رکن یمانی: تفاوت میان نسخه‌ها

'''رکن يماني'''، گوشه جنوبی بنای کعبه و یکی از چهار گوشه ([[ارکان کعبه]]) آن است. این رکن در سمت سرزمین [[یمن]] قرار گرفته و از این رو به رکن یمانی مشهور است. رکن یمانی در مسير طواف، پيش از [[حجر الاسود]]، آخرين و چهارمين رکن [[بیت‌الله|کعبه]] است. این گوشه از بنای کعبه به رکن جنوبي هم شهرت دارد.

رکن یمانی در مسير طواف، پيش از [[حجر الاسود]]، آخرين و چهارمين رکن [[بیت‌الله|کعبه]] است.<ref>معجم البلدان، ج4، ص 465، رحله ابن بطوطه، ج1، ص 374، سفرنامه فرهادمیرزا، ص 375</ref>رکن در جنوب [[بیت‌الله|کعبه]] واقع شده و از اين رو به رکن جنوبي هم شهرت دارد.<ref>سفرنامه ناصرخسرو، ص 129، ترحال فی الجزیره العربیه، ص 176، موسوعه العتیبات المقدسه، ج2، ص 333</ref>

وجه نامگذاري آن به يماني (نسبتي از يمن) به سبب واقع شدن در سمت [[يمن]] و قبله اهل يمن بودن است.<ref>مراصد الاطلاع، ج2، ص 629، المقنعه، ص 96، التاریخ التقویم، ج3، ص 453</ref> طبق نقلي، چون اين رکن را فردي يمني ساخته، به رکن يماني شهرت يافته است.<ref>صبح الاعشی، ج4، ص 258، تاریخ قم، ص 281</ref> نيز گاه به اين رکن و [[رکن حجرالاسود]]، که هر دو در سمت اهل يمن واقع اند، يماني گفته شده است.<ref>صبح الاعشي ج4، ص258</ref>

فاصله رکن يماني از [[رکن حجرالاسود]]11/52 متر است.<ref>معجم البلدان ج4، ص465؛ الجغرافیه، ص84؛ آثار اسلامی مکه و مدینه، ص80</ref>

[[بیت‌الله|کعبه]] در زمان ساخت از سوي [[حضرت ابراهیم(ع)|ابراهيم(ع)]]، دو زاويه و گوشه داشت که به عنوان [[رکن حجرالاسود]] و رکن يماني مشهور شدند؛ برخي معتقدند که رکن يماني بر همان پي و پايه اي مستقر است که در روزگار ابراهيم بنا شده است.<ref>مکه و مدينه، تصويري از نوسازي ص102</ref> نيز گفته شده ميان رکن يماني و رکن حجرالاسود هفتاد پيامبر مدفون  است.<ref>الکافي ج4، ص214؛ شرف النبي ص370</ref>

بنا بر قولي، محلي که براي [[فاطمه بنت اسد]] شکافته شد تا فرزندش [[علي(ع)]] را داخل کعبه به دنيا بياورد، کنار رکن يماني بوده است.<ref>آثار اسلامي مکه و مدينه، ص46</ref>  

بر اساس روايات، [[پيامبر(ص)]] [[حجرالاسود]] را با دست مسح  مي‌کرد و مي‌‌بوسيد و زماني که به رکن يماني مي‌‌رسيد آن را در آغوش مي‌ کشيد. اين عمل، سيره [[امام باقر (ع)]] نيز بوده است.<ref>الکافي ج4، ص408؛ الاستبصار ج2، ص217</ref>

طبق روايات ديگري، پيامبر در هر [[طواف]]، رکن يماني را استلام مي کرد<ref>اخبار مکه، الفاکهي، ج1، ص117؛ دعائم الاسلام ج1، ص312</ref>سپس مي بوسيد و صورتش را بر آن مي نهاد.<ref>اسرار عرفاني، ص 397- 398؛ شرف النبي ص386</ref>

در برخي منابع [[شيعه]]، نقل شده که وقتي [[پيامبر(ص)|پيامبر]] به رکن يمانى مى‌رسيد، سرش را به سمت [[بیت‌الله|کعبه]] بلند مى‌کرد و مى فرمود: اَلْحَمْدُ للّه الذى شَرَّفَکَ وَ عَظَّمَکَ وَ الحَمْدُللّه الَّذى بَعَثَنى نَبِياً وَ جَعَلَ عَلِياً اِماماً، اَلَّلهُمَّ اهْدِ لَهُ خَلْقِکَ وَجَنِّبْهُ شِرارَ خَلْقِکَ.<ref>من لايحضره الفقيه، ج2، ص240؛ تهذيب الاحکام، ج5، ص107؛ اثبات الهداه، ج3، ص19</ref>

