آل سعود: تفاوت میان نسخهها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
خط ۶۱: | خط ۶۱: | ||
اهمیت [[حجاز]] به سبب وجود دو شهر [[مکه]] و [[مدینه]] و مرکزیت دینی آن است. آل سعود در سه سده حکومت خود، نقشی اساسی در تحولات منطقه حجاز داشتهاند: | اهمیت [[حجاز]] به سبب وجود دو شهر [[مکه]] و [[مدینه]] و مرکزیت دینی آن است. آل سعود در سه سده حکومت خود، نقشی اساسی در تحولات منطقه حجاز داشتهاند: | ||
=== | ===تصرف حجاز=== | ||
آل سعود در سال ۱۲۱۸ق. به حجاز که زیر نظر اشراف بود، حمله کرده و مکه را تصرف کردند<ref>جزیرة العرب، ص۲۲۰.</ref> و در سال ۱۲۲۰ق. به مدینه هجوم بردند؛<ref>عنوان المجد، ص۲۱۷.</ref> ولی در سال ۱۲۲۸ق. با براندازی دولت اول آل سعود توسط ابراهیم پاشا، حجاز نیز از سلطه آل سعود خارج شد.<ref>تاریخ نجد الحدیث، ص۶۷.</ref> از آن پس، مقابر و مشاهد تا اندازهای بازسازی شدند.<ref>البقیع قصة التدمیر، ص۹۱.</ref> | آل سعود در سال ۱۲۱۸ق. به حجاز که زیر نظر اشراف بود، حمله کرده و مکه را تصرف کردند<ref>جزیرة العرب، ص۲۲۰.</ref> و در سال ۱۲۲۰ق. به مدینه هجوم بردند؛<ref>عنوان المجد، ص۲۱۷.</ref> ولی در سال ۱۲۲۸ق. با براندازی دولت اول آل سعود توسط ابراهیم پاشا، حجاز نیز از سلطه آل سعود خارج شد.<ref>تاریخ نجد الحدیث، ص۶۷.</ref> از آن پس، مقابر و مشاهد تا اندازهای بازسازی شدند.<ref>البقیع قصة التدمیر، ص۹۱.</ref> | ||
خط ۷۲: | خط ۷۲: | ||
در سال ۱۲۲۰ق. مکه در محاصره آل سعود قرار گرفت و راههای ارتباطی از سوی حجاز و یمن و نجد و تهامه بسته شد و ورود کاروانهایی که غذا و نیازمندیهای مردم را فراهم میکردند، ناممکن شدو به مرگ شماری از مردم شهر انجامید.<ref>الدرر السنیه، ص۴۵.</ref> | در سال ۱۲۲۰ق. مکه در محاصره آل سعود قرار گرفت و راههای ارتباطی از سوی حجاز و یمن و نجد و تهامه بسته شد و ورود کاروانهایی که غذا و نیازمندیهای مردم را فراهم میکردند، ناممکن شدو به مرگ شماری از مردم شهر انجامید.<ref>الدرر السنیه، ص۴۵.</ref> | ||
===تخریب | ===تخریب مساجد و مقابر=== | ||
در لشکرکشیهای آل سعود به حجاز، کشتار و خرابیهای بسیار به بار آمد. از آن جمله ویرانی مقابر، مشاهد، مساجد و خانههای کهن بازمانده از صدر اسلام در [[مکه]] و [[مدینه]] بود.<ref>جزیرة العرب، ص۲۷۳؛ کشتار مکه، ص۵۷.</ref> ویرانی نخست به سال ۱۲۱۸ق. در مکه<ref>تاریخ امراء مکه، ص۸۱۹؛ تاریخ الجزیره، ص۳۷۸.</ref> و سال ۱۲۲۰ق. در مدینه رخ داد.<ref>تاریخ الجزیره، ص۳۷۸؛ جزیرة العرب فی القرن العشرین، ص۲۲۰-۲۲۱؛ عنوان المجد، ج۱، ص۱۳۶-۱۳۷.</ref> | در لشکرکشیهای آل سعود به حجاز، کشتار و خرابیهای بسیار به بار آمد. از آن جمله ویرانی مقابر، مشاهد، مساجد و خانههای کهن بازمانده از صدر اسلام در [[مکه]] و [[مدینه]] بود.<ref>جزیرة العرب، ص۲۷۳؛ کشتار مکه، ص۵۷.</ref> ویرانی نخست به سال ۱۲۱۸ق. در مکه<ref>تاریخ امراء مکه، ص۸۱۹؛ تاریخ الجزیره، ص۳۷۸.</ref> و سال ۱۲۲۰ق. در مدینه رخ داد.<ref>تاریخ الجزیره، ص۳۷۸؛ جزیرة العرب فی القرن العشرین، ص۲۲۰-۲۲۱؛ عنوان المجد، ج۱، ص۱۳۶-۱۳۷.</ref> | ||
