پرش به محتوا

خانه حضرت خدیجه(س): تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
{{در دست ویرایش|ماه=[[آبان]]|روز=[[۱۵]]|سال=[[۱۴۰۰]]|کاربر=A.rezapour}}
جعبه اطلاعات بنا
| عنوان = خانه خدیجه(س)
| تصویر =
| اندازه تصویر =
| پیوند تصویر =
| توضیح تصویر = 
| نام‌های دیگر = مولد فاطمه
| مکان = [[مکه]]، [[زقاق العطارین| زقاق الحجر]]
| کاربری =
| بزرگداشت نزد =
| وابسته به دین/مذهب = [[اسلام]]، [[شیعه]]
| باورها =
| آیین‌ها =
| احکام =
| زیارت کنندگان =
| بازدیدکنندگان =
| زمان پایه‌گذاری =
| بنیانگذار =
| رویدادها = نزول وحی بر پیامبر (ص)، تولد فاطمه (س)
| بازسازی‌ها =
| بازسازی کنندگان =
| بخش‌های از میان رفته =
| ویژگی‌های تاریخی =
| متولیان =
| مساحت =
| طول =
| عرض =
| ارتفاع =
| وضعیت بنا = از بین رفته
| گنجایش =
| امکانات =
| بخش‌های بنا =
| معمار =
| سبک =
| ویژگی‌ها =
| گنبدها =
| مناره‌ها =
| درها =
| رواق‌ها =
| صحن‌ها =
| ایوان‌ها =
| گرداننده =
| نهاد وابسته =
| نهاد نگهدارنده =
| مدیر =
| روحانی =
| نهادهای زیر مجموعه =
| ثبت در =
| شماره ثبت =
| تاریخ ثبت =
| وبگاه =  
}}


[[رده:مقاله‌های در حال ویرایش]]
این خانه محل زندگی پیامبر(ص) با حضرت خدیجه(س) در شهر مکه بوده است. فرزندان حضرت خدیجه(س) در این خانه بدنیا آمده اند. محل وفات حضرت خدیجه نیز همین خانه گزارش شده است. مولد (زادگاه) فاطمه نام دیگر این منزل (س) بوده است. این در ساخت و سازهای  آل سعود از بین رفته است.
 
