تقیه مداراتی: تفاوت میان نسخهها
بدون خلاصۀ ویرایش
(←منابع) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۱: | خط ۱: | ||
تقیه | '''تقیه مداراتی'''، یکی از اقسام تقیه، به معنای همزیستی مسالمت آمیز با اهل سنت، به جهت جلب محبت آنها و ایجاد وحدت میان مسلمانان، بی آنکه ترسی در میان باشد است. | ||
با اینکه چنین تقیهای، به شهادت روایات، در طول دوران 250 سالة امامت پیشوایان معصوم، موضوعی مهم و جدی تلقی میشده و در روابط اجتماعی و اعمال عبادی، مانند نماز و حج جریان داشته است اما در کلمات فقهای شیعه به جز برخی از فقهای متأخر، این تقیه از سایر اقسام تقیه تفکیک نشده و کمتر به آن توجه شده است. | با اینکه چنین تقیهای، به شهادت روایات، در طول دوران 250 سالة امامت پیشوایان معصوم، موضوعی مهم و جدی تلقی میشده و در روابط اجتماعی و اعمال عبادی، مانند نماز و حج جریان داشته است اما در کلمات فقهای شیعه به جز برخی از فقهای متأخر، این تقیه از سایر اقسام تقیه تفکیک نشده و کمتر به آن توجه شده است. | ||
== مفهومشناسی == | |||
=== معنای تقیه === | |||
تقیه از مادة «وقی، یقی» به معنای صیانت و نگهداری است<ref>جوهری،1410ق، ج6 ، ص2527</ref>. «تاء» در ابتدای این واژه در اصل واو بوده است مانند واژة «تقوی» که در اصل «وقوی» بوده است<ref>فراهیدی، 1410ق، ج5، ص239</ref>. این واژه، بر وزن «فَعیلة» است، «تاء» در انتهای آن، تای مصدریه است؛ مانند واژة «غلبة». این واژه مصدر یا اسم مصدر از باب افتعال است<ref>جوهری، 1410ق، ج6، صص2527 ـ 2526. فیومی، 1414، ص669</ref> از این رو، ترجمة آن به «خودنگهداری» یا «خود نگهداشتن و محافظت کردن از خود» صحیح است. | تقیه از مادة «وقی، یقی» به معنای صیانت و نگهداری است<ref>جوهری،1410ق، ج6 ، ص2527</ref>. «تاء» در ابتدای این واژه در اصل واو بوده است مانند واژة «تقوی» که در اصل «وقوی» بوده است<ref>فراهیدی، 1410ق، ج5، ص239</ref>. این واژه، بر وزن «فَعیلة» است، «تاء» در انتهای آن، تای مصدریه است؛ مانند واژة «غلبة». این واژه مصدر یا اسم مصدر از باب افتعال است<ref>جوهری، 1410ق، ج6، صص2527 ـ 2526. فیومی، 1414، ص669</ref> از این رو، ترجمة آن به «خودنگهداری» یا «خود نگهداشتن و محافظت کردن از خود» صحیح است. | ||
خط ۳۹: | خط ۱۲: | ||
«تقیه عبارت است از اخفای حق از غیر یا اظهار خلاف حق، به دلیل مصلحتی که اهمّ از اظهار حق میباشد. آن مصلحت اهمّ حفظ جان یا مال یا آبروی خود متّقی<ref>تقیه کننده</ref> یا متعلقات متّقی یا حفظ اسرار اهل بیت: یا ایجاد وحدت بین مسلمین و جلب محبت اهل سنت میباشد.» | «تقیه عبارت است از اخفای حق از غیر یا اظهار خلاف حق، به دلیل مصلحتی که اهمّ از اظهار حق میباشد. آن مصلحت اهمّ حفظ جان یا مال یا آبروی خود متّقی<ref>تقیه کننده</ref> یا متعلقات متّقی یا حفظ اسرار اهل بیت: یا ایجاد وحدت بین مسلمین و جلب محبت اهل سنت میباشد.» | ||
