آویزه‌های کعبه: تفاوت میان نسخه‌ها
←هدایای قمیتی
(←منابع) |
|||
| خط ۳: | خط ۳: | ||
== پیشینه == | == پیشینه == | ||
از دیرباز [[کعبه]] برای مردمان دور و نزدیک محترم بوده است. از این رو، هدایای زیادی را به آن تقدیم و اسناد مهمی را در آن نگهداری می‌کردند. [[حجابت|پرده‌داران کعبه]] برخی از این هدایا و اسناد را به دیوارهای داخلی و خارجی آن می‌آویختند. این اشیا را از اسناد مهم تاریخی دانسته‌اند. | از دیرباز [[کعبه]] برای مردمان دور و نزدیک محترم بوده است. از این رو، هدایای زیادی را به آن تقدیم و اسناد مهمی را در آن نگهداری می‌کردند. [[حجابت|پرده‌داران کعبه]] برخی از این هدایا و اسناد را به دیوارهای داخلی و خارجی آن می‌آویختند. این اشیا را از اسناد مهم تاریخی دانسته‌اند. مسعودی، تاریخ‌نگار اهل‌سنت، ایرانیان را نخستین کسانی دانسته که اموال و گوهرهایی به کعبه هدیه کردند.<ref>مروج الذهب، ج۱، ص۲۶۵؛ شفاء الغرام، ج۱، ص۲۲۳.</ref> | ||
سفرنامه‌هایی که پیش از سلطه [[وهابیت|وهابیان]] بر [[حرمین]] تدوین شده‌اند، از وجود بسیاری از این اموال و اشیای قیمتی در کعبه خبر می‌دهند؛ از جمله شمار بسیاری از قندیل‌هایی که میان [[ستون‌های کعبه]]، بر [[سقف کعبه|سقف]] آویخته بودند.<ref>سفرنامه میرزا داود، ص۱۲۴؛ سفرنامه قشقایی، ص۱۰۸-۱۰۹؛ سفرنامه حجاز، ص۲۳۰.</ref> بسیاری از این اشیاء از میان رفته‌اند و آنچه باقی‌مانده را اشیایی کم ارزش شمرده‌اند.<ref>کعبه و جامه آن، ص۷۲؛ میقات حج، ش۱۸، ص۱۹۶، «درون کعبه از دو دیوار».</ref> | سفرنامه‌هایی که پیش از سلطه [[وهابیت|وهابیان]] بر [[حرمین]] تدوین شده‌اند، از وجود بسیاری از این اموال و اشیای قیمتی در کعبه خبر می‌دهند؛ از جمله شمار بسیاری از قندیل‌هایی که میان [[ستون‌های کعبه]]، بر [[سقف کعبه|سقف]] آویخته بودند.<ref>سفرنامه میرزا داود، ص۱۲۴؛ سفرنامه قشقایی، ص۱۰۸-۱۰۹؛ سفرنامه حجاز، ص۲۳۰.</ref> بسیاری از این اشیاء از میان رفته‌اند و آنچه باقی‌مانده را اشیایی کم ارزش شمرده‌اند.<ref>کعبه و جامه آن، ص۷۲؛ میقات حج، ش۱۸، ص۱۹۶، «درون کعبه از دو دیوار».</ref> | ||
| خط ۱۱: | خط ۱۱: | ||
== هدایای قمیتی == | == هدایای قمیتی == | ||
در میان آویزه‌های کعبه، هدایای قیمتی زیادی وجود داشت که برخی از آنها عبارتند از: | در میان آویزه‌های کعبه، هدایای قیمتی زیادی وجود داشت که برخی از آنها عبارتند از: | ||
* دو شاخ قوچ: کهن‌ترین آویزه کعبه را دو شاخ قوچی دانسته‌اند که خداوند به جای ذبح [[اسماعیل(ع)]] برای [[حضرت ابراهیم(ع)]] فرستاد.<ref name=":0" /> برخی نیز معتقدند نمادی از آن دو شاخ بوده است.<ref>اخبار مکه و ما جاء فیها من الآثار، ۱۴۰۳ق، ج۱، ص۲۴۶.</ref> در فتح مکه پس از پاکسازی کعبه از بت‌ها، این | * دو شاخ قوچ: کهن‌ترین آویزه کعبه را دو شاخ قوچی دانسته‌اند که خداوند به جای ذبح [[اسماعیل(ع)]] برای [[حضرت ابراهیم(ع)]] فرستاد.