بدون خلاصۀ ویرایش
Abbassehati (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
Abbassehati (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۱: | خط ۲۱: | ||
محقق معاصر، ابی‌هاشم ابراهیم بن منصور الامیر، در کتاب «من اعلام البلد الحرام العلامة ابن علان المکی؛ جهوده و آثاره و جهوده فی خدمة البلد الحرام» به تفصیل به شرح زندگانی او پرداخته و در پایان کتابش، اثر مهم وی درباره [[بازسازی کعبه]] در سال 1040ق. با نام «[[الأنباء العمیر ببناء البیت الحرام الفخیم]]» را برای اولین بار منتشر کرده است. | محقق معاصر، ابی‌هاشم ابراهیم بن منصور الامیر، در کتاب «من اعلام البلد الحرام العلامة ابن علان المکی؛ جهوده و آثاره و جهوده فی خدمة البلد الحرام» به تفصیل به شرح زندگانی او پرداخته و در پایان کتابش، اثر مهم وی درباره [[بازسازی کعبه]] در سال 1040ق. با نام «[[الأنباء العمیر ببناء البیت الحرام الفخیم]]» را برای اولین بار منتشر کرده است. | ||
==مکتوبات درباره حرمین شریفین== | ==مکتوبات درباره حرمین شریفین== | ||
185 اثر برای ابن علان مکی شناسایی شده است. آثار او در حوزه‌های مختلف اسلامی همچون [[حدیث]]، [[تفسیر]] و [[تاریخ]] است. 33 اثر از مجموع 185 اثر تدوینی وی، به نگارش درباره مکه و مدینه اختصاص دارد که عبارت است از: | 185 اثر برای ابن علان مکی شناسایی شده است. آثار او در حوزه‌های مختلف اسلامی همچون [[حدیث]]، [[تفسیر]] و [[تاریخ]] است. 33 اثر از مجموع 185 اثر تدوینی وی، به نگارش درباره مکه و مدینه اختصاص دارد. | ||
علاوه بر این آثار، وی قصاید گوناگونی درباره حادثه خراب شدن خانه خدا در جریان سیل سال 1039ق. دارد. همچنین قصاید دیگری درباره [[اماکن مکه|اماکن مکه مکرمه]] از جمله ابیاتی در آیات حج که در [[منی]] سروده است. نیز درباره حدود حرم، بنای کعبه در تاریخ، بنای حجرالاسود و..... | |||
مکتوبات درباره حرمین شریفین عبارت است از: | |||
===إتحاف الضیف بفضائل مسجد الخیف=== | ===إتحاف الضیف بفضائل مسجد الخیف=== | ||
از این کتاب، اثری باقی نمانده است. ابن علان در فرازی از کتاب فتح الکریم الفتاح، درباره‌اش می‌نویسد: | از این کتاب، اثری باقی نمانده است. ابن علان در فرازی از کتاب فتح الکریم الفتاح، درباره‌اش می‌نویسد: | ||
| خط ۴۰: | خط ۴۲: | ||
===البیان عن توجیه فرضیة عمارة البیت الشریف=== | ===البیان عن توجیه فرضیة عمارة البیت الشریف=== | ||
البیان عن توجیه فرضیة عمارة البیت الشریف لسلطان الإسلام و الأیمان، خطی است. | البیان عن توجیه فرضیة عمارة البیت الشریف لسلطان الإسلام و الأیمان، خطی است. | ||
ابن علاَّن درباره چگونگی بازسازی کعبه پس از سیل 1039ق.، اثری نوشت با نام «نشر ألویة التشریف بالإعلام والتعریف بمن له ولایة عمارة ما سقط من بیت الشریف» و در آن، دلایل شرعی خود، مبنی بر نقش [[حاکم اسلامی]] در بازسازی بیت الله الحرام را بیان کرد. پس از آن‌که علما دلایل او را نپذیرفتند، این کتاب را نگاشت.<ref>هاشمی، ابراهیم، 1437، ص124.</ref> و آن را تخلیص و با نام «تلخیص بدیع المعانی فی بیان منع هدم جدار الکعبة الیمانی» در جمادی‌الاولی 1040ق. منتشر کرد.<ref>هاشمی، ابراهیم، 1437، ص127.</ref> | |||
