←مناره‌ها
| خط ۸۱: | خط ۸۱: | ||
نام مبارك دوازده امام، همراه نام عشرة مبشّره (به گمان اهل‌سنت) و اسامى چهار امام مذهب اهل سنت بر اطراف ديوار حيات اول و دوم به خطى زيبا نوشته شده است. در ميان آنها نام امام زمان(عج) به صورت محمد المهدى آمده و به گونه‌اى نوشته شده كه از دور «حىّ»؛ يعنى زنده خوانده مى‌شود. گفته‌اند كه اخيرا در تركيب آن دست برده شده است تا «حى» خوانده نشود. اين كتيبه‌ها از روزگار عثمانى است و در سفرنامه‌هاى دوره قاجارى ياد شده است<ref>تاريخ المدينة المنوره، ج ٢، ص ۴٨۶</ref> در گذشته، در كشور عثمانى و بسيارى از نقاط ديگر دنياى اسلام، اهل سنت، دوازده امام را در كنار خلفاى نخست و ائمه مذاهب چهارگانه دوست مى‌داشته‌اند و به همين دليل نامشان را در اين بزرگترين مسجد دنياى اسلام آورده‌اند. | نام مبارك دوازده امام، همراه نام عشرة مبشّره (به گمان اهل‌سنت) و اسامى چهار امام مذهب اهل سنت بر اطراف ديوار حيات اول و دوم به خطى زيبا نوشته شده است. در ميان آنها نام امام زمان(عج) به صورت محمد المهدى آمده و به گونه‌اى نوشته شده كه از دور «حىّ»؛ يعنى زنده خوانده مى‌شود. گفته‌اند كه اخيرا در تركيب آن دست برده شده است تا «حى» خوانده نشود. اين كتيبه‌ها از روزگار عثمانى است و در سفرنامه‌هاى دوره قاجارى ياد شده است<ref>تاريخ المدينة المنوره، ج ٢، ص ۴٨۶</ref> در گذشته، در كشور عثمانى و بسيارى از نقاط ديگر دنياى اسلام، اهل سنت، دوازده امام را در كنار خلفاى نخست و ائمه مذاهب چهارگانه دوست مى‌داشته‌اند و به همين دليل نامشان را در اين بزرگترين مسجد دنياى اسلام آورده‌اند. | ||
=== صُفّه === | |||
زمانى كه مسلمانان مكه و نواحى اطراف به دستور رسول خدا(ص) به مدينه هجرت كردند، آشكار بود كه شهر امكان پذيرايى از تمامى آنان را ندارد. انصار با ايثار و گذشت، گروه بسيارى از آنان را به خانه‌هاى خود بردند و برخى، دارايى خود را با آنان تقسيم كردند، اما برخى از مهاجران، همچنان بدون سرپناه باقى ماندند. چندى طول كشيد تا مسكن و مأوايى بيابند و كارى را پيشه خود سازند و درآمدى به دست آورند. | زمانى كه مسلمانان مكه و نواحى اطراف به دستور رسول خدا(ص) به مدينه هجرت كردند، آشكار بود كه شهر امكان پذيرايى از تمامى آنان را ندارد. انصار با ايثار و گذشت، گروه بسيارى از آنان را به خانه‌هاى خود بردند و برخى، دارايى خود را با آنان تقسيم كردند، اما برخى از مهاجران، همچنان بدون سرپناه باقى ماندند. چندى طول كشيد تا مسكن و مأوايى بيابند و كارى را پيشه خود سازند و درآمدى به دست آورند. | ||
| خط ۹۴: | خط ۹۴: | ||
در سال ١٢٣٣ در روزگار سلطان محمود عثمانى، نيز گنبد بازسازى شد و تا آن زمان رنگ آن كبود بود. در روزگار سلطان عبدالحميد عثمانى گنبد روى مرقد را به رنگ سبز كردند و از اين زمان به بعد، به «قُبّة الخضراء» شهرت يافت.<ref>تعمير و توسعه مسجد شريف نبوى، صص ۶٩ - ٧٠</ref> طبق رسم، هر چند سال رنگى روى رنگ پيشين مى‌كشيدند. جالب آن كه در پايين گنبد، سوراخى باز كرده‌اند كه ميان قبر و آسمان حائلى مانند سقف نباشد. داستان اين محفظه از اين قرار است كه وقتى در مدينه باران نيامد، مردم در اين باره از عايشه استمداد كردند. او گفت كه متوجه قبر پيامبر شويد؛ همسر پيامبر(ص) ، به خلاف كسانى كه به تبرّك و توسّل اعتقادى ندارند و براى قبر ارزشى قائل نيستند، مردم را به قبر آن حضرت هدايت كرد. از زمانى كه گنبد روى مرقد كشيده شد، اين محفظه را در ادامه آن سنت باقى گذاشتند تا در وقت كم بارانى، آن را بگشايند و از خداوند طلب باران كنند.