=== تقیه مداراتی === | |||
مدارات، از باب مفاعله و از مادة «دری» یا «درء» میباشد، و در لغت به پوشاندن عداوت و نرمخویی معنا شده است<ref>جوهری، 1410ق، ج6 ، ص2334 ؛ ابن منظور، 1414 ق، ج14، ص255</ref>. | مدارات، از باب مفاعله و از مادة «دری» یا «درء» میباشد، و در لغت به پوشاندن عداوت و نرمخویی معنا شده است<ref>جوهری، 1410ق، ج6 ، ص2334 ؛ ابن منظور، 1414 ق، ج14، ص255</ref>. | ||
خط ۴۹: | خط ۲۱: | ||
به جهت تفکیک اقسام تقیه، دو قسم دیگر تقیه؛ یعنی تقیه «خوفی» و تقیه «کتمانی» بهصورت اجمال تبیین میشود: | به جهت تفکیک اقسام تقیه، دو قسم دیگر تقیه؛ یعنی تقیه «خوفی» و تقیه «کتمانی» بهصورت اجمال تبیین میشود: | ||
تقیة خوفی؛ تقیهای است که موضوع آن خوف متقی بر وقوع ضرر یا خطر بر نفس یا مال یا آبرو باشد، که گاهی این خوف به حد اکراه و اجبار میرسد و گاه نمیرسد. پس ملاک تشریع این تقیه، تحقق عنوان خوف یا عنوان اکراه است. | * تقیة خوفی؛ تقیهای است که موضوع آن خوف متقی بر وقوع ضرر یا خطر بر نفس یا مال یا آبرو باشد، که گاهی این خوف به حد اکراه و اجبار میرسد و گاه نمیرسد. پس ملاک تشریع این تقیه، تحقق عنوان خوف یا عنوان اکراه است. | ||
* تقیة کتمانی؛ عبارت است از پوشاندن و مخفی کردن اعتقادات و اسرار اهل بیت: و حقایق مذهب شیعه ولو خوفی در میان نباشد.<ref>خمینی، 1402ق، ص8</ref> این تقیه در واقع یک نوع عمل قلبی است و در عمل ظهور و بروز ندارد. | |||
تقیة کتمانی؛ عبارت است از پوشاندن و مخفی کردن اعتقادات و اسرار اهل بیت: و حقایق مذهب شیعه ولو خوفی در میان نباشد.<ref>خمینی، 1402ق، ص8</ref> این تقیه در واقع یک نوع عمل قلبی است و در عمل ظهور و بروز ندارد. | |||
== اصل مدارا و حسن همجواری == | |||
عمل به تقیة مداراتی مبتنی بر اصل مدارا و حسن همجواری است. نسبت بین اصل مدارا و تقیة مداراتی عموم و خصوص مطلق است. در اصل مدارا نرمخویی، ملایمت و حسن همجواری با عموم مردم میباشد؛ چه مسلمان با هر فرقهای، چه غیر مسلمان؛ این مدارا و ملایمت یا از روی مصلحت صورت نمیگیرد و خصیصة ذاتی آن شخص است و یا اینکه از روی مصلحت صورت میگیرد؛ مانند مصلحت هدایت افراد به حق یا مصلحت پیشگیری از زیانهای بزرگتر یا مصلحت وحدت مسلمین که از قسم اخیر به تقیة مداراتی تعبیر میشود. | عمل به تقیة مداراتی مبتنی بر اصل مدارا و حسن همجواری است. نسبت بین اصل مدارا و تقیة مداراتی عموم و خصوص مطلق است. در اصل مدارا نرمخویی، ملایمت و حسن همجواری با عموم مردم میباشد؛ چه مسلمان با هر فرقهای، چه غیر مسلمان؛ این مدارا و ملایمت یا از روی مصلحت صورت نمیگیرد و خصیصة ذاتی آن شخص است و یا اینکه از روی مصلحت صورت میگیرد؛ مانند مصلحت هدایت افراد به حق یا مصلحت پیشگیری از زیانهای بزرگتر یا مصلحت وحدت مسلمین که از قسم اخیر به تقیة مداراتی تعبیر میشود. | ||