ابن علاَّن درباره چگونگی بازسازی کعبه پس از سیل 1039ق.، اثری نوشت با نام «نشر ألویة التشریف بالإعلام والتعریف بمن له ولایة عمارة ما سقط من بیت الشریف» و در آن، دلایل شرعی خود، مبنی بر نقش [[حاکم اسلامی]] در بازسازی بیت الله الحرام را بیان کرد. پس از آن‌که علما دلایل او را نپذیرفتند، این کتاب را نگاشت هاشمی، ابراهیم، 1437، ص124. و آن را تخلیص و با نام «تلخیص بدیع المعانی فی بیان منع هدم جدار الکعبة الیمانی» در جمادی‌الاولی 1040ق. منتشر کرد هاشمی، ابراهیم، 1437، ص127. | |||
===تنبیه ذوی النُّهی و الحجر=== | ===تنبیه ذوی النُّهی و الحجر=== | ||
تنبیه ذوی النُّهی و الحجر علی فضائل و أعمال الحجر، خطی. | تنبیه ذوی النُّهی و الحجر علی فضائل و أعمال الحجر، خطی است. درباره فضایل و اعمال [[حجرالاسود]] که تالیف آن را روز دوشنبه، 25 [[رجب]] 1041ق. به پایان رساند.<ref>هاشمی، ابراهیم، 1437، ص129.</ref> | ||
درباره فضایل و اعمال حجرالاسود که تالیف آن را روز دوشنبه، 25 رجب 1041ق. به پایان رساند | |||
===حسن النبا فی فضل قبا=== | ===حسن النبا فی فضل قبا=== | ||
حسن النبا فی فضل قبا، چاپی | حسن النبا فی فضل قبا، چاپی است. | ||
خلاصه کتاب «جواهر الأنبا فی فضل مسجد قبا»، نوشته ابراهیم بن عبدالله وصابی یمنی شافعی (م967ق.) است که درباره تاسیس [[مسجد قبا]] و فضیلت آن نگاشت. این اثر با تحقیق مرزوق علی ابراهیم، در [[ریاض]] توسط دارالشریف و همچنین با تحقیق محمد برکات در [[صنعاء]] توسط مرکز عبادی، به چاپ رسیده است.<ref>هاشمی، ابراهیم، 1437، ص131.</ref> | |||
خلاصه کتاب «جواهر الأنبا فی فضل مسجد قبا»، نوشته ابراهیم بن عبدالله وصابی یمنی شافعی (م967ق.) است که درباره تاسیس مسجد قبا و فضیلت آن نگاشت | |||
===الخیزران فی فضل و تاریخ دارالخیزران=== | ===الخیزران فی فضل و تاریخ دارالخیزران=== | ||
این تک‌نگاری مهم، درباره دارالخیزان نوشته شده که ابتدا خانه ارقم بن ابی‌الارقم بود و از نخستین مراکز تبلیغ اسلام در مکه به شمار می‌رفت. بنابراین پس از مدتی به دار ابی‌الارقم معروف شد. مهدی عباسی این خانه را خرید و به همسرش خیزران هدیه داد و پس از آن به دارالخیزران معروف شد. | این تک‌نگاری مهم، درباره [[دارالخیزان]] نوشته شده که ابتدا خانه ارقم بن ابی‌الارقم بود و از نخستین مراکز تبلیغ اسلام در مکه به شمار می‌رفت. بنابراین پس از مدتی به دار ابی‌الارقم معروف شد. مهدی عباسی این خانه را خرید و به همسرش خیزران هدیه داد و پس از آن به دارالخیزران معروف شد. | ||
===درر القلائد فیما یتعلق بزمزم === | ===درر القلائد فیما یتعلق بزمزم === | ||
درر القلائد فیما یتعلق بزمزم و سقایة العباس من الفوائد، خطی. نام دیگر این اثر «العقد المنظم فیما تعلق بزمزم» و نیز نام دیگر «فضل زمزم» | درر القلائد فیما یتعلق بزمزم و سقایة العباس من الفوائد، خطی است. نام دیگر این اثر «العقد المنظم فیما تعلق بزمزم» و نیز نام دیگر «فضل زمزم» است. | ||
===رفع الأیدی إلی المنعم الوهاب=== | ===رفع الأیدی إلی المنعم الوهاب=== | ||