خط ۱۰۵: | خط ۱۰۵: | ||
==آل سعود و حج== | ==آل سعود و حج== | ||
آل سعود در برگزاری مراسم حج و آیینهای زیارتی و عبادی آن نقشهای گوناگون داشتهاند: | آل سعود در برگزاری مراسم [[حج]] و آیینهای [[زیارت|زیارتی]] و عبادی آن نقشهای گوناگون داشتهاند: | ||
=== | ===سختگیری بر حاجیان === | ||
پس از چیرگی آل سعود بر منطقه | پس از چیرگی آل سعود بر منطقه [[حجاز]]، سختگیریهایی بر حاجیان آغاز شد. سعود بن عبدالعزیز شرطهایی برای کاروان حج [[مصر]] و [[شام]] قرار داد که تنها با رعایت آنها اجازه میداد حج بگزارند؛ مانند اینکه حاکم یا امیری همراه حاجیان نباشد؛ خداوند را با صدای بلند نخوانند و عبارت «یا محمد» را بر زبان نیاورند؛ هر یک از حاجیان ۱۰ سکه طلا بپردازد؛ امیر کاروان مصر و شام در هر سال که برای حج میآیند، هر یک ۱۰ کنیز و ۱۰ غلام سفید هدیه کنند. نیز از ورود افراد ریش تراشیده برای ادای حج جلوگیری میکردند.<ref>تاریخ آل سعود، ج۱، ص۳۴.</ref> | ||
آل سعود بر پایه تعالیم وهابیت، از ورود کاروانهایی که با خود نشانها و شمایلهایی را حمل میکردند، | آل سعود بر پایه تعالیم وهابیت، از ورود کاروانهایی که با خود نشانها و شمایلهایی را حمل میکردند، پیشگیری میکردند. برای نمونه در یکی از سالها اجازه ورود به [[محمل شام]] را ندادند<ref>عنوان المجد، ج۱، ص۱۳۹.</ref> و آن را آتش زدند.<ref>تاریخ آل سعود، ج۱، ص۳۶.</ref> محمل صندوقوارهای به شکل خیمه بود که علامت و شعار حاجیان شمرده میشد<ref>سید الجزیره، ص۲۴۷.</ref> و در واقع وسیلهای برای جمعکردن حاجیان بود که حمل آن سنتی قدیمی به شمار میرفت؛<ref>جزیرة العرب، ص۲۲۱.</ref> اما وهابیان آن را نوعی بتپرستی میدانستند.<ref>سید الجزیره، ص۲۴۷.</ref> از این رو، در این سال، با اتهام بتپرستی به حاجیان شامی، آنان را بدون ادای مناسک حج بازگرداندند.<ref>کشتار مکه، ص۵۷.</ref> سال بعد نیز آنان را به دلیل عمل نکردن به شرطهای پیش گفته، بدون حج برگشت دادند.<ref>جزیرة العرب، ص۲۲۱.</ref> | ||
حاجیان مصری نیز در سالی دیگر [[پرده کعبه|پردهای]] همراه داشتند که در مصر برای [[کعبه]] بافته شده بود و به همین سبب از میانه راه بازگردانده شدند. همچنین حاجیان مصر، شام و [[یمن]] به مدت شش سال بر اثر درخواست عوارض سنگین سفر حج از جانب سعودیها، از ادای حج بازماندند.<ref>تاریخ آل سعود، ج۱، ص۳۵.</ref> | |||
=== | ===کشتار حاجیان ایرانی=== | ||
در | {{اصلی|جمعه خونین}} | ||
۴۰۰ نفر از حاجیان [[ایران|ایرانی]] در پی برگزاری آیین [[برائت از مشرکان]] در سال ۱۴۰۷ق. در مکه توسط سربازان سعودی به شهادت رسیدند. در پی آن، روابط ایران و عربستان به طور کامل قطع و حجگزاری ایرانیان سه سال تعطیل شد.<ref>شناخت عربستان سعودی، ص۱۳۳؛ روایت حج خونین، ص۲۴-۳۵.</ref> | |||
===توسعه حرمین=== | |||
در دوره آل سعود اقدامات عمرانی برای توسعه مکانهای زیارتی و دینی [[مکه]] و [[مدینه]] انجام شده است: | |||