خط ۷۴: | خط ۴۴: | ||
و تقیة آنها موجب برتری انبیا نشده بلکه چون دعوت انبیا و اشاعة دین آنها میان مردم، متوقف بر مدارا با دشمنان دین و حفظ مؤمنین است، به همین جهت مدارا و تقیه از اهمیت زیادی بر خوردار شده است<ref>خمینی، 1415 ق، ج2، ص245</ref>. | و تقیة آنها موجب برتری انبیا نشده بلکه چون دعوت انبیا و اشاعة دین آنها میان مردم، متوقف بر مدارا با دشمنان دین و حفظ مؤمنین است، به همین جهت مدارا و تقیه از اهمیت زیادی بر خوردار شده است<ref>خمینی، 1415 ق، ج2، ص245</ref>. | ||
== در سیرة پیشوایان معصوم == | |||
پیشوایان معصوم در حالی که با طواغیت زمان خویش مبارزه و حق را بیان میکردند، عمل به تقیه مداراتی در سیرة آنها به چشم میخورد؛ در میان پیشوایان معصوم، امیر المؤمنین بیشترین ابتلای بهاین تقیه را داشتند؛ چون علت اصلی صبر و مبارزه نکردن ایشان برای گرفتن حق و خانه نشینی 25 ساله آن حضرت به جهت حفظ وحدت و انسجام مسلمانان و جلوگیری از تشتت در جامعة اسلامی بوده است؛ چنانچه آن حضرت به این واقعیت تصریح میکنند: | پیشوایان معصوم در حالی که با طواغیت زمان خویش مبارزه و حق را بیان میکردند، عمل به تقیه مداراتی در سیرة آنها به چشم میخورد؛ در میان پیشوایان معصوم، امیر المؤمنین بیشترین ابتلای بهاین تقیه را داشتند؛ چون علت اصلی صبر و مبارزه نکردن ایشان برای گرفتن حق و خانه نشینی 25 ساله آن حضرت به جهت حفظ وحدت و انسجام مسلمانان و جلوگیری از تشتت در جامعة اسلامی بوده است؛ چنانچه آن حضرت به این واقعیت تصریح میکنند: | ||
خط ۱۱۳: | خط ۸۳: | ||
5. در روایتی از امام صادق7 رفاقت، دوستی، ملایمت و خوش برخوردی با مردم به عنوان نماد و علامت پیشوایان معصوم: معرفی شده است، در مقابل بنی امیه که نمادشان خونریزی، ظلم و ستم بوده است: «أَ مَا عَلِمْتَ أَنَّ إِمَارَةَ بَنِی أُمَیَّةَ کَانَتْ بِالسَّیْفِ وَ الْعَسْفِ وَ الْجَوْرِ وَ أَنَّ إِمَامَتَنَا بِالرِّفْقِ وَ التَّأَلُّفِ وَ الْوَقَارِ وَ التَّقِیَّةِ وَ حُسْنِ الْخِلْطَةِ وَ الْوَرَعِ وَ الِاجْتِهَادِ فَرَغِّبُوا النَّاسَ فِی دِینِکُمْ وَ فِی مَا أَنْتُمْ فِیهِ».<ref>حرّ عاملی، 1409 ق، ج16، ص165</ref> | 5. در روایتی از امام صادق7 رفاقت، دوستی، ملایمت و خوش برخوردی با مردم به عنوان نماد و علامت پیشوایان معصوم: معرفی شده است، در مقابل بنی امیه که نمادشان خونریزی، ظلم و ستم بوده است: «أَ مَا عَلِمْتَ أَنَّ إِمَارَةَ بَنِی أُمَیَّةَ کَانَتْ بِالسَّیْفِ وَ الْعَسْفِ وَ الْجَوْرِ وَ أَنَّ إِمَامَتَنَا بِالرِّفْقِ وَ التَّأَلُّفِ وَ الْوَقَارِ وَ التَّقِیَّةِ وَ حُسْنِ الْخِلْطَةِ وَ الْوَرَعِ وَ الِاجْتِهَادِ فَرَغِّبُوا النَّاسَ فِی دِینِکُمْ وَ فِی مَا أَنْتُمْ فِیهِ».<ref>حرّ عاملی، 1409 ق، ج16، ص165</ref> | ||
