Automoderated users، دیوانسالاران، checkuser، ناظمان (CommentStreams)، developer، Moderators، مدیران
۹٬۸۶۶
ویرایش
(صفحهای تازه حاوی « درباره اینکه چه کسی نخستین بار کعبه را پوشانیده است، اختلافنظر وجود دارد. در روایتی از امام صادق(ع) آمده که نخست حضرت آدم(ع) و سپس حضرت ابراهیم(ع) و حضرت سلیمان(ع) خانه کعبه را پوشاندهاند.<ref name=":0">من لا یحضره الفقیه، ج2، ص235؛ وسائل ا...» ایجاد کرد) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۱: | خط ۱: | ||
== نخستین پرده کعبه == | |||
درباره اینکه چه کسی نخستین بار کعبه را پوشانیده است، اختلافنظر وجود دارد. در روایتی از [[امام صادق(ع)]] آمده که نخست [[حضرت آدم(ع)]] و سپس [[حضرت ابراهیم(ع)]] و [[حضرت سلیمان(ع)]] خانه کعبه را پوشاندهاند.<ref name=":0">من لا یحضره الفقیه، ج2، ص235؛ وسائل الشیعه، ج13، ص208.</ref>برخی نیز حضرت اسماعیل(ع) یا [[عدنان]]، نیای بزرگ [[پیامبر(ص)]]، را نخستین کسی میدانند که خانه کعبه را پوشاند.<ref>المصنف، ج5، ص154؛ فتح الباری، ج3، ص366؛ تاریخ الکعبة المعظمه، ص289.</ref>آنان دلیل اینکار را محافظت از احترام و زیبایی خانه خدا دانستهاند.<ref>صبح الاعشی، ج4، ص283؛ اسرار عرفانی حج، ص185-186.</ref> | درباره اینکه چه کسی نخستین بار کعبه را پوشانیده است، اختلافنظر وجود دارد. در روایتی از [[امام صادق(ع)]] آمده که نخست [[حضرت آدم(ع)]] و سپس [[حضرت ابراهیم(ع)]] و [[حضرت سلیمان(ع)]] خانه کعبه را پوشاندهاند.<ref name=":0">من لا یحضره الفقیه، ج2، ص235؛ وسائل الشیعه، ج13، ص208.</ref>برخی نیز حضرت اسماعیل(ع) یا [[عدنان]]، نیای بزرگ [[پیامبر(ص)]]، را نخستین کسی میدانند که خانه کعبه را پوشاند.<ref>المصنف، ج5، ص154؛ فتح الباری، ج3، ص366؛ تاریخ الکعبة المعظمه، ص289.</ref>آنان دلیل اینکار را محافظت از احترام و زیبایی خانه خدا دانستهاند.<ref>صبح الاعشی، ج4، ص283؛ اسرار عرفانی حج، ص185-186.</ref> | ||
بر پایه برخی گزارشها، به سال 190 یا 220<ref>الرحلة الحجازیه، ص188؛ الکعبة و الکسوه، ص128.</ref>پیش از هجرت پیامبر اکرم(ص) یکی از پادشاهان حمیری [[یمن]] نخستین کسی بود که خانه کعبه را پوشاند.<ref name=":1">فتح الباری، ج3، ص365-366؛ السیرة الحلبیه، ج1، ص280؛ تاریخ الکعبة المعظمه، ص291؛ اخبار مکه، فاکهی، ج5، ص230-231.</ref>او قصد ویران کردن خانه کعبه را داشت؛ اما در راه سخت بیمار شد و به پیشنهاد عربی بیابانگرد و یا بر پایه یک رؤیا<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج1، ص249-250؛ تحفة الکرام، ص159؛ تاریخ الکعبة المعظمه، ص291-292.</ref>برای خانه خدا [[نذر]] کرد و شفا یافت و سپس برای آن دری با قفل و پوشش مناسب فراهم کرد.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج1، ص249-250؛ الارج المسکی، ص155.</ref>سپس برخی نیاکان پیامبر گرامی(ص) عهدهدار پوشاندن کعبه شدند. نیز گاه برخی بزرگان قریش مانند [[ابوربیعة بن مغیره]]، تجدید پوشش کعبه را بر عهده میگرفتند<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج1، ص251؛ تاریخ الکعبة المعظمه، ص294.