==موقعیت==
خانه خدیجه؛ خانه متعلق به خدیجه و محل زندگی مشترک او و پیامبر (ص) و محل تولد حضرت فاطمه (س).
خانه حضرت خدیجه (س) در شهر مکه و در کوچه عطارها(زقاق العطارین) <ref>. نک: أخبار مکة، الأزرقی، ج‏2، ص 78- 87.</ref> که بعدها به کوچه سنگ(زقاق الحجر) شهرت یافته و در مجاورت خانه ابوسفیان قرار داشته است. <ref>. أخبار مکة، الأزرقی، ج‏2، ص 199.</ref> این کوچه از یک‌سو به مسجدالحرام می‌رسیده است. <ref>. أخبار مکة، الأزرقی، ج2، ص 87؛ الزهور المقتطفة من تاریخ مکة المشرفة، ص 99.</ref>  
خانه متعلق به حضرت خدیجه، مشهور به مولد (تولدگاه) فاطمه (س)<ref>. الزهور المقتطفة من تاریخ مکة المشرفة، ص: 99.</ref> در مکه، که با پیامبر (ص) در آن زندگی می‌کرد<ref>. أخبار مکة، الأزرقی، ج‏2، ص 199.</ref> و در ساخت و سازهای دوره آل سعود، اثری از آن برجای نماند.<ref>. آثار اسلامی مکه و مدینه، ص 156.</ref> پیامبر (ص) پس از وفات خدیجه، همچنان در این خانه ماند تا به مدینه مهاجرت کرد. حضرت فاطمه (س) و دیگر فرزندان خدیجه در این خانه به دنیا آمدند<ref>. أخبار مکة، الأزرقی، ج2، ص 199.</ref>و بسیاری از آیات مکی قرآن کریم در این خانه نازل شده است.<ref>. الزهور المقتطفة من تاریخ مکة المشرفة، ص 99.</ref> در زمان ازرقی، کوچه‌ای را که خانه در آن بوده، زقاق العطارین (کوچه عطارها) می‌خوانده‌اند<ref>. نک: أخبار مکة، الأزرقی، ج‏2، ص 78- 87.</ref>و در دوره‌های بعدی به آن زقاق الحجر (کوچه سنگ) می‌گفته‌اند و یک سر کوچه به مسجد الحرام می‌رسیده است.<ref>. أخبار مکة، الأزرقی، ج2، ص 87؛ الزهور المقتطفة من تاریخ مکة المشرفة، ص 99.</ref> خانه ابوسفیان* چسبیده به خانه خدیجه در زقاق العطارین بوده است.<ref>. أخبار مکة، الأزرقی، ج‏2، ص 199.</ref> به گفته ازرقی* خانه بعد از مهاجرت پیامبر به مدینه به تصرف عقیل بن ابی طالب* درآمد و سپس معاویه* آن را خرید و تبدیل به مسجد و از خانه پدرش ابوسفیان دری به آن باز کرد.<ref>. أخبار مکة، الأزرقی، ج2، ص 199؛ الجامع اللطیف، ص 286؛ التاریخ القویم، ج1، ص 289.</ref> ازرقی در جایی دیگر، سخنی دیگر دارد که بنابر آن، خانه را معتب<ref>. الطبقات‌الکبری، ج‏4، ص45.</ref>(پسر ابولهب عموی پیامبر، از دشمنان سرسخت آن حضرت) پس از مهاجرت پیامبر (ص)‏ اشغال نمود و پیامبر (ص) پس از فتح مکه، خانه را مطالبه نکرد.<ref>. أخبار مکة، الأزرقی، ج‏2، ص 246.</ref>
==سرگذشت خانه==
اطلاعات مربوط به خانه خدیجه و مشخصات آن، در منابع تاریخی، جغرافیایی و سفرنامه‌های مکه در دوره‌های مختلف ثبت و ضبط شده است. از جمله ابن جبیر*(م. ۶۱۴ق) ‏در سفرنامه مربوط به قرن ششم قمری‌اش خانه را معرفی کرده و از وجود بنایی به نام گنبد وحی (قبة الوحی: جایی که بر پیامبر وحی می‌شده) در این خانه و گنبدی کوچک بر محل به دنیا آمدن حضرت فاطمه خبر داده و گفته است که حسنین (ع) نیز در این خانه به دنیا آمده‌اند.<ref>. رحلة ابن جبیر، ص81 – 82.</ref>در زمان فاسی (م. ۸۳۲ ق) نیز خانه را «مولد فاطمه» می‌خوانده‌اند و از مکانهایی بوده که زائران به زیارتش می‌رفته‌اند و در نظر مردم با فضیلت‌ترین خانه مکه بوده است.<ref>. الزهور المقتطفة من تاریخ مکة المشرفة، ص 99.</ref> علی طبری (م. ۱۰۷۰ق) از سه مکان زیارتی جدا در این محل ـ مولد فاطمه، خانه خدیجه و قبة الوحی ـ یاد کرده که هر کدام دری جداگانه داشته‌اند.<ref>. الأرج المسکی فی التاریخ المکی، ص 70.</ref> نویسنده مرآة الحرمین (تألیف: ۱۳۱۸–۱۳۲۵ق) ‏در شرح مبسوط خود درباره مشاهداتش از خانه و اشیای درون آن، تاریخچه‌ای از تعمیرات و بازسازی‌های آن نیز به دست داده است.<ref>. مرآة الحرمین، ج‏1، ص 189ـ 192.</ref>
این خانه محل زندگی پیامبر(ص) با حضرت خدیجه (س) بوده است.<ref>. أخبار مکة، الأزرقی، ج‏2، ص 199.</ref> بسیاری از آیات مکی قرآن کریم در این خانه نازل شده است.   <ref>. الزهور المقتطفة من تاریخ مکة المشرفة، ص 99.</ref> همچنین حضرت فاطمه(س) و دیگر فرزندان حضرت خدیجه(س) در این خانه بدنیا آمده اند. <ref>. أخبار مکة، الأزرقی، ج2، ص 199.</ref> محل وفات حضرت خدیجه نیز همین خانه گزارش شده است. پیامبر (ص) پس از وفات حضرت خدیجه(س)، و تا زمان هجرت به مدینه در این خانه ساکن بود. به گفته ازرقی* خانه بعد از مهاجرت پیامبر به مدینه به تصرف عقیل بن ابی طالب* درآمد و سپس معاویه* آن را خرید و تبدیل به مسجد و از خانه پدرش ابوسفیان دری به آن باز کرد. <ref>. أخبار مکة، الأزرقی، ج2، ص 199؛ الجامع اللطیف، ص 286؛ التاریخ القویم، ج1، ص 289.</ref> ازرقی در جایی دیگر می گوید خانه را معتب <ref>. الطبقات‌الکبری، ج‏4، ص45.</ref> پسر ابولهب عموی پیامبر، از دشمنان سرسخت آن حضرت) پس از مهاجرت پیامبر (ص)‏ اشغال نمود و پیامبر (ص) پس از فتح مکه، خانه را مطالبه نکرد. <ref>. أخبار مکة، الأزرقی، ج‏2، ص 246.</ref>
 