== در سنت گفتاری پیشوایان معصوم == | |||
با مراجعه به مجامع روایی شیعه، به روایات زیادی بر میخوریم که پیشوایان معصوم: شیعیان را به حُسن معاشرت با عامه و عمل به تقیة مداراتی و مصادیق آن | با مراجعه به مجامع روایی شیعه، به روایات زیادی بر میخوریم که پیشوایان معصوم: شیعیان را به حُسن معاشرت با عامه و عمل به تقیة مداراتی و مصادیق آن | ||
فرا میخوانند، تعداد این روایات تا حدی است که برخی قائل به تواتر آنها شدهاند.<ref>روحانی، بی تا، ج11، ص422</ref> این روایات با مضامین مختلفی وارد شده است؛ از این رو، این روایات را در 4 دسته مطرح نموده و به دلیل کثرت و پرهیز از تطویل، اسناد روایات را حذف کردهایم. | فرا میخوانند، تعداد این روایات تا حدی است که برخی قائل به تواتر آنها شدهاند.<ref>روحانی، بی تا، ج11، ص422</ref> این روایات با مضامین مختلفی وارد شده است؛ از این رو، این روایات را در 4 دسته مطرح نموده و به دلیل کثرت و پرهیز از تطویل، اسناد روایات را حذف کردهایم. | ||
خط ۱۲۶: | خط ۹۶: | ||
بهوفور به چشم میخورد؛ مانند روایت زیر که نسبت به خلفا و کسانی که قدرت را در دست داشتند تعبیر مخالفین به کار رفته است: «عَلَیْهِ أِنْ یَدِینَ الله فِی الْبَاطِنِ بِخِلَافِ مَا یُظْهِرُ لِمَنْ یَخَافُهُ مِنَ الْمُخَالِفِینَ الْمُسْتَوْلِینَ عَلَى الْأُمَّةِ»<ref>حر عاملی، 1409ق، ج10، ص133</ref>. | بهوفور به چشم میخورد؛ مانند روایت زیر که نسبت به خلفا و کسانی که قدرت را در دست داشتند تعبیر مخالفین به کار رفته است: «عَلَیْهِ أِنْ یَدِینَ الله فِی الْبَاطِنِ بِخِلَافِ مَا یُظْهِرُ لِمَنْ یَخَافُهُ مِنَ الْمُخَالِفِینَ الْمُسْتَوْلِینَ عَلَى الْأُمَّةِ»<ref>حر عاملی، 1409ق، ج10، ص133</ref>. | ||
دسته اول: سفارش شیعیان به جلب محبت عامه و حسن معاشرت با آنها | === دسته اول: سفارش شیعیان به جلب محبت عامه و حسن معاشرت با آنها === | ||
در بعضی از روایات پیشوایان معصوم: بهطور کلی و بدون ذکر مصداق بر جلب محبت عامه و حسن معاشرت با آنها سفارش کردهاند؛ مانند: | در بعضی از روایات پیشوایان معصوم: بهطور کلی و بدون ذکر مصداق بر جلب محبت عامه و حسن معاشرت با آنها سفارش کردهاند؛ مانند: | ||
خط ۱۳۴: | خط ۱۰۳: | ||
2. در ضمن وصایای امام صادق7 به عبد الأعلی بن اعین آمده است: «خدا رحمت کند کسی را که محبت مردم را به خودش و ما بکشاند؛ بهاین طریقکه آنچه مردم میپسندند را نشان دهد و آنچه نمیپسندند را مخفی کند.»[7]<ref>محمد بن ابراهیم، 1397ق، ص34</ref>. | 2. در ضمن وصایای امام صادق7 به عبد الأعلی بن اعین آمده است: «خدا رحمت کند کسی را که محبت مردم را به خودش و ما بکشاند؛ بهاین طریقکه آنچه مردم میپسندند را نشان دهد و آنچه نمیپسندند را مخفی کند.»[7]<ref>محمد بن ابراهیم، 1397ق، ص34</ref>. | ||