</ref>و این شیوه تا هنگام [[فتح مکه]] به سال هشتم ق. ادامه یافت.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج1، ص251؛ اخبار مکه، فاکهی، ج5، ص231.</ref> | بر پایه برخی گزارشها، به سال 190 یا 220<ref>الرحلة الحجازیه، ص188؛ الکعبة و الکسوه، ص128.</ref>پیش از هجرت پیامبر اکرم(ص) یکی از پادشاهان حمیری [[یمن]] نخستین کسی بود که خانه کعبه را پوشاند.<ref name=":1">فتح الباری، ج3، ص365-366؛ السیرة الحلبیه، ج1، ص280؛ تاریخ الکعبة المعظمه، ص291؛ اخبار مکه، فاکهی، ج5، ص230-231.</ref>او قصد ویران کردن خانه کعبه را داشت؛ اما در راه سخت بیمار شد و به پیشنهاد عربی بیابانگرد و یا بر پایه یک رؤیا<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج1، ص249-250؛ تحفة الکرام، ص159؛ تاریخ الکعبة المعظمه، ص291-292.</ref>برای خانه خدا [[نذر]] کرد و شفا یافت و سپس برای آن دری با قفل و پوشش مناسب فراهم کرد.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج1، ص249-250؛ الارج المسکی، ص155.</ref>سپس برخی نیاکان پیامبر گرامی(ص) عهدهدار پوشاندن کعبه شدند. نیز گاه برخی بزرگان قریش مانند [[ابوربیعة بن مغیره]]، تجدید پوشش کعبه را بر عهده میگرفتند<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج1، ص251؛ تاریخ الکعبة المعظمه، ص294.</ref>و این شیوه تا هنگام [[فتح مکه]] به سال هشتم ق. ادامه یافت.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج1، ص251؛ اخبار مکه، فاکهی، ج5، ص231.</ref> | ||
== | == پس از اسلام == | ||
پیامبر(ص) پس از فتح مکه با بهرهگیری از [[بیت المال]]، پوششی برای کعبه فراهم نمود و پس از ایشان، خلفا عهدهدار این مسؤولیت شدند.<ref>فتوح البلدان، ج1، ص54؛ فتح الباری، ج3، ص366؛ نک: فقه السنه، ج1، ص760.</ref>[[حضرت علی(ع)]] نیز هنگام خلافت خود، از [[عراق]] پوششی برای [[کعبه]] میفرستاد.<ref>وسائل الشیعه، ج13، ص208؛ جامع احادیث الشیعه، ج10، ص74.</ref>در دوره [[امویان]] و [[زبیریان]] نیز پرده کعبه گاهی از [[خراسان]] و گاه از [[مصر]] ارسال میشد. گاهی نیز همزمان دو پرده میرسید که هریک زیباتر بود، آن را به کعبه میپوشاندند.<ref>تاریخ الکعبة المعظمه، ص252.</ref>در روزگار [[عبدالملک]]، پوشش کعبه را نخست در [[مسجد پیامبر(ص)]] میگستراندند و سپس جمع کرده، به [[مکه]] میآوردند.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج1، ص255.</ref> | پیامبر(ص) پس از فتح مکه با بهرهگیری از [[بیت المال]]، پوششی برای کعبه فراهم نمود و پس از ایشان، خلفا عهدهدار این مسؤولیت شدند.<ref>فتوح البلدان، ج1، ص54؛ فتح الباری، ج3، ص366؛ نک: فقه السنه، ج1، ص760.</ref>[[حضرت علی(ع)]] نیز هنگام خلافت خود، از [[عراق]] پوششی برای [[کعبه]] میفرستاد.<ref>وسائل الشیعه، ج13، ص208؛ جامع احادیث الشیعه، ج10، ص74.</ref>در دوره [[امویان]] و [[زبیریان]] نیز پرده کعبه گاهی از [[خراسان]] و گاه از [[مصر]] ارسال میشد. گاهی نیز همزمان دو پرده میرسید که هریک زیباتر بود، آن را به کعبه میپوشاندند.<ref>تاریخ الکعبة المعظمه، ص252.</ref>در روزگار [[عبدالملک]]، پوشش کعبه را نخست در [[مسجد پیامبر(ص)]] میگستراندند و سپس جمع کرده، به [[مکه]] میآوردند.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج1، ص255.</ref> | ||
