مسجد سیدة زینب (قاهره): تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۲: خط ۲:


[[رده:مقاله‌های در حال ویرایش]]
[[رده:مقاله‌های در حال ویرایش]]
مسجد سیدة زینب در شهر قاهره، مسجدی بزرگ و مشهور است که در آن مقبره و ضریحی است که به قولی قبر حضرت زینب کبری، دختر امام علی و فاطمه زهرا است. این زیارتگاه در منطقه‌ای به نام قناطر السباع در شهر [[قاهره]] قرار داشته است، منطقه‌ای که امروزه به محله سیدة زینب شناخته می‌شود.  
مسجد سیدة زینب، در کشور [[مصر]]، شهر [[قاهره]] و در محله‌ سیده زینب، مسجدی بزرگ و مشهور است که بنابر گزارش‌هایی قبر حضرت [[زینب کبری]] در آن قرار دارد. درباره سفر حضرت زینب کبری به مصر و وفات ایشان در این مکان گزارش‌های تاریخی معتبری وجود ندارد و گویا انتساب این قبر به حضرت زینب از سده‌های نهم یا دهم قدیم‌تر نباشد. با این حال بازسازی‌های متعدد بنا در سده دوازدهم و سیزدهم هجری قمری، نشان دهنده شهرت و اهمیت این مسجد و مقبره نزد اهالی قاهره است.
==مزارهای منسوب به زینب کبری(س)==
==مزارهای منسوب به زینب کبری(س)==
{{اصلی|مزار زینب کبری (س)}}
{{اصلی|مزار زینب کبری (س)}}
درباره اینکه حضرت زینب در چه مکانی وفات کرده است اطلاعات تاریخی دقیقی وجود ندارد، به همین دلیل مکان دقیق مقبره ایشان شناخته شده نیست. در حال حاضر دو زیارتگاه به عنوان مقبره حضرت زینب کبری(س) وجود دارد. یکی [[حرم حضرت زینب (دمشق)|حرم حضرت زینب]] در دمشق است و دیگری  به [[مسجد سیدة زینب (قاهره)|مسجد سیدة زینب]] مشهور است و در کشور مصر در شهر قاهره قرار دارد و این مقاله به معرفی این زیارتگاه اختصاص دارد.
درباره اینکه حضرت زینب در چه مکانی وفات کرده است اطلاعات تاریخی دقیقی وجود ندارد، به همین دلیل مکان دقیق مقبره ایشان شناخته شده نیست. در حال حاضر دو زیارتگاه به عنوان مقبره حضرت زینب کبری(س) وجود دارد. یکی [[حرم حضرت زینب (دمشق)|حرم حضرت زینب]] در دمشق است و دیگری  به [[مسجد سیدة زینب (قاهره)|مسجد سیدة زینب]] مشهور است و در کشور مصر در شهر قاهره قرار دارد و این مقاله به معرفی این زیارتگاه اختصاص دارد.
==تاریخ زیارتگاه و انتساب آن به زینب کبری(س)==
==سفر زینب کبری(س) به مصر==
[[پرونده:تصویر قدیم مسجد سیده زینب.png|File.png|350px|thumb|left|تصویری قدیمی از مسجد سیده زینب در قاهره]]
[[پرونده:تصویر قدیم مسجد سیده زینب.png|File.png|350px|thumb|left|تصویری قدیمی از مسجد سیده زینب در قاهره]]
«اخبار‌الزینبیات» نوشته عبیدلی نسابه (م۲۷۷ق.) تنها کتاب کهن است که از سفر حضرت زینب به مصر و وفات آن حضرت در آنجا خبر داده است. از این کتاب اطلاعی در دست نبوده تا اینکه در سال ۱۳۳۳ قمری به دست یک نویسنده مصری بر اساس نسخه‌ای که در [[حلب]] یافته شده به چاپ رسیده است. برخی از نویسندگان معاصر بر اساس اطلاعات این کتاب، برآنند که قبر حضرت زینب(س) در قاهره مصر است.<ref>حیاة السیدة‌زینب بنت امیر المومنین علی بن ابی طالب، ص ۱۳۸-۱۴۲؛ زینب الکبری من المهد الی اللحد، ص ۶۱۰-۶۱۸</ref>
«اخبار‌الزینبیات» نوشته عبیدلی نسابه (م۲۷۷ق.) تنها کتاب کهن است که از سفر حضرت زینب به مصر و وفات آن حضرت در آنجا خبر داده است. از این کتاب اطلاعی در دست نبوده تا اینکه در سال ۱۳۳۳ قمری به دست یک نویسنده مصری بر اساس نسخه‌ای که در [[حلب]] یافته شده به چاپ رسیده است. برخی از نویسندگان معاصر بر اساس اطلاعات این کتاب، برآنند که قبر حضرت زینب(س) در قاهره مصر است.<ref>حیاة السیدة‌زینب بنت امیر المومنین علی بن ابی طالب، ص ۱۳۸-۱۴۲؛ زینب الکبری من المهد الی اللحد، ص ۶۱۰-۶۱۸</ref>