در کافی اینگونه آمده است: «خداوند رحمت کند کسی را که محبت مردم را به خودش جلب کند بهاین طریق که به آنچه مردم میپسندند گفتگو کنید و آنچه آنها نمیپسندند را مخفی بدارید.»[8]<ref>کلینی، 1407 ق، ج2، ص223</ref>. | |||
3. مدرک بن هزهاز از امام صادق7 روایت میکند که فرمود: «خداوند رحمت کند کسی را که محبت مردم را به خودش جلب کند. پس گفتارش به آنچه مردم میپسندند باشد و آنچه نمیپسندند را ترک کند.»[9]<ref>حر عاملی، 1409 ق، ج16، ص220</ref> | 3. مدرک بن هزهاز از امام صادق7 روایت میکند که فرمود: «خداوند رحمت کند کسی را که محبت مردم را به خودش جلب کند. پس گفتارش به آنچه مردم میپسندند باشد و آنچه نمیپسندند را ترک کند.»[9]<ref>حر عاملی، 1409 ق، ج16، ص220</ref> | ||
دسته دوم:سفارش شیعیان به مخالطه و نشست و برخاست با عامه | === دسته دوم:سفارش شیعیان به مخالطه و نشست و برخاست با عامه === | ||
روایاتی که پیشوایان معصوم: به طور کلی و مطلق و بدون ذکر مصداق، شیعیان را به مخالطه و نشست و برخاست با عامه و تقیه سفارش کردهاند؛ به برخی از این روایات اشاره میشود: | روایاتی که پیشوایان معصوم: به طور کلی و مطلق و بدون ذکر مصداق، شیعیان را به مخالطه و نشست و برخاست با عامه و تقیه سفارش کردهاند؛ به برخی از این روایات اشاره میشود: | ||
خط ۱۶۶: | خط ۱۳۴: | ||
بیان اجر به جهت ترغیب در عمل به تقیه و نشست و برخاست با عامه است و تقیهای که اصلاح امت را در پی دارد تقیة مداراتی است و تقیة خوفی بیشتر از اینکه باعث اصلاح امت شود، اصلاح مذهب یا شخص متقی را به دنبال دارد. | بیان اجر به جهت ترغیب در عمل به تقیه و نشست و برخاست با عامه است و تقیهای که اصلاح امت را در پی دارد تقیة مداراتی است و تقیة خوفی بیشتر از اینکه باعث اصلاح امت شود، اصلاح مذهب یا شخص متقی را به دنبال دارد. | ||
دسته سوم: ترغیب شیعیان به شرکت در اجتماعات عامه | === دسته سوم: ترغیب شیعیان به شرکت در اجتماعات عامه === | ||
روایاتی که پیشوایان معصوم با ذکر نمونههایی به شیعیان خود دستور دادهاند در اجتماعات عامه شرکت کنند و خود را در جامعه مسلمین نشان دهند و از سایر افراد جامعه خود را جدا نکنند، مانند اینکه در مساجد عامه حضور بهم رسانند و در نمازهای جماعت آنها شرکت کنند، در تشییع جنازه آنها شرکت کنند، مریضان آنها را عیادت نمایند و در محاکم قضایی به نفع یا ضرر آنها شهادت دهند؛ حتی در روایت زید شحام آمده است که اگر میتوانید امام جماعت آنها یا مؤذن آنها شوید. | روایاتی که پیشوایان معصوم با ذکر نمونههایی به شیعیان خود دستور دادهاند در اجتماعات عامه شرکت کنند و خود را در جامعه مسلمین نشان دهند و از سایر افراد جامعه خود را جدا نکنند، مانند اینکه در مساجد عامه حضور بهم رسانند و در نمازهای جماعت آنها شرکت کنند، در تشییع جنازه آنها شرکت کنند، مریضان آنها را عیادت نمایند و در محاکم قضایی به نفع یا ضرر آنها شهادت دهند؛ حتی در روایت زید شحام آمده است که اگر میتوانید امام جماعت آنها یا مؤذن آنها شوید. | ||
