شستشوی کعبه: تفاوت میان نسخه‌ها

پیامبر بعد از [[فتح مکه]] در سال هشتم هجری درون خانه خدا را از آثار [[شرک]] زدود و دستور داد [[آب زمزم]] آوردند و مقداری [[عطر]] داخلش ریختند.<ref>بلاذری، 1417ق، ج1، ص458؛ کردی، 1420ق، ج1، ص162.</ref>و [[كعبه]] را با آن شست‌وشو دادند و به سردادنِ ‌‌الله اكبر در داخل كعبه پرداختند <ref>واقدی، 1409ق، ج2، ص834؛ بلاذری، 1417ق، ج1، ص458؛ ذهبی، 1410ق، ج2، ص551.</ref>از آن زمان به‌بعد، شست‌وشوی كعبه به یك سنت در میان صاحب منصبان و متولیان خانه خدا تبدیل شد.

 

[[بنی‌شیبه]] که از عصر پیامبر تا کنون، پرده‌دار کعبه بوده‌اند <ref>دانشنامه حج و حرمین شریفین، 1392ش، ج4، صص394ـ386؛ سنجاری، 1419ق، ج1، ص386.</ref> به پیروی از این سنت داخل کعبه را می‌شستند و معطر می‌ساختند.<ref>سنجاری، 1419ق، ج1، ص498. ازرقی، 1415ق، ج1، صص261ـ 260؛ محمد الدقن، 1384ش، ص278.</ref> و پس از اتمام مراسم شست‌وشوی كعبه جامه جدید کعبه را بر آن می‌پاشندند.

 

گزارش‌هایی از خوش‌بو کردن کعبه در طول تاریخ در منابع آمده است:

 

در زمان [[معاویه بن ابی سفیان|معاویه]] (حک ۴۱-۶۰ق)<ref>ازرقی، 1415ق، ج1، صص256ـ 254؛ فاسی، 1421ق، ج1، ص126.</ref> مواد خوش‌بود (خلوق) کننده برای کعبه ارسال می‌شد. [[عبدالملك بن مروان]] (حک: 86 ـ65ق) نیز هر سال برای کعبه عطر و عود می‌فرستاد. <ref>ازرقی، 1415ق، ج1، ص255.</ref>

 

خوش‌بو کردن کعبه در زمان [[عبدالله بن زبیر]](حک ۶۵-۷۳ق.).<ref>فاسی، 1421ق، ج1، ص126؛ ابن ظهیره، 1423ق، ص104؛ ازرقی، 1415ق، ج1، ص256.</ref>  

 

در خلافت [[مهدی عباسی]]، دیوار کعبه با عطر و مشک و عنبر معطر شد.<ref>ازرقی، 1415ق، ج1، ص263؛ طبری، 1403ق، ج6، ص366؛ ابن اثیر، 1385ق، ج3، ص63؛ قلقشندی، 1981م، ج4، ص285.</ref>

 

[[حسین‌بن حسن افطس علوی]] که از سوی [[ابو السرایا]] در [[کوفه]] به امارت مکه گماشته شده بود، شست‌وشوی خانه خدا را انجام داد.<ref>ازرقی، ج1، ص264؛ مسعودی، 1409ق، ج3، ص440؛ طبری، 1403ق، ج8، ص537؛ ابن فهد، 1408ق، ج2، ص265.</ref>

 

در عصر طولانی مدت امارت [[اشراف حسنی|شرفای حسنی]] بر مکه مکرمه (1343ـ 358ق)، سنت شست‌وشوی کعبه و معطر سازی آن ادامه داشت.<ref>خلیلی، ۱۳۸۴، ص ۲۲</ref> <ref>قائدان، ش44، ص100.</ref>  

 

در دوران سیادت طولانی مدت [[عثمانی (حکومت)|عثمانی‌ها]] (حدود چهار قرن) بر حرمین شریفین، عطر و بخور همه ساله از سوی خلفای عثمانی ارسال می‌گردید.<ref>کردی، 1420ق، ص562.</ref>

در دوران [[آل سعود]] سنت شست‌وشوی کعبه، مانند قبل ادامه یافت و تا مدتی این آیین با گلاب ارسال شده از [[مصر]] انجام می‌‌شد.<ref>انصاری، 1379ش، ص101.</ref> کعبه مشرفه هر سال دو بار؛ یک بار در ۱۵ محرم‌الحرام، پس از مناسک [[حج تمتع]] و بار دوم در آغاز [[ماه شعبان]] شست‌و‌شو می‌شد. <ref>روزنامه کیهان، 19 اردیبهشت ۱۳۹۵.</ref>

==آیین شستشوی کعبه==

معمولاً پادشاه عربستان و یا شخصی به جانشینی وی  در مراسم شرکت می‌کنند.<ref>انصاری، 1380ش، ش38، ص105.</ref>درِ بیت‌الله‌الحرام یك ساعت پس از [[طلوع آفتاب]] برای ورود میهمانان كشورهای اسلامى، به منظور ادای [[نماز]]، گشوده می‌شود. رییس پرده‌داران لحظاتی پس از طلوع آفتاب به همراه دیگر پرده‌داران از خاندان شیبی در [[حطیم]] حضور مى‌یابند. خدمتكاران و پرده‌داران،‌ ظرف‌های مملو از گلاب و نیز شیشه‌های عطر گل و عودسوز‌ها را به همراه عنبر و عود و ندّ و نیز لباس‌هایی كه غالباً از نوع «شال كشمیرى» بوده، برای پوشیدن آن به هنگام شست‌وشوی كعبه به همراه می‌آوردند.  

 

دراین هنگام، بزرگِ [[زمزمی|زمزمى‌‌ها]] به همراه سقّاهای [[آب زمزم]] حاضر شده و سطل‌های پر شده از آب زمزم را دست به دست به سوی كعبه هدایت می‌کردند. پرده‌داران و دستیاران آن‌ها، سطل را گرفته و به‌درون كعبه معظمه می‌بردند. پس از آماده شدن كلیه لوازم یاد شده در درون كعبه مشرفه، میهمانان دعوت شده برای شست‌و‌شو به درون كعبه وارد شده و آنگاه هریك از آنان لباس‌های ویژه را در اختیار گرفته، به تن می‌کنند، سپس همگی در حالی كه هر یك جارویی به دست گرفته‌اند، عملیات شست‌وشوی كعبه معظمه با آب زمزم را، كه در آن گلاب مخلوط كرده‌اند، آغاز می‌کنند. پس از پایان شست‌وشوی زمینِ كعبه و برخی از قسمت‌های دیوارهای پیرامون آن، شروع به پاك كردن دیوار‌ها تا ارتفاع یك قامت از انسان با گلاب كرده، سپس به وسیله عطر گل قسمتهای یاد شده را خوشبو می‌سازند. عطر گل را غالباً در ظرف‌های شیشه‌ای سفید یا بلور قرار می‌دادند. پس از پایان كار خوشبو كردن، عنبر و عود و ندّ را در بخوردان‌های بسیار زیبا و مجللّی قرار داده و تمامی درون كعبه و پیرامون آن را پس از خشك كردن زمین آن، با اسفنج بخور می‌دهند.