پرش به محتوا

غزوه احزاب: تفاوت میان نسخه‌ها

۶۵۹ بایت اضافه‌شده ،  ‏۲۴ دسامبر ۲۰۱۷
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
{{در دست ویرایش|ماه=[[آذر]]|روز=[[۲۱]]|سال=[[۱۳۹۶]]|کاربر=Ahmad  }}
{{در دست ویرایش|ماه=[[آذر]]|روز=[[۲۱]]|سال=[[۱۳۹۶]]|کاربر=Ahmad  }}


[[رده:مقاله‌های در دست ویرایش]]
'''غَزوه احزاب'''، یا '''خَندق'''، از مهم‌ترین و سرنوشت‌سازترین غزوه‌های پیامبر در برابر مشرکان به سال پنجم قمری.
'''احزاب'''، از مهم‌ترین و سرنوشت‌سازترین غزوه‌های پیامبر در برابر مشرکان به سال پنجم قمری.




==مفهوم‌شناسی==
==نام دیگر==
احزاب جمع حِزب به معنای گروه است<ref>النهایه، ج۱، ص۳۷۶، «حزب»؛ لسان العرب، ج۱، ص۳۰۸؛ تاج العروس ج۱، ص۴۱۶.</ref> و به نبردی گفته می‌شود که در آن قریش و هم‌پیمانانش از عرب و یهود به مدینه یورش بردند. در این نبرد، پیامبر۹ و مسلمانان برای رویارویی با مهاجمان، در بخشی از مدینه به حفر خندق پرداختند. از این روی، آن نبرد را خندق نیز نامیده‌اند.<ref>مجمع البیان، ج۸، ص۵۳۳؛ الکامل، ج۲، ص۱۷۸؛ فتح‌الباری، ج۷، ص۳۰۲.</ref>
احزاب جمع حِزب به معنای گروه است<ref>النهایه، ج۱، ص۳۷۶، «حزب»؛ لسان العرب، ج۱، ص۳۰۸؛ تاج العروس ج۱، ص۴۱۶.</ref> و به نبردی گفته می‌شود که در آن [[قریش]] و هم‌پیمانانش از [[عرب]] و [[یهود]] به [[مدینه]] یورش بردند. در این نبرد، [[پیامبر(ص)]] و [[مسلمان|مسلمانان]] برای رویارویی با مهاجمان، در بخشی از مدینه به حفر خَندق پرداختند. از این روی، آن نبرد را خندق نیز نامیده‌اند.<ref>مجمع البیان، ج۸، ص۵۳۳؛ الکامل، ج۲، ص۱۷۸؛ فتح‌الباری، ج۷، ص۳۰۲.</ref>


==اهمیت==
==اهمیت==
به سبب اهمیت این نبرد، سال رخ دادن آن را عام ‌الاحزاب نامیدند و سوره‌ای از قرآن به همین نام خوانده شده است. (سوره ۳۳) به استناد روایت‌های تفسیری، شماری از آیات قرآن، از جمله آیات ۹‌-۲۷ همین سوره و نیز آیات‌۲۱۴ بقره/۲، ۲۶-‌۲۷ آل عمران/۳ و ۶۲-‌۶۴ نور/۲۴ درباره این رویداد نازل شده است.<ref>جامع البیان، ج۲، ص۱۹۸-۱۹۹؛ مجمع البیان، ج۲، ص۵۴۶، ۷۲۶.</ref> اهمیت این نبرد از آن رو بود که دشمن همه توان خود را بسیج کرده بود تا کار مسلمانان را یکسره کند؛ اما شکست خورد و برای همیشه توانایی خویش را در حمله به مسلمانان از دست داد. پیامبر۹ در این زمینه فرمود: از این پس ما به آنان حمله می‌بریم، نه آنان به ما.<ref>تاریخ طبری، ج۲، ص۵۹۳؛ الکامل، ج۲، ص۱۸۴.</ref>
اهمیت [[غزوه|غَزوه]] احزاب از آن رو بود که دشمن همه توان خود را بسیج کرده بود تا کار [[مسلمان|مسلمانان]] را یکسره کند؛ اما شکست خورد و برای همیشه توانایی خویش را برای حمله به مسلمانان از دست داد. [[پیامبر(ص)]] در این زمینه گفت: از این پس ما به آنان حمله می‌بریم، نه آنان به ما.<ref>تاریخ طبری، ج۲، ص۵۹۳؛ الکامل، ج۲، ص۱۸۴.</ref> به سبب اهمیت این غَزوه، سال رخ دادن آن را عام ‌الاحزاب (سال احزاب) نامیدند. [[سوره|سوره‌ای]] از [[قرآن]] نیز به همین نام خوانده شده است. به استناد [[روایات]]، شماری از [[آیه|آیات]] قرآن، از جمله آیات ۹‌ تا ۲۷ [[سوره احزاب]]، آیه ۲۱۴ [[سوره بقره]]، آیات ۲۶ و ۲۷ [[سوره آل عمران]] و آیات ۶۲ تا ۶۴ [[سوره نور]] درباره این رویداد نازل شده است.<ref>جامع البیان، ج۲، ص۱۹۸-۱۹۹؛ مجمع البیان، ج۲، ص۵۴۶، ۷۲۶.</ref>  