خط ۲۰۲: | خط ۱۶۹: | ||
«بر شما باد به نماز خواندن در مساجد، حسن همجواری با مردم، اقامه شهادت و حضور در تشییع جنازهها، چون چارهای از برخورد با مردم ندارید، هیچکس در زندگیاش بی نیاز از مردم نیست و مردم به یکدیگر نیاز دارند.»[19]<ref>همان، ص6</ref>. | «بر شما باد به نماز خواندن در مساجد، حسن همجواری با مردم، اقامه شهادت و حضور در تشییع جنازهها، چون چارهای از برخورد با مردم ندارید، هیچکس در زندگیاش بی نیاز از مردم نیست و مردم به یکدیگر نیاز دارند.»[19]<ref>همان، ص6</ref>. | ||
دستة چهارم: ترغیب شیعیان به شرکت در نماز جماعت عامه | === دستة چهارم: ترغیب شیعیان به شرکت در نماز جماعت عامه === | ||
روایاتیکه در بین مصادیق تقیة مداراتی فقط ناظر به نماز است؛ در این روایات پیشوایان معصوم: با ذکر ثوابهای زیاد در صدد ترغیب و تشویق شیعیان به شرکت در نماز جماعت عامه و نماز خواندن با آنها میباشند. | روایاتیکه در بین مصادیق تقیة مداراتی فقط ناظر به نماز است؛ در این روایات پیشوایان معصوم: با ذکر ثوابهای زیاد در صدد ترغیب و تشویق شیعیان به شرکت در نماز جماعت عامه و نماز خواندن با آنها میباشند. | ||
این روایات به دو مضمون وارد شده؛ در بعضی ترغیب به شرکت در نماز جماعت عامه است و برای آن اجر و ثوابهای بسیار بیان گردیده؛ در برخی دیگر، با فرض اینکه شخص نمازش را قبلاً خوانده به شرکت در نماز جماعت عامه ترغیب شده است؛ روایات در قالب روایات مطلق و مقید<ref>مقید بهاینکه قبلاً نمازش را خوانده است</ref> بیان میشود: | این روایات به دو مضمون وارد شده؛ در بعضی ترغیب به شرکت در نماز جماعت عامه است و برای آن اجر و ثوابهای بسیار بیان گردیده؛ در برخی دیگر، با فرض اینکه شخص نمازش را قبلاً خوانده به شرکت در نماز جماعت عامه ترغیب شده است؛ روایات در قالب روایات مطلق و مقید<ref>مقید بهاینکه قبلاً نمازش را خوانده است</ref> بیان میشود: | ||
==== روایات مطلق ==== | |||
1. در صحیحة حماد بن عثمان از قول امام صادق7 آمده است: | 1. در صحیحة حماد بن عثمان از قول امام صادق7 آمده است: | ||
خط ۲۳۶: | خط ۲۰۱: | ||
6. در مرسلة صدوق است که امام صادق7 فرمودند: با حضور در نماز عامه، به عدد کسانی که با مخالفت میکنند، از گناهانت بخشیده میشود؛ «إِذَا صَلَّیْتَ مَعَهُمْ غُفِرَ لَکَ بِعَدَدِ مَنْ خَالَفَک»<ref>همان، ص229</ref>. | 6. در مرسلة صدوق است که امام صادق7 فرمودند: با حضور در نماز عامه، به عدد کسانی که با مخالفت میکنند، از گناهانت بخشیده میشود؛ «إِذَا صَلَّیْتَ مَعَهُمْ غُفِرَ لَکَ بِعَدَدِ مَنْ خَالَفَک»<ref>همان، ص229</ref>. | ||