خط ۱۹: | خط ۱۵: | ||
در سال 200ق. [[حسین بن حسن افطس|حسین بن حسن اَفطَس طالبی علوی]] جامههای کعبه را از روی آن برداشت و دو جامه ابریشم نازک، یکی به رنگ زرد و دیگری سپید، بر کعبه پوشاند<ref>نک: اخبار مکه، ازرقی، ج1، ص262-264؛ تجارب الامم، ج4، ص119.</ref>که بر آن نوشته شده بود: «بسم الله الرحمن الرحیم و صلی الله علی سیدنا محمد و علی اهل بیته الطیبین الاخیار<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج1، ص264؛ تاریخ الکعبة المعظمه، ص305.</ref>». | در سال 200ق. [[حسین بن حسن افطس|حسین بن حسن اَفطَس طالبی علوی]] جامههای کعبه را از روی آن برداشت و دو جامه ابریشم نازک، یکی به رنگ زرد و دیگری سپید، بر کعبه پوشاند<ref>نک: اخبار مکه، ازرقی، ج1، ص262-264؛ تجارب الامم، ج4، ص119.</ref>که بر آن نوشته شده بود: «بسم الله الرحمن الرحیم و صلی الله علی سیدنا محمد و علی اهل بیته الطیبین الاخیار<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج1، ص264؛ تاریخ الکعبة المعظمه، ص305.</ref>». | ||
==== توصیف ناصرخسرو ==== | |||
[[ناصر خسرو]] در سفرنامهاش رنگ پرده کعبه را سفید گزارش کرده و درباره شکل و اندازه آن گفته است: «به دو موضع طرازی را یک گز عرض و میان هر دو طراز 10 گز به تقریب و زیر و بالا به همین قیاس، چنانکه به واسطه دو طراز علو خانه به سه بخش بود، هر یک به قیاس 10 گز و بر چهار جانب جامه محرابهای رنگین بافتهاند و نقش کرده به زر رشته و پرداخته بر هر دیواری سه محراب یکی بزرگ در میان و دو کوچک بر دو طرف، چنانکه بر چهار دیوار دوازده محراب است.»<ref>سفرنامه، ص131.</ref> | [[ناصر خسرو]] در سفرنامهاش رنگ پرده کعبه را سفید گزارش کرده و درباره شکل و اندازه آن گفته است: «به دو موضع طرازی را یک گز عرض و میان هر دو طراز 10 گز به تقریب و زیر و بالا به همین قیاس، چنانکه به واسطه دو طراز علو خانه به سه بخش بود، هر یک به قیاس 10 گز و بر چهار جانب جامه محرابهای رنگین بافتهاند و نقش کرده به زر رشته و پرداخته بر هر دیواری سه محراب یکی بزرگ در میان و دو کوچک بر دو طرف، چنانکه بر چهار دیوار دوازده محراب است.»<ref>سفرنامه، ص131.</ref> | ||
در سال 644ق. به سبب ضعف عباسیها و اختلافهای سیاسی، پوشش کعبه از سوی خلیفه نرسید. از اینرو، بهدست شخصی به نام [[عفیف بن منعه|عَفیف بن مِنعَه]] به درخواست حاکم یمن<ref name=":3">البدایة و النهایه، ج13، ص200.</ref>و یا به دست بازرگانی ایرانی به نام «[[رامشت|رامِشت]]» پوششی به ارزش هجده هزار دینار مصری، فراهم و بر کعبه پوشانیده شد.<ref name=":4">تاریخ ابن خلدون، ج3، ص513؛ الکامل، ج11، ص65؛ نهایة الارب، ج23، ص284 | ==== دورههای ضعف عباسیان ==== | ||
