امرای مکه: تفاوت میان نسخه‌ها

۲٬۰۳۱ بایت حذف‌شده ،  ‏۵ اوت ۲۰۲۰
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱۹: خط ۱۹:
===معنای لغوی و اصطلاحی===
===معنای لغوی و اصطلاحی===


امرا جمع امیر از ریشه «ا‌ـ ‌م‌ـ ‌ر» به معنای فرمان دادن و از اَمرَ به معنای گفتن و دستور دادن است. در اصطلاح، امیر به کسی گفته می‌شود که سرپرستی امری را بر عهده گیرد.<ref>الصحاح، ج2، ص581؛ لسان العرب، ج4، ص31؛ تاج العروس، ج6، ص32، «امر.</ref> از برابرهای واژه امیر می‌توان به عامل، والی، سالار، زعیم، رئیس و حاکم اشاره کرد.<ref>نک: دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج10، ص242-243.</ref>  
امرا جمع امیر از ریشه «ا‌ـ ‌م‌ـ ‌ر» به معنای فرمان دادن و از اَمرَ به معنای گفتن و دستور دادن است. در اصطلاح، امیر به کسی گفته می‌شود که سرپرستی امری را بر عهده گیرد.<ref>الصحاح، ج2، ص581؛ لسان العرب، ج4، ص31؛ تاج العروس، ج6، ص32، «امر.</ref> از برابرهای واژه امیر می‌توان به عامل، والی، سالار، زعیم، رئیس و حاکم اشاره کرد.<ref>نک: دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج10، ص242-243.</ref>
 
===پیشینه===
 
کاربرد این اصطلاح در دوران اسلامی درباره حاکمان شهرها، از جمله [[حجاز]]، به سده اول ق. بازمی‌گردد<ref>تاریخ طبری، ج5، ص338.</ref> و در نامه‌ها و سخنان برخی اشخاص برجسته در خطاب به حاکمان [[حرمین]]، از جمله در سخن پیامبر خطاب به عتاب بن اسید<ref>تاریخ مکه، سباعی، ص59.</ref> امیر مکه و نیز [[امام حسین(ع)]] خطاب به [[ولید بن عتبه]] اموی، حاکم [[مدینه]]، به کار رفته است.<ref>الفتوح، ج5، ص14.</ref> در سده‌های پسین، به حاکم مکه، افزون بر امیر، صاحب مکه نیز گفته می‌شد؛ چنان‌که در دوران [[عباسیان]] (حک: 132-656ق.)، [[فاطمیان]] (حک: 297-567ق.)، [[ایوبیان]] (حک: 567-648ق.)<ref>نک: رحلة ابن جبیر، ص51؛ نزهة المشتاق، ج1، ص135؛ النجوم الزاهره، ج5، ص109.</ref> و دولت [[ممالیک]] (حک: 648-923ق.) در منابع از عنوان صاحب مکه فراوان یاد شده است.<ref>نک: الروض المعطار، ص424؛ مسالک الابصار، ج16، ص77.</ref> در دوران کنونی نیز که [[آل سعود]] بر مکه تسلط دارند، از عنوان امیر برای حاکمان حرمین شریفین استفاده می‌شود.<ref>موسوعة مکة المکرمه، ج3، ص507.</ref>
 
==جایگاه شهر مکه==
 
مکه پیش از اسلام، افزون بر آن که به سبب وجود کعبه از قداست و جایگاهی والا برخوردار بود، از آن‌جا که در مسیر تجارت جنوب به شمال و رفت و آمد حاجیان به آن شهر قرار داشت، به کانون تجارت تبدیل شده بود و اهمیتی ویژه داشت. پس از اسلام نیز به علل یاد شده و نیز از این رو که مکّه محل ظهور اسلام و جایگاه پیشگامان این [[دین]] بود، مکانتی بلند داشت. از این رو، امارت آن شهر نزد [[عرب جاهلی]] و [[مسلمانان]] از جایگاهی ویژه برخوردار بوده است.
 
شمار امیران مکه از هنگام شکل‌گیری آن، جزئیات و انواع امارت و نیز وظایف امیران تا ظهور اسلام به طور دقیق مشخص نیست. اما از آن دوران، این شهر شاهد انواع امارت استکفایی، امارت خاصه، استیلایی، استنابه‌ای، افتخاری‌ و امارت شرف بوده است.
 
مبحث مربوط به امیران مکه را با توجه به گستره زمانی و خاندان‌های حکومت‌گر و نیز نفوذ قدرت‌های همجوار در امارت آن، می‌توان چنین تقسیم‌بندی کرد: امیران مکه پیش از اسلام شامل امارت قبایل جرهم، ایاد، خزاعه و قریش؛ و امیران مکه در دوره اسلامی شامل دوران نبوی، [[خلفای راشدین]]، [[بنی‌امیه]]، [[بنی‌عباس]]، امارت اشراف در دوران فاطمیان، ایوبیان، ممالیک و [[عثمانی]] و نیز امارت مکه در دوران آل سعود.


کاربرد این اصطلاح در دوران اسلامی درباره حاکمان شهرها، از جمله [[حجاز]]، به سده اول ق. بازمی‌گردد<ref>تاریخ طبری، ج5، ص338.</ref> و در نامه‌ها و سخنان برخی اشخاص برجسته در خطاب به حاکمان [[حرمین]]، از جمله در سخن پیامبر خطاب به عتاب بن اسید<ref>تاریخ مکه، سباعی، ص59.</ref> امیر مکه و نیز [[امام حسین(ع)]] خطاب به [[ولید بن عتبه]] اموی، حاکم [[مدینه]]، به کار رفته است.<ref>الفتوح، ج5، ص14.</ref> در سده‌های پسین، به حاکم مکه، افزون بر امیر، صاحب مکه نیز گفته می‌شد؛ چنان‌که در دوران [[عباسیان]] (حک: 132-656ق.)، [[فاطمیان]] (حک: 297-567ق.)، [[ایوبیان]] (حک: 567-648ق.)<ref>نک: رحلة ابن جبیر، ص51؛ نزهة المشتاق، ج1، ص135؛ النجوم الزاهره، ج5، ص109.</ref> و دولت [[ممالیک]] (حک: 648-923ق.) در منابع از عنوان صاحب مکه فراوان یاد شده است.<ref>نک: الروض المعطار، ص424؛ مسالک الابصار، ج16، ص77.</ref> در دوران کنونی نیز که [[آل سعود]] بر مکه تسلط دارند، از عنوان امیر برای حاکمان حرمین شریفین
==امارت مکه پیش از اسلام==
==امارت مکه پیش از اسلام==