از امام رضا(ع) دعاي ديگري در هنگام استلام رکن يماني نقل شده است.<ref>عيون اخبار الرضا، ج2، ص19</ref>

[[صحابه پیامبر|صحابه]] نیز، سنت نبوي در [[استلام]] رکن يماني را رعايت مي کردند.<ref>اخبار مکه، الفاکهي، ج1، ص120</ref>  

 [[استلام]] و بوسيدن رکن يماني، ذکر گفتن، تواضع کردن، صلوات فرستادن، توبه کردن، دعا<ref>سلوک الملوک، ص368</ref>، و خواندن آيه ربنا آتنا في الدنيا حسنه و في آلاخره حسنه و قنا عذاب النار<ref>الکافي، ج4، ص407؛ المقنع، ص257</ref> نزد رکن يماني مورد توجه روايات است.<ref>المقنعه، 403؛ تهذيب الاحکام، ج5، ص106؛ اشاره السبق، ص132</ref>  

بر اين اساس، فقيهان به استحباب موکد [[استلام]] رکن يماني، قائل اند.<ref>الاقتصاد، ص333؛ البراهين الجليه، ص75؛ السرائر، ج1،ص572</ref> نيز بنابر روایات مسح رکن يماني سبب آمرزش گناهان است<ref>شرف النبي، ص376</ref>و دعا در نزديک رکن يماني مستجاب مي‌شود.<ref>شرف النبي، ص378؛ شفاء الغرام ص374؛ عدة الانابه في اماکن الاجابه، ص44</ref>

در روايات، از فرشته‌اي نزد رکن يماني ياد شده که کار او، آمين گفتن به دعاي مؤمنان است. نيز اين فرشته، صلوات مؤمنان بر [[پيامبر(ص)|پيامبر]] را، به آن حضرت مي رساند.<ref>الکافي، ج4، ص408</ref>

گفته‌اند [[بیت‌الله|کعبه]]، محاذي عرش الهي واقع شده و [[حجر الاسود]] و رکن يماني در سمت راست عرش در آسمان مستقرند.<ref>مجمع البحرين، ج6، ص89</ref> اين مضمون با روايت ديگري تکميل شده که [[حجر الاسود]] بيانگر مقام پيامبر و رکن يماني بيانگر مقام [[امامان شیعه|ائمه (ع)]]<nowiki/>است.<ref>بحارالانوار، ج7، ص340</ref>  

نیز نقل شده که رکن يماني به منزله‌ دست راست خدا در زمين و دري از درهاي بهشت  است که همواره گشوده است.<ref>الفقه المنسوب الي الامام الرضا، ص219؛ علل الشرائع، ج2، ص423؛ شرف النبي، ص371</ref>

• '''آثار اسلامي مكه و مدينه'''، رسول جعفريان، تهران، مشعر، 1386ش.

• '''اثبات الهداه بالنصوص و المعجزات'''،  محمد بن الحسن الحر العاملي (م.1104ق.)، مقدمه سيد شهاب‏‌الدين مرعشي نجفي، بيروت، الاعلمي، 1422ق.

• '''اخبار مکة في قديم الدهر و حديثه'''، محمد بن اسحق الفاکهي (م.275ق.)، تحقيق عبدالملک بن عبدالله بن ‌دهيش، مکه، مکتبة الاسدي، 1424ق.

• '''الاستبصار فيما اختلف من الاخبار'''، محمد بن حسن الطوسي (شیخ طوسی) (م.460ق.)، تحقيق سيد حسن موسوي الخرسان، تهران، دارالکتب الاسلاميه، 1363ش.

• '''اسرار عرفاني حج'''،  محمد تقي فعالي، تهران، مشعر، 1386ش.

• '''إشارة السبق إلي معرفة الحق'''، علی بن حسن الحلبي، تحقيق ابراهیم بهادری، قم، النشر الاسلامي، 1414ق‏.  

• '''الاقتصاد الهادي الي طريق الرشاد'''، محمد بن حسن الطوسي(شیخ طوسی) ، تحقیق حسن سعيد، تهران، کتابخانه جامع چهلستون، 1400ق.

• '''بحار الانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار'''، محمد باقر المجلسي ، تصحيح محمد باقر بهبودي و سيد ابراهيم ميانجي و سيد محمد مهدي موسوي خرسان، بيروت، دار احياء التراث العربي و مؤسسة الوفاء، 1403ق.

• '''البراهين الجلية'''، السيد محمد حسن القزويني الحائری، تحقيق : مقدمه السيد محمد كاظم القزويني، بیروت، دارالغدیر، 1394ق.