انتقاداتی به صحت این گزارش وارد شده است. از جمله اینکه درباره صحت انتساب و اصالت کتاب اخبار الزینبیات تردیدهایی ابراز شده است چرا که این کتاب تا دوران معاصر شناخته شده نبوده است و اشکالاتی در زنجریه اسناد و نیز محتواهای تاریخی آن وجود دارد.<ref>نک: بررسی اعتبار کتاب اخبار الزینبات، ص ۶۳-۷۵</ref>
انتقاداتی به صحت این گزارش وارد شده است. از جمله اینکه درباره صحت انتساب و اصالت کتاب اخبار الزینبیات تردیدهایی ابراز شده است چرا که این کتاب تا دوران معاصر شناخته شده نبوده است و اشکالاتی در زنجیره اسناد و نیز محتواهای تاریخی آن وجود دارد.<ref>نک: بررسی اعتبار کتاب اخبار الزینبات، ص ۶۳-۷۵</ref>


همچنین در نقد این گزارش گفته شده که در کتاب‌های متعددی که در تاریخ مصر نوشته شده از مزار زینب کبری در مصر سخنی به میان نیامده و حتی جهانگردان و سفرنامه نویسان هم اشاره‌ای به وجود آن در قاهره نکرده اند.<ref>برای تفصیل بیشتر نک: مرقد العقیله زینب، ۲۹-۴۴ و ۳۸ و ۳۹</ref>
همچنین در نقد این گزارش گفته شده که در کتاب‌های متعددی که در تاریخ مصر نوشته شده از مزار زینب کبری در مصر سخنی به میان نیامده و حتی جهانگردان و سفرنامه نویسان هم اشاره‌ای به وجود آن در قاهره نکرده اند.<ref>برای تفصیل بیشتر نک: مرقد العقیله زینب، ۲۹-۴۴ و ۳۸ و ۳۹</ref>


==== گزارش‌ها درباره این زیارتگاه ====
با این وجود اشاره به آرامگاه موجود در قناطر السباع، در کتاب مصباح الدیاجی و غوث الراجی نوشته مجد الدین ابن ناسخ (م ۸۰۰ ق.) آمده است. او این مزار را السیده زینب نامیده که لزوما به معنای دختر امام علی(ع) نیست. <ref>المرقد العقیله زینب، ص ۳۸-۳۹</ref>اما عبدالوهاب شعرانی(۹۷۳ق.) که از صوفیان معروف مصر است بر اساس کشفیات شیخ خود علی الخواص، این مقبره را آرامگاه زینب کبری(س) دانسته است.<ref>المنن الکبری، ص ۴۷۷</ref>
با این وجود اشاره به آرامگاه موجود در قناطر السباع، در کتاب مصباح الدیاجی و غوث الراجی نوشته مجد الدین ابن ناسخ (م ۸۰۰ ق.) آمده است. او این مزار را السیده زینب نامیده که لزوما به معنای دختر امام علی(ع) نیست. <ref>المرقد العقیله زینب، ص ۳۸-۳۹</ref>اما عبدالوهاب شعرانی(۹۷۳ق.) که از صوفیان معروف مصر است بر اساس کشفیات شیخ خود علی الخواص، این مقبره را آرامگاه زینب کبری(س) دانسته است.<ref>المنن الکبری، ص ۴۷۷</ref>