==زمان==
==زمان==
در تعیین زمان دقیق این نبرد اختلاف است. برخی آن را در شوال سال چهارم ق. یک سال پس از غزوه اُحُد دانسته‌اند.<ref>دلائل النبوه، ج۳، ص۳۹۳؛ اعلام الوری، ج۱، ص۱۹۰؛ البدایة و النهایه، ج۴، ص‌۱۰۷.</ref> ابن حبیب پنج‌شنبه ۱۰ شوال همین سال را زمان آغاز نبرد و شنبه اول ذی‌قعده را پایان آن دانسته است.<ref>المحبّر، ص۱۰، ۱۱۳.</ref> دیگر مورخان زمان این نبرد را شوال<ref>السیرة النبویه، ابن‌هشام، ج۲، ص۲۱۴؛ التنبیه و الاشراف، ص۲۱۶؛ تفسیر ابن‌کثیر، ج۳، ص‌۱۸۰.</ref> یا ذی‌قعده<ref>الطبقات، ج۲، ص‌۵۰؛ المنتظم، ج۳، ص۲۲۷.</ref> سال پنجم ق. و دو سال پس از اُحد می‌دانند.<ref>السیرة النبویه، ابن‌هشام، ج۲، ص۲۱۴؛ الطبقات، ج۲، ص۵۰؛ البدایة و النهایه، ج۴، ص۱۰۷.</ref> یعقوبی این رویداد را ۵۵ ماه پس از هجرت گزارش کرده است.<ref>تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۵۰.</ref> با توجه به قراین، این دیدگاه مشهور، صحیح‌تر به‌ نظر می‌رسد.
در تعیین زمان دقیق نبرد احزاب اختلاف هست. برخی آن را در شوال سال چهارم قمری یک سال پس از [[غزوه احد|غَزوه اُحُد]] دانسته‌اند.<ref>دلائل النبوه، ج۳، ص۳۹۳؛ اعلام الوری، ج۱، ص۱۹۰؛ البدایة و النهایه، ج۴، ص‌۱۰۷.</ref> ابن حبیب پنج‌شنبه ۱۰ [[شوال]] همین سال را زمان آغاز نبرد و شنبه اول [[ذی‌قعده]] را پایان آن دانسته است.<ref>المحبّر، ص۱۰، ۱۱۳.</ref> دیگر مورخان زمان این نبرد را شوال<ref>السیرة النبویه، ابن‌هشام، ج۲، ص۲۱۴؛ التنبیه و الاشراف، ص۲۱۶؛ تفسیر ابن‌کثیر، ج۳، ص‌۱۸۰.</ref> یا ذی‌قعده<ref>الطبقات، ج۲، ص‌۵۰؛ المنتظم، ج۳، ص۲۲۷.</ref> سال پنجم قمری و دو سال پس از اُحد می‌دانند.<ref>السیرة النبویه، ابن‌هشام، ج۲، ص۲۱۴؛ الطبقات، ج۲، ص۵۰؛ البدایة و النهایه، ج۴، ص۱۰۷.</ref> یعقوبی این رویداد را ۵۵ ماه پس از هجرت گزارش کرده است.<ref>تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۵۰.</ref> با توجه به قراین، این دیدگاه مشهور، صحیح‌تر به‌ نظر می‌رسد.