<ref>بنگريد: نزهة الناظرين، ص ١٩٣</ref> | در سال ١٢٣٣ در روزگار سلطان محمود عثمانى، نيز گنبد بازسازى شد و تا آن زمان رنگ آن كبود بود. در روزگار سلطان عبدالحميد عثمانى گنبد روى مرقد را به رنگ سبز كردند و از اين زمان به بعد، به «قُبّة الخضراء» شهرت يافت.<ref>تعمير و توسعه مسجد شريف نبوى، صص ۶٩ - ٧٠</ref> طبق رسم، هر چند سال رنگى روى رنگ پيشين مى‌كشيدند. جالب آن كه در پايين گنبد، سوراخى باز كرده‌اند كه ميان قبر و آسمان حائلى مانند سقف نباشد. داستان اين محفظه از اين قرار است كه وقتى در مدينه باران نيامد، مردم در اين باره از عايشه استمداد كردند. او گفت كه متوجه قبر پيامبر شويد؛ همسر پيامبر(ص) ، به خلاف كسانى كه به تبرّك و توسّل اعتقادى ندارند و براى قبر ارزشى قائل نيستند، مردم را به قبر آن حضرت هدايت كرد. از زمانى كه گنبد روى مرقد كشيده شد، اين محفظه را در ادامه آن سنت باقى گذاشتند تا در وقت كم بارانى، آن را بگشايند و از خداوند طلب باران كنند.<ref>بنگريد: نزهة الناظرين، ص ١٩٣</ref> | ||
== مناره‌ها == | |||
بناى نخستينِ مسجد و توسعه‌هاى بعدى آن، تا زمان وليد بن عبدالملك، هيچ‌گونه مناره‌اى را در مسجد نشان نمى‌دهد. در آن زمان مؤذّن تنها بر بام مرتفعى قرار مى‌گرفت ونداى اذان سر مى‌داد. به دستور وليد، چهار مناره بر چهار گوشه مسجدالنبى(ص) ساخته شد. اين مناره‌ها در گذر زمان جاى خود را به مناره‌هاى بزرگتر و مستحكم‌ترى داد. مناره‌هاى جديدى به دست سلطان قايتباى ساخته شد كه در توسعه جديد برخى از آنها از ميان رفت و برخى باقى ماند. بعدها مناره‌هاى جديدى براى مسجد ساخته شد. | |||
چهار مناره اصلى مسجد عبارتند از: «مناره سليمانيه» و «مناره مجيديه» كه در دو سوى ضلع شمالى قرار گرفته و هر دوى اين مناره‌ها در دوره سعودى از بين رفته و بجاى آن، مناره‌هاى جديدى ساخته شده است. سوّمين مناره در ضلع جنوب شرقى، در كنار قبه خضراء است كه به مناره رئيسيه شهرت دارد. اين مناره در سال ٨٨۶، ٨٨٨، و ٨٩٢ سه بار به دست قايتباى تعمير شده كه تا كنون نيز به همان صورت باقى مانده و ارتفاع آن شصت متر است. | |||
مناره ديگر در ضلع غربى مسجد است كه به «مناره باب‌السلام» شهرت دارد؛ چرا كه در كنار باب السلام است. اين مناره را احمد بن قلاوون، از سلاطين مملوكى مصر، در سال ٧٠۶ هجرى بنا كرد و تا به امروز به همان صورت مانده است. مناره‌اى نيز در كنار باب الرحمه از بناهاى قايتباى مملوكى بوده كه در دوره سعودى از ميان رفته است. در افزوده‌هاى جديد مسجد، كه در دوره فَهَد انجام شد، شش مناره ديگر نيز به مناره‌هاى مسجد افزودند. مجموع مناره‌هاى مسجد در اين زمان، به ده عدد مى‌رسد. | |||
== ستون‌ها == | == ستون‌ها == | ||
| خط ۱۵۲: | خط ۱۵۹: | ||
قرينه آن در سمت شرق مسجد، محلى به عنوان كتابخانه براى زنان ساخته شده كه گفته مى‌شود كوچكتر است. رفتن به كتابخانه، با طى پلكان برقى مفصلى است كه ساخته شده و كتابخانه با داشتن يك راهروى اصلى و چند راهروى فرعى و شمارى غرفه، به صورت قفسه باز به روى مشتاقان باز است. گفتنى است كه در حال حاضر، نسخ خطى و كتابهاى كمياب سنگى در همان بناى پيشين در ميان مسجد نگهدارى مى‌شود، اما كتابخانه جديد كه حاوى بيش از ١٢٠ هزار مجلد است، در محل جديد قرار دارد. | قرينه آن در سمت شرق مسجد، محلى به عنوان كتابخانه براى زنان ساخته شده كه گفته مى‌شود كوچكتر است. رفتن به كتابخانه، با طى پلكان برقى مفصلى است كه ساخته شده و كتابخانه با داشتن يك راهروى اصلى و چند راهروى فرعى و شمارى غرفه، به صورت قفسه باز به روى مشتاقان باز است. گفتنى است كه در حال حاضر، نسخ خطى و كتابهاى كمياب سنگى در همان بناى پيشين در ميان مسجد نگهدارى مى‌شود، اما كتابخانه جديد كه حاوى بيش از ١٢٠ هزار مجلد است، در محل جديد قرار دارد. | ||
==منابع== | ==منابع== | ||