رفع الأیدی إلی المنعم الوهاب فی أن یمنع غرة الکعبة الغراء کشف الحجاب، خطی. | رفع الأیدی إلی المنعم الوهاب فی أن یمنع غرة الکعبة الغراء کشف الحجاب، خطی است. | ||
تنها نسخه باقیمانده از این اثر، در کتابخانه ملک عبدالعزیز در مدینه منوره نگهداری می‌شود. مولف این اثر را در [[جمادی‌الاولی]] سال 1040ق. به پایان برده است. | |||
تنها نسخه باقیمانده از این اثر، در کتابخانه ملک عبدالعزیز در مدینه منوره | |||
===روضة الصفا فی آداب زیارة المصطفی=== | ===روضة الصفا فی آداب زیارة المصطفی=== | ||
پسر ابن علان بر این کتاب تتمه‌ای نوشته است.[[هاشمی، ابراهیم، 1437، ص139.]] | |||
ابن علان درباره این اثر می‌نویسد: «[[پیامبر]] در [[مکه]] متولد شد و محل تولد وی معروف است. هر سال در شب تولد ایشان، یکی از بزرگترین جشن‌ها در آن مکان برگزار می‌شود و بزرگان شهر به همراه مردم، آنجا را [[زیارت]] می‌کنند. من جزوه‌ای با نام «طیب المورد» درباره این مکان نوشته و در آن، اقوال مختلف درباره مولد پیامبر را بررسی کرده و در پایان اثبات کرده‌ام که همین مکان معروف، محل ولادت ایشان است.»<ref>هاشمی، ابراهیم، 1437، ص146.</ref> | |||
پسر ابن علان بر این کتاب تتمه‌ای نوشته است | |||
ابن علان درباره این اثر می‌نویسد: | |||
===العلم المفرد فی فضل الحجر الأسود=== | ===العلم المفرد فی فضل الحجر الأسود=== | ||
العلم المفرد فی فضل الحجر الأسود، خطی. | العلم المفرد فی فضل الحجر الأسود، خطی است. | ||
ابن علان در این اثر، حادثه‌های مهم پیرامون [[حجرالاسود]] را بازگو کرده است که بر اهمیت آن، می‌افزاید؛ از جمله حادثه سیل سال 1039ق. و [[بازسازی کعبه]] در سال 1040ق. او خدا را شکرگزار است که توانسته اثری مستقل درباره حجرالاسود و اتفاقات آن را در کتابی مستقل، گردآوری کند. به اعتراف او «کتابی درباره فضل و تاریخ حجرالاسود نگاشتم و بگمانم تاکنون، بی‌سابقه بوده است.» <ref>هاشمی، ابراهیم، 1437، ص148.</ref> | |||
ابن علان در این اثر، حادثه‌های مهم پیرامون حجرالاسود را بازگو کرده است که بر اهمیت آن، می‌افزاید؛ از جمله حادثه سیل سال 1039ق. و بازسازی کعبه در سال 1040ق. او خدا را شکرگزار است که توانسته اثری مستقل درباره حجرالاسود و اتفاقات آن را در کتابی مستقل، گردآوری کند. به اعتراف او «کتابی | |||
===فتح القدیر=== | ===فتح القدیر=== | ||
فتح القدیر فی الأعمال التی یحتاج إلیها من جعل له المل علی البیت ولایة التعمیر، خطی. | فتح القدیر فی الأعمال التی یحتاج إلیها من جعل له المل علی البیت ولایة التعمیر، خطی است. | ||
تنها نسخه این اثر در کتابخانه قیصری راشد افندی | تنها نسخه این اثر در کتابخانه قیصری راشد افندی نگهداری می‌شود که در سال 1040ق.(همان سال بازسازی کعبه) توسط محمد بن جعفر سواحلی نقشبندی، استنساخ شده است.<ref>هاشمی، ابراهیم، 1437، ص151</ref> رساله‌ای است درباره آداب عمارت و نوسازی که در آن 20 شرط برای کسانی بر می‌شمارد که بازسازی بیت الله الحرام و کعبه را برعهده گرفته‌اند.[[هاشمی، ابراهیم، 1437، ص152.]] | ||
1437، ص152 | |||
===فتح الکریم الفتاح=== | ===فتح الکریم الفتاح=== | ||
