اربعین: تفاوت میان نسخه‌ها

برای استحباب زیارت اربعین به دو واقعه تاریخی نیز استناد شده است: زیارت جابر بن عبدالله انصاری از قبر امام حسین در روز اربعین و بازگشت کاروان اهل بیت به کربلا یا مدینه. شیخ طوسی که به استحباب زیارت اربعین تصریح کرده است، زیارت جابر و بازگشت کاروان به مدینه و روایت امام حسن عسکری و زیارت منقول از صفوان را نقل کرده است.<ref>مصباح المتهجد، ج۲، ص ۷۸۷</ref> سایر علمای شیعه نیز زیارت جابر و بازگشت کاروان به مدینه را از مویدات استحباب زیارت اربعین آورده‌اند.<ref>وسائل الشیعه، ج۱۴، ص ۴۷۸</ref>

بر اساس گزارشی که در منابع کهن شیعه ذکر شده است، در نخستین اربعین امام حسین(ع)، یعنی چهل روز پس از شهادت امام حسین(ع) که برابر با بیستم صفر سال ۶۱ هجرت است، جابر بن عبدالله انصاری که پیشتر از مدینه به سوی مکه راهی شده بود، به کربلا رسید و قبر امام حسین(ع) را زیارت کرد. و این نخستین زیارت از قبر آن حضرت بود.<ref>مسار الشیعه فی مختصر تواریخ، ص ۴۶</ref> <ref>مصباح المتهجد، ج۲، ص ۷۸۷</ref> علامه مجلسی این احتمال را مطرح کرده که شاید دلیل استحباب زیارت امام حسین در روز اربعین پیروی از عمل جابر بن عبدالله باشد.<ref name=":0">بحارالانوار به این شهرت اشاره کرده است، بحارالانوار، ج۹۸، ص ۳۳۴</ref>  

علامه مجلسی که رسیدن کاروان به مدینه چهل روز بعد از واقعه کربلا را پذیرفتنی نمی‌داند این احتمال را مطرح می‌کند که شاید آزادی اهل بیت از حبس (احتمالا در دمشق)‌  دلیل مستحب شمردن این روز باشد.<ref name=":0" />

سید بن طاووس(م۶۶۴ق.) در کتاب ملهوف، گزارشی از این واقعه بیان کرده است که بر اساس آن وقتی خانواده امام که از شام بازمی‌گشتند از کربلا عبور کردند و در آنجا جابر بن عبدالله انصاری و عده ای از بنی هاشم و خاندان پیامبر را دیدند که برای زیارت امام حسین آمده بودند و با هم عزاداری کردند.<ref>تصحیح و منبع‌شناسی کتاب الملهوف، ص ۲۶۴</ref>

از نام های روز اربعین،‌ روز «مَرَدّ الرَّأس» به معنای بازگشت سر است.<ref>فرهنگ سوگ شیعی، ص ۹۹</ref> بر اساس برخی گزارش‌ها سر مطهر امام حسین(ع) که روز عاشورا از بدن آن حضرت جدا شده بود، همراه با کاروان اسرای کربلا در این روز به کربلا بازگشت و همراه پیکر آن حضرت به خاک سپرده شد.<ref>تصحیح و منبع شناسی کتاب الملهوف، ص ۲۶۴</ref> این واقعه نیز از علت‌های بزرگداشت روز اربعین و استحباب زیارت این روز دانسته شده است. هر چند به همان دلایلی که در بحث بازگشت کاروان گفته شد، مورد پذیرش گروهی از نویسندگان نیست.<ref>بحار الانوار، ج۹۸، ۳۳۴</ref><ref>کوثر اربعین در اندیشه و آثار آیت الله جوادی آملی، ص ۱۱۲-۱۱۳</ref><ref>تصحیحی و منبع‌شناسی کتاب الملهوف، ص ۲۶۴-۲۶۵</ref>

افزون بر شیخ مفید و شیخ صدوق که از زیارت اربعین سخن گفته اند، گزارش این آیین در منابع کهن غیر شیعی نیز بازتاب یافته است. گزارش ابوریحان بیرونی (درگذشت ۴۳۰) در کتاب آثار الباقیه درباره بزرگداشت بیستم صفر از سوی شیعیان،<ref name=":1" /> نشان می‌دهد که این آیین شیعیان در قرن پنجم هجری شناخته شده بوده است.

زیارت بارگاه امام حسین(ع) در روز زیارت اربعین مستحب است و بسیاری از شیعیان تلاش می‌کنند در این روز آن حضرت را زیارت کنند.  

همچنین شیعیان در روز اربعین حسینی، به سوگواری می‌پردازند. در ایران این روز تعطیل است.  

زیارت‌نامه‌ای است که از قول امام صادق(ق) برای زیارت امام حسین(ع) در روز اربعین نقل شده است.