافي نيز وي را همراهي مي‌کردند. مرحوم آقاي شيخ‌محمدعلي حليمي کاشاني از مدرسه مرحوم آيةالله بروجردي1 حرکت مي‌کرد و آيةالله شهيد حاج آقا مصطفي خميني، همراه با آقاي اشکوري و آقاي سيدمحمد بجنوردي و برخي از افراد مسن معمولاً با اين قافله به کربلا مشرف مي‌شدند.[8] | |||
امام موسي صدر، رهبر شيعيان لبنان، که در شهريور 1357 ربوده و ناپديد شد، يکي از شيفتگان مراسم پياده‌روي از نجف به کربلا بود. آيةالله سيدمحمدعلي موحد ابطحي، يکي از عالمان بزرگ اصفهان، که در نجف با امام موسي صدر همبحث بود، غالباً با وي همراه بود.[9] | |||
با توجه به اهتمام علما در خصوص پياده‌روي براي زيارت امام حسين7، سفر پياده تا کربلا به مرور در عراق گسترش پيدا کرد. زائران امام حسين7، از کشورهاي مختلف، در مناسبت‌هاي ديني، به سمت کربلا حرکت کرده و با پاي پياده مسير شهرشان را تا کربلاي معلي مي‌پيمودند و در بين آن مناسبت‌ها، پياده‌روي اربعين از جايگاه ويژه‌اي برخوردار بود. | |||
نويسنده کتاب ''ادب الطف''، در گزارشي از مراسم اربعين در کربلا، اجتماع در اين مراسم را به اجتماع مسلمانان در مکه تشبيه، و به حضور هيئت‌هاي عزاداري در آن اشاره کرده که برخي به ترکي، عربي، فارسي و اردو مرثيه مي‌خوانده‌اند. وي جمعيت راهپيمايان در مراسم اربعين را بيش از يک ميليون نفر تخمين زده است.[10] | |||
----[1]. نوري، ''نجم الثاقب''، ج1، ص25. | |||
[2]. نوري، ''نجم الثاقب''، ج1، ص25 و 26. | |||
[3]. نبوي، «بيست سال در نجف، برش‌هايي از خاطرات آقانجفي قوچاني»، ''فصلنامه فرهنگ زيارت''، شماره5، ص152. | |||
[4]. اباذري، «نگاهي به پياده‌روي زائران حسيني»، ''فصلنامه فرهنگ زيارت''، شماره 1، ص77. | |||
[5]. قاسم‌پور و رضايي، زندگي و مبارزات آيت‌الله‌العظمي سيد محمود حسيني شاهرودي به روايت اسناد، ص41. | |||
[6]. «نگاهي به پياده‌روي زائران حسيني»، ''فصلنامه فرهنگ زيارت''، شماره 1، ص77. | |||
[7]. محدثي، ''فرهنگ زيارت''، ص67. | |||
[8]. اباذري، «نگاهي به پياده‌روي زائران حسيني»، ''فصلنامه فرهنگ زيارت''، شماره 1، ص78 و 80. | |||
[9]. همان، ص82. | |||
[10]. شبر، ''ادب الطف''، ج1، ص41 و 42. | |||
<br /> | <br /> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||