==علت نبرد==
==علت نبرد==
برنامه‌ریزان نبرد، شماری از بزرگان یهود بنی‌نضیر همچون سلّام ‌بن ابیحُقیق، حُیی بن ‌اخطب، کنانة ‌بن ربیع‌ بن ابیحقیق و نیز برخی از مردان تیره بنیوائل اوس همچون هوذة‌ بن قیس و ابوعمار بودند.<ref>المغازی، ج۲، ص۴۴۱؛ السیرة النبویه، ابن‌هشام، ج۲، ص۲۱۴؛ تاریخ طبری، ج۲، ص۵۶۵.</ref> اینان به‌ ویژه یهودیان بنی‌نضیر که پیش از هجرت پیامبر به یثرب، از جایگاهی والا در آن شهر بهره داشتند، پس از پیمان‌شکنی، از آن‌جا رانده شدند<ref>الطبقات، ج۲، ص۵۰؛ شرح الاخبار، ج۱، ص۲۸۸.</ref> و در خیبر پناه گرفتند. سپس بر آن شدند تا مسلمانان و پیامبر را یکسره از پای درآورند.<ref>السیرة النبویه، ابن‌هشام، ج۲، ص۲۱۴؛ الطبقات، ج۲، ص‌۵۰؛ تاریخ طبری، ج۲، ص۵۶۵.</ref> بدین منظور با سفر به مکه و ترجیح آیین مشرکان قریش بر رسالت پیامبر، آنان را به نبرد با مسلمانان فراخواندند.<ref>المغازی، ج۲، ص۴۴۲؛ السیرة النبویه، ج۱، ص۵۶۲؛ تاریخ طبری، ج۲، ص۵۶۵.</ref> برخی مفسران آیات ۵۱-‌۵۵ نساء: {اَلَم‌تر اِلَی الَّذینَ اُوتوا نَصیبا مِنَ الکتابِ یؤمِنونَ بِالجِبتِ والطّاغوتِ وَ یقُولُونَ لِلَّذینَ کفَرُوا هؤُلاءِ اَهدی مِنَ الَّذینَ آمَنُوا سَبیلاً... و‌کفی بِجَهَنَّمَ سَعیراً} را در شأن این گروه از یهودیان دانسته‌اند که برخلاف باورهای کتاب آسمانی خود، از حقانیت مشرکان دم زدند.<ref>جامع البیان، ج۵، ص۸۴-۸۵؛ اسباب النزول، ص۱۶۰؛ لباب النقول، ص۵۹-۶۰.</ref>
برنامه‌ریزان نبرد، شماری از بزرگان [[یهود]] قبیله [[بنی‌نضیر]] همچون سلّام ‌بن ابی‌حُقیق، حُیی بن ‌اخطب، کنانة ‌بن ربیع‌ بن ابی‌حقیق و نیز برخی از مردان تیره [[بنی‌وائل]] اوس همچون هوذة‌ بن قیس و ابوعمار بودند.<ref>المغازی، ج۲، ص۴۴۱؛ السیرة النبویه، ابن‌هشام، ج۲، ص۲۱۴؛ تاریخ طبری، ج۲، ص۵۶۵.</ref> اینان به‌ ویژه یهودیان بنی‌نضیر که پیش از [[هجرت]] پیامبر(ص) به [[یثرب]]، از جایگاهی والا در آن شهر بهره داشتند، پس از پیمان‌شکنی، از آن‌جا رانده شدند<ref>الطبقات، ج۲، ص۵۰؛ شرح الاخبار، ج۱، ص۲۸۸.</ref> و در [[منطقه خیبر|خیبر]] پناه گرفتند. سپس بر آن شدند تا [[مسلمانان]] و [[پیامبر(ص)]] را یکسره از پای درآورند.<ref>السیرة النبویه، ابن‌هشام، ج۲، ص۲۱۴؛ الطبقات، ج۲، ص‌۵۰؛ تاریخ طبری، ج۲، ص۵۶۵.</ref> بدین منظور با سفر به [[مکه]] و ترجیح آیین مشرکان [[قریش]] بر رسالت پیامبر(ص)، آنان را به نبرد با مسلمانان فراخواندند.<ref>المغازی، ج۲، ص۴۴۲؛ السیرة النبویه، ج۱، ص۵۶۲؛ تاریخ طبری، ج۲، ص۵۶۵.</ref> برخی مفسران آیات ۵۱ تا ۵۵ [[سوره نساء]] را در شأن این گروه از یهودیان دانسته‌اند که برخلاف آموزه‌های کتاب آسمانی خود، از حقانیت مشرکان دم زدند: {{قلم رنگ|سبز|اَلَم‌تر اِلَی الَّذینَ اُوتوا نَصیبا مِنَ الکتابِ یؤمِنونَ بِالجِبتِ والطّاغوتِ وَ یقُولُونَ لِلَّذینَ کفَرُوا هؤُلاءِ اَهدی مِنَ الَّذینَ آمَنُوا سَبیلاً...}} (آيا كسانى را كه از كتاب [آسمانى‌] نصيبى يافته‌اند نديده‌اى كه به «جبت» و «طاغوت» ايمان دارند و درباره كسانى كه كفر ورزيده‌اند مى‌گويند: «اينان از كسانى كه ايمان آورده‌اند راه‌يافته‌ترند...).<ref>جامع البیان، ج۵، ص۸۴-۸۵؛ اسباب النزول، ص۱۶۰؛ لباب النقول، ص۵۹-۶۰.</ref>


==همکاری یهودیان با مشرکان==
==همکاری یهودیان با مشرکان==
خط ۱۳۸: خط ۱۳۷:
*''' النهایه''': ابن اثیر مبارک بن محمد الجزری (م.۶۰۶ق.)، به کوشش محمود محمد و طاهر احمد، قم، اسماعیلیان، ۱۳۶۷ش.
*''' النهایه''': ابن اثیر مبارک بن محمد الجزری (م.۶۰۶ق.)، به کوشش محمود محمد و طاهر احمد، قم، اسماعیلیان، ۱۳۶۷ش.
*''' وفاء الوفاء''': السمهودی (م.۹۱۱ق.)، به کوشش محمد عبدالحمید، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۲۰۰۶م.
*''' وفاء الوفاء''': السمهودی (م.۹۱۱ق.)، به کوشش محمد عبدالحمید، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۲۰۰۶م.
[[رده:مقاله‌های در دست ویرایش]]
۱٬۷۸۰

ویرایش