فتح الکریم الفتاح فی حکم ما سد به البیت من حصر وأعواد وألوح، مفقود | فتح الکریم الفتاح فی حکم ما سد به البیت من حصر وأعواد وألوح، مفقود است و نام دیگر آن «فتح الفتاح فی معرفة ما سد به البیت من حصر وأعواد وألواح» است. | ||
نام دیگر آن «فتح الفتاح فی معرفة ما سد به البیت من حصر وأعواد وألواح». | |||
===قرة العین=== | ===قرة العین=== | ||
قرة العین فی حدیث استمتعوا من هذا البیت فقد هدم مرتین، خطی | قرة العین فی حدیث استمتعوا من هذا البیت فقد هدم مرتین، خطی است. | ||
یک نسخه از این اثر در کتابخانه قیصری راشد افندی در ترکیه نگهداری می‌شود. دکتر سامی خیاط آن را تصحیح و تحقیق کرده و به زودی در مجموعه بزرگ «لقاءات العشر الأواخر»، به چاپ خواهد رسید.<ref>هاشمی، ابراهیم، 1437، ص158.</ref> | |||
یک نسخه از این اثر در کتابخانه قیصری راشد افندی در ترکیه | |||
===قصیدة فی ذکر المنازل من مکة إلی المدینة=== | ===قصیدة فی ذکر المنازل من مکة إلی المدینة=== | ||
قصیدة فی ذکر المنازل من مکة إلی المدینة، خطی | قصیدة فی ذکر المنازل من مکة إلی المدینة، خطی است. در کتابخانه قیصری نگهداری می‌شود. | ||
در کتابخانه قیصری | |||
===القول الحق و النقل الصریح=== | ===القول الحق و النقل الصریح=== | ||
القول الحق و النقل الصریح بجواز أن یقرأ بجوف الکعبة الحدیث الصحیح، خطی | القول الحق و النقل الصریح بجواز أن یقرأ بجوف الکعبة الحدیث الصحیح، خطی است. یک نسخه در کتابخانه ملک عبدالعزیز مدینه نگهداری می‌شود که شیخ عبدالعزیز ابورحله، به تصحیح و تحقیق این اثر، مشغول است. | ||
یک نسخه در کتابخانه ملک عبدالعزیز مدینه | |||
===کتاب فی باب الکعبة=== | ===کتاب فی باب الکعبة=== | ||
کتاب فی باب الکعبة، مفقود | کتاب فی باب الکعبة، مفقود است. | ||
ابن علان درباره این کتاب می‌گوید: «برای باب [[کعبه]] تالیف مستقلی دارم که عمارت و بازسازی آن را بیان می‌کند.» نیز «هنگامی که نجاران کار ساخت باب جدید کعبه را تمام کرده و آن را نصب کردند، برای باب کعبه تالیف نفیسی نوشتم و کلام را در آن بسط داده توضیح دادم که چه کسی این درب را تغییر داده است.» <ref>هاشمی، ابراهیم، 1437، ص160.</ref> | |||
ابن علان درباره این کتاب: «برای باب کعبه تالیف مستقلی دارم که عمارت و بازسازی آن را بیان می‌کند.» نیز «هنگامی که نجاران کار ساخت باب جدید کعبه را تمام کرده و آن را نصب کردند، برای باب کعبه تالیف نفیسی نوشتم و کلام را در آن بسط داده توضیح دادم که چه کسی این درب را تغییر داده است.» | |||
===المبرد المبکی فی رد الصارم المنکی=== | ===المبرد المبکی فی رد الصارم المنکی=== | ||
المبرد المبکی فی رد الصارم المنکی، مفقود | المبرد المبکی فی رد الصارم المنکی، مفقود است. | ||
سبکی کتابی درباره اثبات [[زیارت پیامبر]] نگاشته که با واکنش شدید ابن عبدالهادی حنفی مواجهه شده است. ابن علان این اثر را در حمایت از سبکی و رد بر [[حنفی]] نوشته است.<ref>هاشمی، ابراهیم، 1437، ص161.</ref> | |||
سبکی کتابی درباره اثبات زیارت پیامبر نگاشته که با واکنش شدید ابن عبدالهادی حنفی مواجهه شده است. ابن علان این اثر را در حمایت از سبکی و رد بر حنفی نوشته است | |||
===المنهج الأقوم فی الکلام=== | ===المنهج الأقوم فی الکلام=== | ||