در سال 644ق. به سبب ضعف عباسیها و اختلافهای سیاسی، پوشش کعبه از سوی خلیفه نرسید. از اینرو، بهدست شخصی به نام [[عفیف بن منعه|عَفیف بن مِنعَه]] به درخواست حاکم یمن<ref name=":3">البدایة و النهایه، ج13، ص200.</ref>و یا به دست بازرگانی ایرانی به نام «[[رامشت|رامِشت]]» پوششی به ارزش هجده هزار دینار مصری، فراهم و بر کعبه پوشانیده شد.<ref name=":4">تاریخ ابن خلدون، ج3، ص513؛ الکامل، ج11، ص65؛ نهایة الارب، ج23، ص284.</ref> | |||
=== | ==== گزارشی از طوفان سال 643 قمری ==== | ||
طوفان به سال 643ق. جامه کعبه را از روی آن برداشت. این طوفان21 روز ادامه داشت و در این مدت، کعبه برهنه ماند تا اینکه به دست [[منصور بن منعه بغدادی|منصور بن مِنعَه بغدادی]] که در آن هنگام، بزرگ [[حرم مکی]] بود، جامهای نو بر کعبه قرار داده شد.<ref>البدایة و النهایه، ج14، ص55؛ الاعلام، ص59-63.</ref> | |||
== ارسال کعبه از مصر == | |||
پس از انقراض عباسیان (659ق.) فراهم کردن پوشش کعبه از سال661ق. به انحصار حاکمان مصر درآمد.<ref name=":5">کشف الارتیاب، ص360.</ref>[[ملک ظاهر بندقداری]] نخستین تن از ملوک مصر بود که پوشش کعبه را تقدیم کرد.<ref>شفاء الغرام، ج1، ص124؛ عجائب الآثار، ج1، ص30؛ تاریخ الکعبة المعظمه، ص318.</ref>به سال 743ق. [[ملک صالح اسماعیل بن محمد قلاوون]]، یک یا چند آبادی را در پیرامون قاهره به نام [[قلیوبیه|قَلیوبیه]]<ref>التحفة اللطیفه، ج2، ص107؛ شفاء الغرام، ج1، ص123؛ تاریخ الکعبة المعظمه، ص317.</ref>برای فراهم ساختن پوشش کعبه و [[حجره نبوی]] [[وقف]] کرد. سپس عثمانیها به گسترش این مکان پرداختند و سنت ارسال پرده از مصر را استمرار بخشیدند.<ref name=":6">الضوء اللامع، ج4، ص26؛ تاریخ الکعبة المعظمه، ص320.</ref> | پس از انقراض عباسیان (659ق.) فراهم کردن پوشش کعبه از سال661ق. به انحصار حاکمان مصر درآمد.<ref name=":5">کشف الارتیاب، ص360.</ref>[[ملک ظاهر بندقداری]] نخستین تن از ملوک مصر بود که پوشش کعبه را تقدیم کرد.<ref>شفاء الغرام، ج1، ص124؛ عجائب الآثار، ج1، ص30؛ تاریخ الکعبة المعظمه، ص318.</ref>به سال 743ق. [[ملک صالح اسماعیل بن محمد قلاوون]]، یک یا چند آبادی را در پیرامون قاهره به نام [[قلیوبیه|قَلیوبیه]]<ref>التحفة اللطیفه، ج2، ص107؛ شفاء الغرام، ج1، ص123؛ تاریخ الکعبة المعظمه، ص317.</ref>برای فراهم ساختن پوشش کعبه و [[حجره نبوی]] [[وقف]] کرد. سپس عثمانیها به گسترش این مکان پرداختند و سنت ارسال پرده از مصر را استمرار بخشیدند.<ref name=":6">الضوء اللامع، ج4، ص26؛ تاریخ الکعبة المعظمه، ص320.</ref> | ||
در سال 848ق. [[شاهرخ میرزا]]، فرزند امیر تیمور گورکان، پس از تلاش بسیار موفق شد که پردهای از [[ایران]] برای کعبه بفرستد.<ref>النجوم الزاهره، ج15، ص364؛ مستدرکات اعیان الشیعه، ج6، ص176؛ انباء الغمر بابناء العمر، ج8، ص64.</ref> | در سال 848ق. [[شاهرخ میرزا]]، فرزند امیر تیمور گورکان، پس از تلاش بسیار موفق شد که پردهای از [[ایران]] برای کعبه بفرستد.<ref>النجوم الزاهره، ج15، ص364؛ مستدرکات اعیان الشیعه، ج6، ص176؛ انباء الغمر بابناء العمر، ج8، ص64.</ref> | ||