==== روایات مقید ==== | |||
1. در صحیحة عمربن یزید است که امام صادق7 به جهت ترغیب به خواندن نماز همراه عامه فرمودهاند: اگر متقی نماز واجبش را در وقت بخواند سپس با عامه از روی تقیه دوباره بخواند، در حالی که وضو نیز دارد در این صورت برای متقی 25 درجه نوشته میشود: «مَا مِنْکُمْ أَحَدٌ یُصَلِّی صَلَاةً فَرِیضَةً فِی وَقْتِهَا ثُمَّ یُصَلِّی مَعَهُمْ صَلَاةً تَقِیَّةً وَ هُوَ مُتَوَضِّئٌ إِلَّا کَتَبَ الله لَهُ بِهَا خَمْساً وَ عِشْرِینَ دَرَجَةً فَارْغَبُوا فِی ذَلِکَ»<ref>همان، ص302</ref>. | 1. در صحیحة عمربن یزید است که امام صادق7 به جهت ترغیب به خواندن نماز همراه عامه فرمودهاند: اگر متقی نماز واجبش را در وقت بخواند سپس با عامه از روی تقیه دوباره بخواند، در حالی که وضو نیز دارد در این صورت برای متقی 25 درجه نوشته میشود: «مَا مِنْکُمْ أَحَدٌ یُصَلِّی صَلَاةً فَرِیضَةً فِی وَقْتِهَا ثُمَّ یُصَلِّی مَعَهُمْ صَلَاةً تَقِیَّةً وَ هُوَ مُتَوَضِّئٌ إِلَّا کَتَبَ الله لَهُ بِهَا خَمْساً وَ عِشْرِینَ دَرَجَةً فَارْغَبُوا فِی ذَلِکَ»<ref>همان، ص302</ref>. | ||
خط ۲۵۲: | خط ۲۱۶: | ||
5 . در روایت أرجانی از امام صادق7 نقل شده است: کسی که نمازش را در منزل اقامه کند، آنگاه به مسجد عامه رفته و در مسجد آنها نماز بخواند، اجرش این است که حسنات آنها را با خود میبرد.»[24]<ref>همان</ref>. | 5 . در روایت أرجانی از امام صادق7 نقل شده است: کسی که نمازش را در منزل اقامه کند، آنگاه به مسجد عامه رفته و در مسجد آنها نماز بخواند، اجرش این است که حسنات آنها را با خود میبرد.»[24]<ref>همان</ref>. | ||
نتیجه | == نتیجه == | ||
در این پژوهش، به اثبات این مهم پرداختیم که تقیة مداراتی مانند تقیة خوفی از اهمیت به سزایی برخوردار است و شایسته است بیشتر مورد توجه فقها قرار بگیرد. در ابتدا سیرة پیشوایان معصوم: در عمل به این تقیه تبیین شد و گذشت که پیشوایان معصوم همراه خلفا یا امام جماعت عامه نماز میخواندند و همچنین در مراسم حج و وقوف در عرفات و مشعر از عامه متابعت میکردهاند و روشن است که اقتدا در نماز و همراهی در حج همیشه از روی خوف نبوده بلکه گاهی به جهت تقیة مداراتی و حفظ و ایجاد وحدت و انسجام بین مسلمین بوده است. | در این پژوهش، به اثبات این مهم پرداختیم که تقیة مداراتی مانند تقیة خوفی از اهمیت به سزایی برخوردار است و شایسته است بیشتر مورد توجه فقها قرار بگیرد. در ابتدا سیرة پیشوایان معصوم: در عمل به این تقیه تبیین شد و گذشت که پیشوایان معصوم همراه خلفا یا امام جماعت عامه نماز میخواندند و همچنین در مراسم حج و وقوف در عرفات و مشعر از عامه متابعت میکردهاند و روشن است که اقتدا در نماز و همراهی در حج همیشه از روی خوف نبوده بلکه گاهی به جهت تقیة مداراتی و حفظ و ایجاد وحدت و انسجام بین مسلمین بوده است. | ||