==نامهای خانه==
خانه خدیجه از مکان‌های زیارتی عموم حجگزاران به ویژه شیعیان ایرانی بوده و در بسیاری از سفرنامه‌های حج ایرانیان، این مکان وصف شده است.<ref>. برای نمونه: سفرنامه مکه، حسینی فراهانی، ص208؛ سفرنامه مکه، محمد ولی میرزا، ص529؛ سفرنامه حج، هندوستان و عتبات، ص39 - 40.</ref> برای نمونه، در سفرنامه‌ای از اواخر دوره ناصرالدین شاه قاجار (حک: ۱۳۱۳–۱۲۶۴ق) در وصف خانه خدیجه آمده است که صحنی سنگفرش از مرمر داشته، گنبدی بر تولدگاه حضرت فاطمه (س) بوده و یک اتاق درآن با عنوان عبادتگاه پیامبر (ص) مشهور بوده است.<ref>. میقات حج، ش63، ص70، سفرنامه منظوم از مؤلف ناشناخته</ref>
این خانه به دلیل سکونت حضرت خدیجه(س) به دار (خانه) خدیجه شهرت یافته است و همچنین به دلیل ولادت حضرت فاطمه(س) در آن  به نام مولد (زادگاه) فاطمه (س) <ref> الزهور المقتطفة من تاریخ مکة المشرفة، ص: 99</ref>  نیز مشهور است.
در سال ۱۲۶۵ قمری، در محل خانه تکیه‌ای مشهور به «تکیة السیدة فاطمة» به همت حکومت عثمانی برای استفاده فقرا ساخته شد ولی به گفته محمد طاهر کردی (م. ۱۴۰۰ق) در روزگار وی، اثری از تکیه نیست؛ بلکه مدرسه‌ای دینی برای حفظ قرآن کریم است که شهردار مکه شیخ عباس یوسف قطان (م. ۱۳۷۰ق) بنا کرده است.<ref>. التاریخ القویم، ج‏1، ص289-290.</ref>
==خانه خدیجه (س) در گذر تاریخ==
 