===بافت پرده در مکه= | == پس از تشکیل عربستان سعودی == | ||
حق انحصاری مصریان در آماده کردن پرده کعبه تا حدود سال 1344ق. ادامه یافت.<ref>شفاء الغرام، ج1، ص125؛ التاریخ القویم، ج3، ص569؛ تاریخ الکعبة المعظمه، ص345.</ref>به سال 1345ق. روابط مصر و [[حجاز]] تیره شد و پرده از مصر نیامد. عبدالعزیز، پادشاه عربستان، پرده را در عربستان فراهم کرد و در روز [[عید قربان]] همان سال بر کعبه آویخت.<ref>شفاء الغرام، ج1، ص125؛ تاریخ الکعبة المعظمه، ص346؛ الکعبة و الکسوه، ص168.</ref>وی با فراخواندن بافندگانی از هند به سال 1346ق. کارگاهی را برای بافت پرده در محله [[اجیاد مکه]] بنیان نهاد.<ref name=":7">الکعبة و الکسوه، ص172؛ تاریخ الکعبة المعظمه، ص347.</ref>بدینگونه به سال 1346ق. نخستین پوشش بافت مکه از حریر طبیعی و به رنگ مشکی فراهم شد.<ref>فی رحاب البیت العتیق، ج1، ص215؛ تاریخ الکعبة المعظمه، ص348.</ref> | |||
پوشش کعبه تا سال 1358ق. در کارگاه یاد شده فراهم میشد تا اینکه دولت مصر از عبدالعزیز خواست اجازه دهد که پوشش دیگر بار از مصر حمل شود. عبدالعزیز این درخواست را پذیرفت و آن کارگاه تعطیل شد و پرده بار دیگر از مصر آمد. | |||
==== اختلاف جمال عبدالناصر با عربستان ==== | |||
به سال 1382ق. میانه [[جمال عبدالناصر]]، رئیس جمهور مصر، و [[ملک سعود]]، پادشاه [[عربستان]]، بههم خورد. پرده کعبه از مصر تا [[بندر جده]] حمل شد؛ ولی بر اثر اختلاف میان مسؤولان سعودی و فرمانده کشتی مصری، پرده و حاجیان مصری به آن کشور بازگشت داده شدند. در آن سال، سعودیها در کارگاه تعطیل شده عبدالعزیز، قطعههایی را یافتند که از تنظیم آنها پردهای کامل پدید آمد و در روز دهم [[ذیحجه]] 1382ق. بر [[کعبه]] پوشانده شد.<ref name=":8">فی رحاب البیت العتیق، ج1، ص215؛ نک: تاریخ الکعبة المعظمه، ص331-332؛ الکعبة و الکسوه، ص175-178.</ref>از آن هنگام تاکنون، پرده کعبه در مکه فراهم میشود. [[کارگاه پردهبافی]] در مدخل مکه در زمینی به مساحت 150 هزار متر مربع قرار دارد و دارای ابزارهای نساجی و بافندگی دستی و نیز دستگاههای جدید است.<ref name=":9">نک: تاریخ الکعبة المعظمه، ص359-360؛ الکعبة و الکسوه، ص172؛ آثار اسلامی، ص86.</ref> | |||
==جنس پرده کعبه== | ==جنس و رنگ پرده کعبه در طول تاریخ== | ||
جنس پرده کعبه در زمانهای مختلف، متفاوت بوده است. برپایه روایتی از [[امام صادق(ع)]] جنس پرده در روزگار [[آدم(ع)]] از پشم یا موی حیوانات، در زمانه [[ابراهیم(ع)]] از الیاف گیاهی، و در ایام [[سلیمان(ع)]] از نوعی بافت عربی یا قباطی بوده است.<ref>من لا یحضره الفقیه، ج2، ص235؛ وسائل الشیعه، ج13، ص208؛ جامع احادیث الشیعه، ج10، ص75.</ref> | جنس پرده کعبه در زمانهای مختلف، متفاوت بوده است. برپایه روایتی از [[امام صادق(ع)]] جنس پرده در روزگار [[آدم(ع)]] از پشم یا موی حیوانات، در زمانه [[ابراهیم(ع)]] از الیاف گیاهی، و در ایام [[سلیمان(ع)]] از نوعی بافت عربی یا قباطی بوده است.<ref>من لا یحضره الفقیه، ج2، ص235؛ وسائل الشیعه، ج13، ص208؛ جامع احادیث الشیعه، ج10، ص75.</ref> |
ویرایش