احجار المراء: تفاوت میان نسخه‌ها

این نام از دو واژه اَحجار جمع حَجَر به معنای سنگ‌ و مِراء ترکیب یافته است. مِراء جایی از قبا است. نیز مِراء جمع مَروه<ref>النهایه، ج۴، ص۳۲۳؛ لسان العرب، ج۱۵، ص۲۷۵-۲۷۶، «مرو»؛ مجمع البحرین، ج۴، ص۱۹۴، «مرو».</ref> به معنای سنگ سفید اشتعال‌پذیر<ref>النهایه، ج۴، ص۳۲۳؛ لسان العرب، ج۱۵، ص۲۷۵-۲۷۶؛ مجمع البحرین، ج۴، ص۱۹۴، «مرو».</ref> است. مردم مدینه در منطقه احجار المراء قلعه‌های سنگی بلند ساخته بودند که «أُطم» نام داشت.<ref>لسان العرب، ج۱۲، ص۱۹، «اطم».</ref> بنی‌عمرو بن عوف بن مالک اوسی صاحب یکی از این بناها به نام «شُنَیف» بودند که نزدیک احجار المراء قرار داشت.<ref>وفاء الوفاء، ج۱، ص۱۵۴؛ المعالم الاثیره، ص۱۵۴.</ref> احجار المراء در منابع تاریخی، جغرافیایی و حدیثی نام دو مکان است: مکانی نزدیک مسجد قبا کنار نهر بنیغفار در مدینه منوره<ref>وفاء الوفاء، ج۱، ص۱۵۴؛ ج۴، ص۱۰.</ref> و نیز جایی در مکه که محل گفت‌و‌گو و فخرفروشی قریش بوده است.<ref>اخبار مکه، ج۲، ص۲۱۳؛ معجم ما استعجم، ج۱، ص۱۱۷.</ref>

در منابع روایی<ref>مسند ابی داود، ص۷۳؛ مسند احمد، ج۵، ص۳۸۵، ۴۰۰-۴۰۱، ۴۰۵؛ النهایه، ج۴، ص۳۲۲.</ref> و تفسیری<ref>جامع البیان، ج۱، ص۱۳.</ref> اهل سنت، در حدیثی درباره احرف سبعه آمده است: پیامبر هنگام ورود به مدینه، در احجار المراء در دیداری با جبرئیل، بدو فرمود: من بر امتی امی مبعوث شده‌ام که توانایی خواندن ندارد و تاکنون کتابی نخوانده است. جبرئیل پاسخ داد: به راستی که قرآن بر هفت حرف نازل شده است. مسلمانان این روایت را دلیلی بر جواز قرائت‌های هفت‌گانه دانسته‌اند. این روایت مباحث بسیاری در علوم قرآنی، به ویژه فنون قرائت، پدید آورده است.<ref>مسند احمد، ج۵، ص۱۳۲؛ الاحرف السبعة للقرآن، ج۱، ص۱۱؛ البیان، ص۱۷۵.</ref> در منابع شیعه این روایت نیامده است؛ اما در روایت‌های مشابه، بارها از بطن‌های هفت‌گانه قرآن سخن رفته است.

برخی از مکه‌شناسان، دیدار پیامبر(ص) با جبرئیل و حدیث پیش‌گفته را در جایی به نام «حصحاص» نزدیک ذی طُوی<ref>معجم البلدان، ج۲، ص۲۶۳.</ref> در یک فرسخی کعبه، مدفن برخی از مهاجران در مکه و نزدیک نهر کوچک بنی غفار، دانسته‌اند؛<ref>اخبار مکه، ج۲، ص۲۱۳؛ معجم ما استعجم، ج۱، ص۱۱۷.</ref> اما برخی از صاحب‌نظران بر پایه ادله زیر، این دیدار و محل صدور روایت و احجار المراء را در مدینه می‌دانند:

*گواهی مدینه‌شناسان نام‌آور همچون سمهودی (م.۹۱۱ق.) بر وقوع این رخداد در مدینه؛<ref>وفاء الوفاء، ج۱، ص۱۵۴؛ ج۴، ص۱۰.</ref>

*وجود ابی بن کعب مدنی در سند این حدیث که از اهالی مدینه و در شمار مسلمانان پس از هجرت بوده است؛<ref>الاستیعاب، ج۱، ص۶۵.</ref>

*اسلام پیش از هجرت در میان قبایل مختلف رواج نداشته تا اختلاف لهجه‌ها سبب اختلاف قرائت‌ها شود و حرف‌های هفت‌گانه به معنای قرائت با لهجه‌های مختلف معنا یابد؛ بلکه اسلام پس از هجرت در میان قبایل مختلف رواج یافته و زمینه اختلاف قرائت‌ها پدید آمده است.<ref>المعالم الاثیره، ص۲۹.</ref>