اطلاعات مربوط به خانه خدیجه و مشخصات آن، در منابع تاریخی، جغرافیایی و سفرنامه‌های مکه در دوره‌های مختلف ثبت و ضبط شده است. از جمله ابن جبیر*(م. ۶۱۴ق) ‏در سفرنامه مربوط به قرن ششم قمری‌اش خانه را معرفی کرده و از وجود بنایی به نام گنبد وحی (قبة الوحی: جایی که بر پیامبر وحی می‌شده) در این خانه و گنبدی کوچک بر محل به دنیا آمدن حضرت فاطمه خبر داده و گفته است که حسنین (ع) نیز در این خانه به دنیا آمده‌اند. <ref>. رحلة ابن جبیر، ص81 – 82.</ref>  
منابع:
در زمان فاسی (م. ۸۳۲ ق) نیز خانه را «مولد فاطمه» می‌خوانده‌اند و از مکانهایی بوده که زائران به زیارتش می‌رفته‌اند و در نظر مردم با فضیلت‌ترین خانه مکه بوده است. <ref>. الزهور المقتطفة من تاریخ مکة المشرفة، ص 99.</ref>
آثار اسلامی مکه و مدینه: رسول جعفریان، تهران، مشعر، ۱۳۸۶ش.
علی طبری (م. ۱۰۷۰ق) از سه مکان زیارتی جدا در این محل ـ مولد فاطمه، خانه خدیجه و قبة الوحی ـ یاد کرده که هر کدام دری جداگانه داشته‌اند. <ref>. الأرج المسکی فی التاریخ المکی، ص 70.</ref>
اخبار مکه و ما جاء فیها من الآثار: محمد بن عبدالله الازرقی (م. ۲۴۸ق)، تحقیق رشدی الصالح ملحس، بیروت، دار الاندلس، ۱۴۱۶ق.
نویسنده مرآة الحرمین (تألیف: ۱۳۱۸–۱۳۲۵ق) ‏در شرح مبسوط خود درباره مشاهداتش از خانه و اشیای درون آن، تاریخچه‌ای از تعمیرات و بازسازی‌های آن نیز به دست داده است. <ref>. مرآة الحرمین، ج‏1، ص 189ـ 192.</ref>
الارج المسکی فی التاریخ المکی: علی بن عبدالقادر الطبری (م. ۱۰۷۰ق)، تصحیح اشرف احمد جمال، مکه، مکتبه التجاریه، ۱۴۱۶ق.
خانه خدیجه از مکان‌های زیارتی عموم حجگزاران به ویژه شیعیان ایرانی بوده و در بسیاری از سفرنامه‌های حج ایرانیان، این مکان وصف شده است. <ref>. نک: سفرنامه مکه، حسینی فراهانی، ص208؛ سفرنامه مکه، محمد ولی میرزا، ص529؛ سفرنامه حج، هندوستان و عتبات، ص39 - 40.</ref>
پنجاه سفرنامه حج قاجاری: به کوشش رسول جعفریان، تهران، نشر علم، ۱۳۸۹ش.
برای نمونه، در سفرنامه‌ای از اواخر دوره ناصرالدین شاه قاجار (حک: ۱۳۱۳–۱۲۶۴ق) در وصف خانه خدیجه آمده است که صحنی سنگفرش از مرمر داشته، گنبدی بر تولدگاه حضرت فاطمه (س) بوده و یک اتاق درآن با عنوان عبادتگاه پیامبر (ص) مشهور بوده است. <ref>. میقات حج، ش63، ص70، سفرنامه منظوم از مؤلف ناشناخته</ref>
التاریخ القویم لمکه و بیت الله الکریم: محمد طاهر الکردی، تحقیق ابن دهیش، بیروت، دار خضر، ۱۴۲۰ق.
در سال ۱۲۶۵ قمری، در محل خانه تکیه‌ای مشهور به «تکیة السیدة فاطمة» به همت حکومت عثمانی برای استفاده فقرا ساخته شد ولی به گفته محمد طاهر کردی (م. ۱۴۰۰ق) در روزگار وی، اثری از تکیه نیست؛ بلکه مدرسه‌ای دینی برای حفظ قرآن کریم است که شهردار مکه شیخ عباس یوسف قطان (م. ۱۳۷۰ق) بنا کرده است. <ref>. التاریخ القویم، ج‏1، ص289-290.</ref>
الجامع اللطیف فی فضل مکة و اهلها و بناء البیت الشریف: محمد ابن ظهیره (م. ۹۸۶ق)، تحقیق علی عمر، قاهره، مکتبة الثقافة الدینیه، ۱۴۲۳ق.
رحلة ابن جبیر: محمد بن احمد ابن جبیر (م. ۶۱۴ق)، بیروت، دار مکتبة الهلال، ۱۹۸۶م.
الزهور المقتطفه من تاریخ مکة المشرفه: محمد بن احمد التقی الفاسی (م. ۸۳۲ق)، تحقیق محمد حسین الذهبی، مکه، مکتبه نزار مصطفی الباز، ۱۴۱۸ق.
الطبقات الکبری: محمد ابن سعد بن منیع (م. ۲۳۰ق)، تحقیق محمد عبدالقادر، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۰ق.
مرآة الحرمین: ابراهیم رفعت باشا (م. ۱۳۵۳ق)، قاهره، مکتبه الدینیه، بی‌تا؛
میقات حج (فصلنامه): تهران، حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت.
 
== منابع ==
{{منابع}}
۵۱

ویرایش