غزوه احد: تفاوت میان نسخه‌ها

{{در دست ویرایش|ماه=[[آبان]]|روز=[[۱۸]]|سال=[[۱۳۹۶]]|کاربر=Ahmad  }}

'''غَزوه اُحُد'''، دومین نبرد مهم میان مسلمانان و مشرکان که در کنار کوه احد روی داد.

ابوسفیان که رهبری مشرکان را عهده‌دار بود، خالد بن ولید را به فرماندهی جناح راست و عکرمة بن ابی‌جهل را به فرماندهی جناح چپ گماشت. پرچم‌ آنان نیز به طلحة بن ابی‌طلحه سپرده ‌شد.<ref>الطبقات، ج۲، ص۳۰؛ انساب الاشراف، ج۱، ص۳۱۶.</ref> زنان قریش با خواندن اشعار حماسی مردان را به نبرد تشویق می‌کردند.<ref>تاریخ طبری، ج۲، ص۵۱۰-۵۱۲.</ref> فرمانده سپاه قریش که از اهمیت فاصله میان احد و عینین آگاه بود، به خالد بن ولید با ۲۰۰ تن مأموریت داد تا در فرصتی مناسب مسلمانان را دور زده، از پشت سر بر آن‌ها یورش آورند.<ref>مجمع البیان، ج۲، ص۸۲۵.</ref>

نخست ابوعامر راهب، پدر حنظله غسیل الملائکه که پس ازهجرت پیامبر۹ به مشرکان پناهنده شده و وعده‌ همکاری قومش را در این نبرد داده بود، میان دو سپاه آمد و اوسیان را به همکاری با خود فراخواند. این کار باعث سنگ‌پرانی میان دو سپاه شد و این‌گونه درگیری آغاز گشت.<ref>المغازی، ج۱، ص۲۲۳-۲۲۴.</ref> پرچمدار قریش، طلحة بن ابی‌طلحه، نخستین کسی بود که به میدان پای نهاد و به دست علی۷ کشته شد.<ref>تاریخ خلیفه، ص۲۷؛ تاریخ طبری، ج۲، ص۵۰۹.</ref> با مرگ وی رزمندگانی از بنی‌عبدالدار یک‌ به ‌یک پرچم را در دست گرفتند و مبارز خواستند و به دست سردار نامی اسلام علی۷<ref>تاریخ طبری، ج۲، ص۵۱۴؛ مجمع البیان، ج۲، ص۸۲۵.</ref> یا دیگر سرداران<ref>تاریخ خلیفه، ص۲۷-۲۸.</ref> از پای در‌آمدند. با فروافتادن پرچمِ مشرکان، رزمندگان اسلام بر دشمنان هجوم بردند و در اندک زمانی سپاه دشمن را پریشان کردند. خالد بن ولید در چند نوبت کوشید سپاه اسلام را دور بزند؛ اما با تیر اندازی کماندارانِ مستقر در کوه عینین، از حرکت بازایستاد.<ref>المغازی، ج۱، ص۲۲۹.</ref> دیری نپایید که آثار شکست در جبهه‌ مشرکان نمایان ‌شد و سربازانشان پا به فرار گذاشتند و فریاد زنانشان بلند شد.<ref>الطبقات، ج۲، ص۳۱؛ تاریخ خلیفه، ص۲۸.</ref>

ابوسفیان نزدیک احد آمد و بانگ برداشت: «ای محمد! نبرد و پیروزی به نوبت است. روزی به جای روز بدر!» به فرمان پیامبر۹ مسلمانان پاسخ دادند: ما با شما برابر نیستیم؛ کشتگان ما در بهشت و کشتگان شما در دوزخ‌اند. ابوسفیان گفت: ما عُزّی داریم و شما ندارید! پیامبر۹ فرمود: خداوند مولای ماست و شما را مولایی نیست.<ref>تاریخ طبری، ج۲، ص۵۲۱.</ref> آن‌گاه هنگام بازگشت گفت: وعده ما سال آینده در بدر خواهد بود.<ref>سیره ابن اسحاق، ص۳۳۴.</ref> (← بدر الموعد)