<ref name=":0" /> برخی نیز معتقدند نمادی از آن دو شاخ بوده است.<ref>اخبار مکه و ما جاء فیها من الآثار، ۱۴۰۳ق، ج۱، ص۲۴۶.</ref> در فتح مکه پس از پاکسازی کعبه از بت‌ها، این دو شاخ به دستور [[پیامبر(ص)]] باقی ماند. در جریان [[بازسازی کعبه (ابن زبیر)|بازسازی کعبه]] در زمان [[عبدالله بن زبیر|ابن زبیر]] در سال ۶۴ق. دو شاخ قوچ بر اثر فرسودگی بسیار، متلاشی شد.<ref name=":0">اخبار مکه، ازرقی، ج۱، ص۲۲۴.</ref> هرچند برخی گزارش‌ها از ماندن آن تا زمان حمله قرامطه به [[مکه]] و غارت گوهرهای کعبه در سال ۳۱۶ق. یاد می‌کنند.<ref>تاریخ طبری، ج۱۱، ص۱۱۹.</ref> | ||
* دو آهوی زرین، که عبدالمطلب جدّ | * دو آهوی زرین، که [[عبد المطلب|عبدالمطلب]] جدّ پیامبر(ص) هنگام حفر [[زمزم|چاه زمزم]] یافت و بر [[در کعبه]] آویخت. بر پایه گزارشی، این دو آهو را ساسان پسر بابک ساسانی به کعبه هدیه کرده بود و هنگامی که [[خزاعه|قبیله خزاعه]]، [[جرهم|جُرْهَمیان]] را از مکه بیرون راند و پرده‌داری کعبه را از آنان گرفت، این دو آهو را دفن کردند.<ref>الطبقات، ج۱، ص۶۹؛ مروج الذهب، ج۱، ص۲۶۵؛ تاریخ ابن خلدون، ج۲، ص۴۰۳.</ref> این آهوان را نخستین زیور طلای کعبه دانسته‌اند.<ref>السیرة النبویه، ج۱، ص۱۴۷.</ref> | ||
* شمشیر: شمشیرهایی از جنس قلع که همراه آهوهای زرین دفن شده بودند و بر پایه گزارشی عبدالمطلب آنها را نیز بر در کعبه آویخت.<ref>السیرة النبویه، ج۱، ص۱۴۷؛ الطبقات، ج۱، ص۶۹.</ref> | * شمشیر: شمشیرهایی از جنس قلع که همراه آهوهای زرین دفن شده بودند و بر پایه گزارشی عبدالمطلب آنها را نیز بر در کعبه آویخت.<ref>السیرة النبویه، ج۱، ص۱۴۷؛ الطبقات، ج۱، ص۶۹.</ref> | ||
* دو هلال زرین، که پس از فتح مدائن به سال ۱۶ق. برای خلیفه دوم عمر بن خطاب فرستاده شد و او آنها را در کعبه آویخت.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج۱، ص۲۲۴؛ منائح الکرم، ج۱، ص۵۲۶؛ مرآة الحرمین، ج۱، ص۲۷۸.</ref> | * دو هلال زرین، که پس از فتح [[مدائن]] به سال ۱۶ق. برای خلیفه دوم [[عمر بن خطاب]] فرستاده شد و او آنها را در کعبه آویخت.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج۱، ص۲۲۴؛ منائح الکرم، ج۱، ص۵۲۶؛ مرآة الحرمین، ج۱، ص۲۷۸.</ref> | ||
* دو شمسه و دو کاسه بلورین، | * دو [[شمسه]] و دو کاسه بلورین، هدیه از سوی [[عبدالملک بن مروان]]، پنجمین خلیفه [[بنی‌امیه|اموی]].<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج۱، ص۲۲۴؛ مرآة الحرمین، ج۱، ص۲۷۸.</ref> | ||
* سینی سبز رنگ، | * سینی سبز رنگ، هدیه [[ابوالعباس سفاح]]، خلیفه عباسی.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج۱، ص۲۲۵؛ البلدان، ص۷۷؛ شفاء الغرام، ج۱، ص۲۲۳.</ref> | ||
