آیه ۱۲۶ سوره بقره: تفاوت میان نسخه‌ها

واژه بلد به بخش محدودی از زمین گفته می‌شود، خواه آباد باشد یا نباشد.<ref>المصباح المنیر، ذیل واژه بلد؛ التحقیق فی کلمات القرآن، ذیل واژه بلد.</ref> این واژه در دیگر آیات قرآن نیز به همین معنا به کار رفته است، گاه به معنای زمین میت و غیر آباد<ref>سوره فاطر، آیه ۱۰.</ref> و گاه به معنای زمین آباد.<ref>سوره اعراف، آیه ۵٨.</ref>

کلمه رزق یعنی انعام مخصوص و مستمری که به مقتضای حال و مطابق نیاز انجام می‌شود، تا به وسیله آن زندگی تداوم یابد؛<ref>التحقیق فی کلمات القرآن، ذیل واژه رزق.</ref> که هم در مادیات کاربرد دارد<ref group="یادداشت">مانند {{آیه|کُلُوا مِنْ طَیِّبٰاتِ مٰا رَزَقْنٰاکُمْ}}(سوره بقره، آیه ۵٧)</ref> و هم در معنویات.<ref group="یادداشت">مانند {{آیه|وَ الَّذِینَ هٰاجَرُوا فِی سَبِیلِ اللّٰهِ ثُمَّ قُتِلُوا أَوْ مٰاتُوا لَیَرْزُقَنَّهُمُ اللّٰهُ رِزْقاً حَسَناً}}(حج: 59)</ref>

ثمرات جمع ثَمَره، و به معنای بَرْ و باری است که از درخت به دست می‌آید، خواه خوراکی باشد یا نباشد.<ref>المصباح المنیر ذیل واژه ثمر؛ لسان العرب، ذیل واژه ثمر.</ref>

متاع یعنی هر آن چیزی که انسان به وسیله آن منتفع می‌گردد، مثل طعام، پارچه و لوازم منزل.<ref>صحاح‌اللغه، ذیل واژه متع؛ المصباح المنیر ذیل واژه متع؛ لسان العرب، ذیل واژه متع.</ref> به گفته برخی از لغت‌شناسان، متاع چیز منفعت‌داری است که موجب لذت بردن باشد.<ref>التحقیق فی کلمات القرآن، ذیل واژه متع.</ref>

در آیه ۱۲۶ سوره بقره، دو خواسته حضرت ابراهیم (ع) از خدا بیان شده و به استجابت آن اشاره شده است.

در این آیه، حضرت ابراهیم (ع) از خدا خواسته محل قرار گرفتن کعبه را شهری امن قرار دهد. بر اساس آیه {{آیه|أَ وَ لَمْ یَرَوْا أَنّٰا جَعَلْنٰا حَرَماً آمِناً}}<ref>سوره عنکبوت، آیه ۶۷.</ref> خدا این دعای ابراهیم را اجابت کرد.

مقصود از [[امنیت حرم|امنیت]] در خانه خدا را، دستوراتی درباره حفظ امنیت واردشدگان به خانه خدا و [[حرم مکی|حرم]] دانسته‌اند.<ref>کنزالعرفان، ج١، ص ٢۶٢. تفسیر المیزان، ج٢، ص٣۵٣.</ref> در روایات، حفظ امنیت مردم و حیواناتی که به حرم پناهنده می‌شوند لازم شمرده شده است.<ref>البرهان فی تفسیر القرآن، ج۱، ص۲۹۹.</ref> به همین جهت، فقیهان فتوا داده‌اند چنانچه کسی مرتکب کاری شود که موجب حدّ یا تعزیر یا قصاص شده باشد و به حرم پناه آورد، نمی‌توان متعرّض او شد؛ بلکه باید از نظر آب و غذا در تنگنا قرار گیرد تا از حرم بیرون رود.<ref>جواهر الکلام، ج۲۰، ص۴۶–۴۷.</ref>

به باور برخی، «رزق» در مادیات و معنویات به کار رفته و رزق حقیقی تنها به صورت حلال محقّق می‌شود.<ref>درسنامه تفسیر آیات حج، ص۶۷.</ref>

واژه ثمرات در قرآن به معنای گسترده آن که شامل مولّدات هر نوع گیاهی می‌شود، به کار رفته است.<ref group="یادداشت">برای نمونه آیه {{آیه|فَأَخْرَجْنٰا بِهِ مِنْ کُلِّ الثَّمَرٰات}} (سوره اعراف، آیه ۵۹.)</ref> گاهی نیز به معنای محدودتری که تنها خوردنی‌های انسانی را دربرمی‌گیرد به‌کار رفته است.<ref group="یادداشت">مانند آیه {{آیه|أَنْزَلَ مِنَ السَّمٰاءِ مٰاءً فَأَخْرَجَ بِهِ مِنَ الثَّمَرٰاتِ رِزْقاً لَکُم}} (سوره ابراهیم، آیه ۳۲.)</ref> به باور برخی، ثمرات در آیه ۱۲۶ سوره بقره، شامل همه نعمت‌های مادی و معنوی می‌شود.<ref>تفسیر نمونه، ج١، ص۵۴٢.</ref>

حضرت ابراهیم (ع) رزق و ثمرات را تنها برای مؤمنان به خدا و روز قیامت درخواست کرد؛ ولی خدا بیشتر از آن را اجابت کرده و با عبارت {{آیه|مَنْ کَفَرَ فَأُمَتِّعُهُ قَلِیلا}} غیر مؤمنان را نیز از ثمرات بهره‌مند ساخت.<ref>سوره بقره، آیه ۱۲۶.</ref> بر پایه آیه ۲۰ سوره اسراء بهرمندسازی مؤمنان و کافران از ثمرات مادی، یکی از سنت‌های الهی است؛ با این تفاوت که بهره کافران اندک و همراه با عذاب آخرت است.<ref>درسنامه تفسیر آیات حج، ص۶۸ و ۶۹.</ref>