مشرکان با بر جای گذاشتن ۲۲<ref>السیرة النبویه، ج۲، ص۱۲۹.</ref> یا ۲۳<ref>الطبقات، ج۲، ص۳۳.</ref> کشته شتابان رزمگاه را ترک کردند. از آن‌جا که احتمال می‌رفت به مدینه حمله کنند، پیامبر۹ علی۷ را در پی آنان روانه کرد تا از مقصدشان آگاه گردد. علی۷ پس از بازگشت گزارش داد که آن‌ها راهی مکه هستند.<ref>تاریخ طبری، ج۲، ص۵۲۷.</ref> موسی بن عقبه، سعد بن ابی‌وقاص را مأمور این کار می‌داند.<ref>المغازی النبویه، ص۲۷۰.</ref> با پایان یافتن نبرد، مسلمانان به درمان مجروحان پرداختند. برخی از زنان مسلمان، از جمله حضرت فاطمه۳، امّ ایمن، عایشه و امّ‌ سلیم در پرستاری از زخمی‌ها نقشی مهم داشتند.<ref>المغازی، ج۱، ص۲۴۹-۲۵۰.</ref> فاطمه۳ با دست خویش خون از صورت پدر ‌زدود و با آبی که علی۷ از مهراس آورده بود، زخم‌هایش را ‌شست.<ref>المغازی، ج۱، ص۲۴۹؛ الطبقات، ج۲، ص۳۷.</ref>

در این نبرد، حدود ۷۰ تن از سپاه اسلام به شهادت رسیدند و شماری فراوان مجروح شدند.<ref>الطبقات، ج۲، ص۳۳؛ انساب الاشراف، ج۱، ص۳۲۸.</ref> درباره مقام شهیدان احد، این آیات نازل شده است: {وَ لَا تحَسَبنَ الَّذِینَ قُتِلُوا فی سَبِیلِ اللهِ أَموَاتاً بَل أَحیاءٌ عِندَ رَبِّهِم یرزَقُونَ فَرِحِینَ بِمَا آتاهُمُ اللهُ مِن فَضلِهِ وَ یسْتَبْشِرُونَ بِالَّذِینَ لَم یلحَقُوا بهِم مِن خَلفِهِم أَلَّا خَوفٌ عَلَیهِم وَ لَا هم یحزَنُون}؛ «[ای پیامبر!] هرگز گمان مبر کسانی که در راه خدا کشته شدند، مردگان‌اند! بلکه آنان زندهاند و نزد پروردگارشان روزی داده می‌شوند. آن‌ها به سبب نعمت‌های فراوان که خداوند از فضل خود به ایشان بخشیده است، خوشحالند و برای کسانی که هنوز به آن‌ها ملحق نشدهاند (مجاهدان و شهیدان آینده)، خوشوقتند [زیرا مقامات برجسته آن‌ها را در آن جهان می‌بینند و میدانند] که نه ترسی بر آن‌هاست و نه غمی خواهند داشت». (آل عمران/۳، ۱۶۹-۱۷۰)<ref>مجمع البیان، ج۲، ص۸۸۳.</ref> پیامبر۹ بر پیکر شهدا نماز گزارد. در مقام حمزه همین بس که پیامبر۹ افزون بر نماز گزاردن جداگانه بر پیکر وی، هنگام نماز بر پیکر دیگر شهدا، حمزه را نیز کنار آن‌ها می‌نهاد.<ref>السیرة النبویه، ج۲، ص۹۷؛ الطبقات، ج۲، ص۳۴.</ref> پیامبر۹ مسلمانان را از حمل پیکرهای شهیدان به مدینه نهی کرد.<ref>الطبقات، ج۲، ص۳۴.</ref> اما پیش از رسیدن این فرمان، برخی از شهدا در مکان‌های دیگر دفن شدند.<ref>الطبقات، ج۲، ص۳۴.</ref> بیشتر شهیدان آن روز در احد دفن گشتند.<ref>تاریخ المدینه، ج۱، ص۱۳۰، ۱۳۲.</ref> آرامگاه مجروحانی که بر اثر زخم‌های این نبرد در مدینه به شهادت رسیدند، در بقیع کنار قبر ابراهیم فرزند رسول خدا۹ است.<ref>معالم مکة و المدینه، ص۴۴۷.</ref> حمزه عموی پیامبر۹، مصعب ‌بن عمیر، سعد بن ربیع، عبدالله بن جبیر و حنظله غسیل ‌الملائکه از شهیدان احد به شمار می‌روند.<ref>المغازی، ج۱، ص۳۰۰، ۳۰۷.</ref>

==پیامدهای غزوه احد==

*''' المغازی''': الواقدی (م.۲۰۷ق.)، به کوشش مارسدن جونس، بیروت، الاعلمی، ۱۴۰۹ق.

*''' المغازی النبویه''': موسی بن عقبه (م.۱۴۱ق.)، به کوشش مرادی‌نسب، قم، ذوی القربی، ۱۴۲۴ق.