* جام شیشه‌ای، معروف به جام فرعونی که ابوجعفر، برادر منصور | * جام شیشه‌ای، معروف به جام فرعونی که ابوجعفر، برادر [[منصور عباسی]]، برای کعبه فرستاد.<ref>البلدان، ص۷۷؛ شفاء الغرام، ج۱، ص۲۲۳.</ref> | ||
* قفل طلایی، که در آن ۱۰۰۰ مثقال طلا بود و به در کعبه آویخته میشد. طاهر بن عبدالله بن طاهر در سال ۲۱۹ق. همراه گروه بسیاری از لشکریان، این قفل را به مکه آورد و جایگزین قفل پیشین کرد. این قفل طلاکاری داشت و گفته‌اند حَجّاج دستور ساخت آن را داده بود.<ref>شفاء الغرام، ج۱، ص۲۲۴.</ref> | * قفل طلایی، که در آن ۱۰۰۰ مثقال طلا بود و به در کعبه آویخته میشد. طاهر بن عبدالله بن طاهر در سال ۲۱۹ق. همراه گروه بسیاری از لشکریان، این قفل را به مکه آورد و جایگزین قفل پیشین کرد. این قفل طلاکاری داشت و گفته‌اند [[حجاج بن یوسف|حَجّاج]] دستور ساخت آن را داده بود.<ref>شفاء الغرام، ج۱، ص۲۲۴.</ref> | ||
* یاقوت اهدایی | * یاقوت اهدایی [[مأمون]]، هفتمین خلیفه عباسی، با وزنی نزدیک به سه مثقال.<ref>اخبار مکه، فاکهی، ج۵، ص۲۳۶؛ شفاء الغرام، ج۱، ص۲۲۳، ۲۲۶.</ref> این یاقوت که برای آویختن به کعبه فرستاده شده بود، هر سال در موسم حج با زنجیری از طلا مقابل در کعبه آویخته میشد.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج۱، ص۲۲۵؛ اخبار مکه، فاکهی، ج۵، ص۲۳۶.</ref> سپس آن را همراه زنجیر اهدایی [[متوکل عباسی]] در روز ششم ذی‌حجه پیش روی در کعبه می‌آویختند و [[روز ترویه]] برمی‌داشتند.<ref>اتعاظ الحنفا، ج۱، ص۱۴۱.</ref> | ||
* شمسه‌ای طلایی، که دُرهای گرانبها همراه یاقوتی پرارزش و نیز زبرجد در زمینه آن قرار داشت و زنجیری بر آن بود. این شمسه که متوکل آن را به کعبه هدیه کرده بود، همه ساله در جلو کعبه آویخته میشد.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج۱، ص۲۲۵؛ شفاء الغرام، ج۱، ص۲۲۳.</ref> | * شمسه‌ای طلایی، که دُرهای گرانبها همراه یاقوتی پرارزش و نیز زبرجد در زمینه آن قرار داشت و زنجیری بر آن بود. این شمسه که متوکل آن را به کعبه هدیه کرده بود، همه ساله در جلو کعبه آویخته میشد.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج۱، ص۲۲۵؛ شفاء الغرام، ج۱، ص۲۲۳.</ref> | ||
* طوقی طلایی، که در آن ۱۰۰ مثقال طل<nowiki>اینجا متن قالب‌بندی‌نشده وارد شود</nowiki>ا به‌کار رفته و با زمرد و یاقوت و الماس و یک نگین یاقوت سبز ۲۴ مثقالی آراسته شده بود. این طوق را یکی از پادشاهان سِنْد پس از مسلمان شدن برای کعبه فرستاد که به فرمان معتمد عباسی در سال ۲۵۹ق. آویخته شد.<ref>شفاء الغرام، ج۱، ص۲۲۵.</ref> | * طوقی طلایی، که در آن ۱۰۰ مثقال طل<nowiki>اینجا متن قالب‌بندی‌نشده وارد شود</nowiki>ا به‌کار رفته و با زمرد و یاقوت و الماس و یک نگین یاقوت سبز ۲۴ مثقالی آراسته شده بود. این طوق را یکی از پادشاهان سِنْد پس از مسلمان شدن برای کعبه فرستاد که به فرمان معتمد عباسی در سال ۲۵۹ق. آویخته شد.<ref>شفاء الغرام، ج۱، ص۲۲۵.</ref> | ||