المنهج الأقوم فی الکلام علی حدیث ماء زمزم یا النهج الأقوم فی الکلام علی حدیث ماء زمزم، مفقود | المنهج الأقوم فی الکلام علی حدیث ماء زمزم یا النهج الأقوم فی الکلام علی حدیث ماء زمزم، مفقود است. | ||
این اثر خلاصه حدیث «ماء زمزم لما شرب له» است که [[ابن حجر عسقلانی]] در جزوه‌ای توضیح داده است. ابن علان: «برای [[زمزم]]، جزوه ابن حجر عسقلانی را خلاصه کردم و خودم مطالبی را به آن اضافه کرده و نام آن را المنهج الاقوم .... گذاشتم.» <ref>هاشمی، ابراهیم، 1437، ص164.</ref> | |||
این اثر خلاصه حدیث «ماء زمزم لما شرب له» است که ابن حجر عسقلانی در جزوه‌ای توضیح داده است. ابن علان: «برای | |||
===مورد الصفا فی مولد المصطفی=== | ===مورد الصفا فی مولد المصطفی=== | ||
نسخه‌ای خطی از این اثر در کتابخانه‌هایی وجود دارد.<ref>هاشمی، ابراهیم، 1437، ص166.</ref> او این کتاب را در شب اول شب چهارشنبه، 21 ربیع‌الاول 1039ق. در [[کوه ابی‌قبیس]] به پایان رسانده است. نام دیگر آن النفحات العنبریة فی مولد سید البریه است. | |||
نسخه‌ای خطی از این اثر در | |||
===نشر ألویة التشریف=== | ===نشر ألویة التشریف=== | ||
نشر ألویة التشریف بالإعلام و التعریف بمن له ولایة عمارة ما سقط من البیت | نشر ألویة التشریف بالإعلام و التعریف بمن له ولایة عمارة ما سقط من البیت الشریف، با تحقیق محمد باذیب، توسط دار البشائر الاسلامیه در [[بیروت]] سال 2001 به چاپ رسیده است. بنابر گزارش [[شبلی]] (م. 1093ق.) و [[محبی]] (م. 1111): هنگامی که کعبه فرو ریخت (اشاره به سیل 1039ق.)، شریف مسعود حاکم مکه از عالمان دینی شهر، درباره حکم بازسازی آن پرسید که جواب دادند: بر همه مسلمانان [[واجب کفایی]] است که بازسازی کنند و حاکم موظف است وسایل آن را مهیا کند. ابن علان ضمن موافقت با دیگر عالمانی که جواب داده بودند، مسئولیت اصلی بازسازی را بر دوش حاکم مکه گماشت و [[فتوا]] داد که جز حاکم، دیگری نمی‌تواند به این عمل دست یازد. سپس ابن علان این کتاب را درباره این حکم نگاشت.<ref>هاشمی، ابراهیم، 1437، ص169.</ref> | ||
ضمن موافقت با دیگر عالمانی که جواب داده بودند، مسئولیت اصلی بازسازی را بر دوش حاکم مکه گماشت و فتوا | |||
===النفحات الأریجة=== | ===النفحات الأریجة=== | ||
النفحات الأریجة فی متعلقات بیت أم المؤمنین خدیجة، خطی. | النفحات الأریجة فی متعلقات بیت أم المؤمنین خدیجة، خطی است. | ||
درباره بیت معروف خدیجه در مکه؛ یک نسخه در کتابخانه قیصری راشد افندی در ترکیه و دیگری در جامع کبیر صنعاء است. | |||
درباره بیت معروف خدیجه در مکه؛ یک نسخه در کتابخانه قیصری راشد افندی در ترکیه | |||
===الوشی المرقم=== | ===الوشی المرقم=== | ||
الوشی المرقم فی فضل دار الأرقم، خطی. | الوشی المرقم فی فضل دار الأرقم، خطی است. | ||
نسخه‌ای در کتابخانه عاطف افندی در ترکیه است. | |||
نسخه‌ای در کتابخانه عاطف افندی در ترکیه | |||
===دیگر آثار=== | ===دیگر آثار=== | ||
* إیضاح تلخیص بدیع المعانی فی بیان منع هدم جدار الکعبة الیمانی، خطی است. | * إیضاح تلخیص بدیع المعانی فی بیان منع هدم جدار الکعبة الیمانی، خطی است. | ||