خط ۲۰: خط ۲۱:


== توصيف بنا ==
== توصيف بنا ==
مسجد سیدة زينب در میدانی به همین نام قرار گرفته است که قبل از بازسازی مسجد، با نام «قنطرة السباع» شناخته می‌شد. این مسجد در موازات قبله و از هفت رواق ساخته شده است که در میان آن‌ها رواق اصلی مسجد به شکل مربع قرار دارد و گنبد مسجد بر آن بنا شده است. مساحت مسجد سیدة زینب حدود هفت هزار متر مربع است و بر مبنای معماری اسلامی در قرن دهم هـ. ساخته شده است و مناره‌ها، گنبدها و دیوارها حاوی نقوش و طرح‌های عربی هستند و با آیات قرآن و اشعاری پیرامون اهل بیت تزیین شده اند.<ref name=":0">مجلة شعائر، العدد 36 ، ص 11 .</ref>  
مسجد سیدة زينب در میدانی به همین نام قرار گرفته است که قبل از بازسازی مسجد، با نام «قنطرة السباع» شناخته می‌شد. این مسجد در موازات [[قبله]] و از هفت [[رواق]] ساخته شده است که در میان آن‌ها رواق اصلی مسجد به شکل مربع قرار دارد و [[گنبد]] مسجد بر آن بنا شده است. مساحت مسجد سیدة زینب حدود هفت هزار متر مربع است و بر مبنای معماری اسلامی در قرن دهم هـ. ساخته شده است و مناره‌ها، گنبدها و دیوارها حاوی نقوش و طرح‌های عربی هستند و با آیات قرآن و اشعاری پیرامون [[اهل بیت]] تزیین شده اند.<ref name=":0">مجلة شعائر، العدد 36 ، ص 11 .</ref>  


در بازسازی‌های این مسجد محوطه‌هایی به مساحت بنا اضافه شده‌اند و محراب جدید مسجد، به شکلی بازسازی شده است که در وسط بنا قرار گیرد و محراب قدیم را نیز در میان داشته باشد.<ref name=":1">مساجد مصر وأولیاؤها الصالحون ، الدکتورة سعاد ماهر محمد ، ص97 .</ref>   
در بازسازی‌های این مسجد محوطه‌هایی به مساحت بنا اضافه شده‌اند و [[محراب]] جدید مسجد، به شکلی بازسازی شده است که در وسط بنا قرار گیرد و محراب قدیم را نیز در میان داشته باشد.<ref name=":1">مساجد مصر وأولیاؤها الصالحون ، الدکتورة سعاد ماهر محمد ، ص97 .</ref>   


=== درب‌ها ===
=== درب‌ها ===
این مسجد در کل 4 درب دارد که سه درب آن در ضلع شمالی مسجد، که منتهی به میدان سیدة زینب است، قرار گرفته است. درب دیگری در ضلع غربی مسجد وجود دارد که ويژه بانوان است و به ضریح منتهی می‌شود. <ref name=":0" />  
این مسجد در کل 4 درب دارد که سه درب آن در ضلع شمالی مسجد، که منتهی به میدان سیدة زینب است، قرار گرفته است. درب دیگری در ضلع غربی مسجد وجود دارد که ويژه بانوان است و به [[ضریح]] منتهی می‌شود. <ref name=":0" />  


=== سید التعريس و سید العيدروس ===
=== سید التعريس و سید العيدروس ===
خط ۳۱: خط ۳۲:


=== ضریح حضرت زینب ===
=== ضریح حضرت زینب ===
ضریح حضرت زینب، که در قسمت غربی مسجد قرار دارد، از برنج ساخته شده است و بر فراز آن گنبد بزرگی بنا شده است که با گچبری و رنگ‌آمیزی تزیین شده و پنجره‌هایی با شیشه‌های رنگی دارد.<ref name=":0" />   
ضریح حضرت زینب، که در قسمت غربی مسجد قرار دارد، از برنج ساخته شده است و بر فراز آن [[گنبد]] بزرگی بنا شده است که با گچبری و رنگ‌آمیزی تزیین شده و پنجره‌هایی با شیشه‌های رنگی دارد.<ref name=":0" />   


== جستارهای وابسته ==
== جستارهای وابسته ==