• '''التاريخ القويم لمکه و بیت الله الکریم'''، محمد طاهر الكردي المکی، تحقیق عبد الملک ابن دهيش، بيروت، دار الخضر، 1420ق.

• '''تاریخ قم'''، حسن بن محمد قمی(م.378ق.)، تهران، توس، 1361ش.

• '''ترحال في الجزيرة العربية (يتضمن تاريخ مناطق الحجاز المقدسة عند المسلمين‏)'''، جان لوئيس بورکهارت، ترجمه صبري محمد حسن، قاهره، المرکز القومي للترجمه، 2007م.

• '''تهذيب الاحکام في شرح المقنعة للشيخ المفيد'''، محمد بن حسن الطوسي (شیخ طوسی) ، تحقیق سيد حسن موسوي خرسان و علي آخوندي، تهران، انتشارات دارالکتب اسلاميه، 1365ش.  

• '''الجغرافیه'''، ابو عبد الله محمد بن ابى بكر زهرى، تحقیق محمد حاج صادق، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1382ش.

• '''دعائم الاسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضايا و الاحکام'''، نعمان بن محمد المغربي ، تحقيق آصف بن علي اصغر فيضي، قاهره، دار المعارف، 1383ق.  

• '''رحلة ابن بطوطه (تحفة النظار في غرائب الامصار و عجائب الاسفار)'''، محمد بن عبدالله اللواتی الطنجی، تحقيق عبدالهادي تازي، ریاض، اکاديميه المملکه المغربيه، 1417ق.  

• '''السرائر الحاوي لتحرير الفتاوي'''، محمد بن احمد ابن ادريس (م.598ق.)، قم، انتشارات الاسلامي ، 1410ق.

• '''سفرنامه فرهاد ميرزا (هداية السبيل و کفاية الدليل)'''، فرهاد ميرزا معتمد الدوله، تصحيح غلام رضا طباطبايي، تهران، علمي، 1366ش.  

• '''سفرنامه ناصرخسرو'''، ناصر خسرو، تصحيح محمد دبير سياقي، تهران، زوار، 1381ش.

• '''شرف النبي (شرف المصطفي)'''، ابوسعيد واعظ خرگوشي ، تحقيق محمد روشن، تهران، بابک، 1361ش.

• '''شفاء الغرام باخبار البلد الحرام'''، محمد بن احمد التقي الفاسي ، تحقيق گروهي از علما، بيروت، دار الکتب العلميه، 1421ق.

• '''صبح الاعشي في صناعة الانشاء'''، احمد بن علي القلقشندي ، تحقيق محمد حسین شمس الدین، بيروت، دارالکتب العلمیه، بی تا.

• '''عدة الانابة في اماکن الاجابة'''، عبدالله بن ابراهيم الحسني، تحقيق عبدالله نذير، مکه المکرمه، المکتبه المکيه، 1429ق.  

• '''علل الشرائع و الاحکام'''، محمد بن علي بن بابويه(شيخ صدوق) ، تحقيق سيد محمد صادق بحرالعلوم، نجف، مکتبة الحيدريه، 1385ق.

• '''عيون اخبار الرضا'''، محمد بن علي بن بابويه(شيخ صدوق) ، تحقيق حسين اعلمي، بيروت، الاعلمي، 1404ق.

• '''فقه المنسوب الی الامام الرضا'''، علي بن بابويه، مشهد، المؤتمر العالمي للامام الرضا7، 1406ق.  

• '''الکافي'''، محمد بن يعقوب کليني، تحقيق علي‌اکبر غفاري، تهران، دار الکتب اسلاميه، 1363ش.  

 

• '''مراصد الاطلاع علي اسماء الامکنه و البقاع‌'''، صفي‌الدين عبدالمومن بن عبدالحق، تحقیق علي محمد البجاوي، بيروت، دار الجيل، 1412ق.

• '''معجم البلدان'''، ياقوت بن عبدالله الحموي ، بيروت، دار صادر، 1995م.

• '''المقنع'''،  محمد بن علي بن بابويه(شيخ صدوق)، قم، مؤسسه الامام الهادي، 1415ق.  

• '''المقنعه'''،  محمد بن محمد بن النعمان(شيخ مفيد)، قم، انتشارات الاسلامي، 1410ق.

• '''مکه و مدينه تصويري از توسعه و نوسازي'''، عبيدالله محمد امين کردي، تهران، مشعر، 1380 ش.  

• '''من لا يحضره الفقيه'''، محمد بن علي بن بابويه (شيخ صدوق) ، تحقیق علی اکبر غفاري، قم، انتشارات الاسلامي، 1404ق.

• '''موسوعة العتبات المقدسه'''، جعفر خليلي، بيروت، الاعلمي، 1407ق.