در کنار اقدامات عمرانی سعودیها، وجود برخی نواقص | *'''توسعه مسجدالحرام''': ملک عبدالعزیز اولین بار در سال ۱۳۴۴ق. مسجدالحرام را بازسازی کرد و طرح توسعه گستردهای تنظیم نمود<ref>رعایة الحرمین، ص۱۵.</ref> که در زمان سعود بن عبدالعزیز آغاز شد و سپس ملک فیصل آن را ادامه داد. در زمان خالد بن عبدالعزیز در سال ۱۳۹۶ق. اجرای این طرح به پایان رسید. طرح دوم توسعه که بزرگتر از طرح پیشین بود، در زمان ملک فهد به سال ۱۴۰۹ق. آغاز شد.<ref>رعایة الحرمین، ص۲۳-۴۳.</ref> | ||
*'''بازسازی کعبه''': کعبه نیز دو بار تعمیر شد؛ نخست در سال ۱۳۷۷ق. که ملک عبدالعزیز سقف قدیم کعبه را برداشت و سقفی جدید برایش بنا کرد. نیز همو در سال ۱۳۶۶ق. دَرِِِِِ جدیدی برای کعبه ساخت.<ref>رعایة الحرمین، ص۱۹-۲۲.</ref> در تعمیر دوم که به سال ۱۴۱۷ق. به دست ملک فهد انجام گشت، قسمتهایی از کعبه بازسازی شد.<ref>سلطان نجد، ص۶۲.</ref> | |||
*'''توسعه مسجد نبوی''': ملک عبدالعزیز در سال ۱۳۴۸ق. دستور داد اصلاحاتی در مسجد النبی صورت گیرد و در سال ۱۳۷۰ق. طرح توسعه آن را ارائه داد. انجام این طرح در سال ۱۳۷۲ق. به دست پسرش سعود آغاز شد.<ref>سلطان نجد، ص۳۱-۳۲.</ref> این توسعه در زمان ملک فیصل و خالد بن عبدالعزیز نیز ادامه یافت. | |||
*'''کارگاه پردهبافی''': ساختن نخستین [[کارگاه پردهبافی]] در مکه به سال ۱۳۴۶ق. به دستور ملک عبدالعزیز بود.<ref>الرحلة السعودیه، ص۲۱۸.</ref> نخستین پرده محصول این کارگاه در همین سال بافته شد. دومین کارگاه پردهبافی نیز به سال ۱۳۹۷ق. در ام الجود به بهرهبرداری رسید.<ref>الرحلة السعودیه، ص۱۷، ۲۷.</ref> | |||
*'''ایجاد نظام اداری''': در زمان عبدالعزیز تنظیمات اداری گسترده و خدمات رفاهی در زمینه بهداشت، اسکان، تأمین آب و غذا، و گسترش راهها و وسایل حمل و نقل برای بهبود حال حاجیان صورت گرفت.<ref>التنظیمات الداخلیه، ص۳۸۱-۴۸۵.</ref> البته بودجه این امکانات از مالیاتهای خود حاجیان تأمین میشد و آنان معمولاً از میزان این مالیات ناراضی بودهاند.<ref>تاریخ نجد الحدیث، ص۳۵۳.</ref> عبدالعزیز برای تکامل دستگاه اداری حج، [[الادارة العامة للحج]] را تأسیس کرد. نیز دو نمایندگی در مدینه و جده برای کارهای حج در نظر گرفته شد.<ref>مرافق الحج، ص۴۶.</ref> همچنین در سال ۱۳۴۵ق. «نظام ادارة الحج» در ۴۲ ماده تنظیم شد.<ref>مرافق الحج، ص۴۸.</ref> | |||
در کنار اقدامات عمرانی سعودیها، وجود برخی نواقص هر ساله سبب وقوع حوادث و زخمی و کشته شدن حاجیان در [[منا]] و [[عرفات]] و دیگر مَشاهد میشود. آتشسوزی در منا<ref>میقات حج، ش۵۴، ص۱۵۱، «حجگزاری در سالهای آغازین انقلاب».</ref><ref>نک: میقات حج، ش۱۷، ص۱۹۱، «برائت در عرفات»؛ ش۲۰، ص۱۵۷، «نامه رئیس سازمان حج به وزیر عربستان».</ref> تخریب پل جمرات بر اثر ازدحام جمعیت<ref>الشرق الاوسط، جمعـة ۱۳ ذو الحجـة ۱۴۲۶ق.</ref> و سقوط حاجیان از پل جمرات به سبب ازدحام جمعیت، برخی از این حوادث است. این رویددهای پیاپی در پل جمرات سبب ساخته شدن پلی پنج طبقه در جمرات در سال ۲۰۰۹م. شد.<ref>الحج و العمره، ش۳۹، «احداث پل جدید جمرات، تحولی در مفهوم مدیریت اجتماعات بزرگ انسانی».</ref> | |||
==پانویس== | ==پانویس== |