سلمان فارسی: تفاوت میان نسخهها
ویرایش کلی
Hasaninasab (بحث | مشارکتها) |
Hasaninasab (بحث | مشارکتها) (ویرایش کلی) |
||
خط ۲۲: | خط ۲۲: | ||
|شغل = | |شغل = | ||
|منصب = استاندار مدائن | |منصب = استاندار مدائن | ||
|تاریخ درگذشت = | |تاریخ درگذشت = 35ق | ||
|شهر درگذشت = مدائن | |شهر درگذشت = مدائن | ||
|کشور درگذشت = عراق | |کشور درگذشت = عراق | ||
خط ۵۰: | خط ۵۰: | ||
|امضا = <!-- sign.jpg --> | |امضا = <!-- sign.jpg --> | ||
}} | }} | ||
== شخصیتشناسی == | == شخصیتشناسی == | ||
نام اصلی سلمان، روزبه و کنیه او ابو | نام اصلی سلمان، روزبه و کنیه او ابو عبدالله است.<ref>اسد الغابه، ج2، ص265؛ تاریخ الطبری، ج3، 171؛ کمال الدین، ص165.</ref> برخی منابع ماهویه، بهبود، مابه و مهاد را از نامهای دیگر وی دانسته <ref>سلماننامه، ص59_62</ref> و نام پدرش را به اختلاف خشبوذان، بدخشان و فروخ ثبت کردهاند.<ref>سلمان نامه، ص59_62</ref> سلمان خود را مردی فارسی (ایرانی) از اهالی روستایی به نام جی در اصفهان معرفی کرده است.<ref>بنگرید: السیره النبویه، ج1، ص214؛ اسد الغابه، ج2، ص265؛ مهاجر حقیقت، ص7_10.</ref> | ||
== قبل از اسلام == | == قبل از اسلام == | ||
سلمان که در جستجوی حقیقت بود، از آیین زرتشتی روگردان شد،<ref> | سلمان که در جستجوی حقیقت بود، از آیین زرتشتی روگردان شد،<ref>السیره النبویه، ج1، ص214-215.</ref> و با پذیرش [[مسیحیت]] به سرزمین [[شام]] سفر کرد. در کلیساهای این سرزمین به عبادت و خدمت مشغول شد.<ref>السیره النبویه، ج1، ص214-215؛ سیر اعلام النبلاء، ج1، ص507_510؛ مهاجر حقیقت، ص17_21.</ref> | ||
سلمان در [[عَمُّورِیَّه]]{{یادداشت|عموریه شهری تاریخی و ویران شده در ترکیه کنونی است.}} شام به هنگام مرگ روحانی برجسته مسیحی از زبان وی بشارتی از پیامبر خاتم(ص) شنید. او برای رسیدن به آرزویش همراه کاروانی به سمت [[حجاز]] راه افتاد اما در مسیر، کاروانیان او را به مردی یهودی در [[وادی القری|وادی القُری]] فروختند. این چنین است که قبل از هجرت پیامبر(ص)، سلمان در [[یثرب]] برده [[بنی قُرَیظَه]] {{یادداشت|از جمله طائفههای یهودی ساکن در یثرب یا همان مدینه عصر نبوی.}} بود. | سلمان در [[عموریه|عَمُّورِیَّه]]{{یادداشت|عموریه شهری تاریخی و ویران شده در ترکیه کنونی است.}} شام به هنگام مرگ روحانی برجسته مسیحی از زبان وی بشارتی از پیامبر خاتم(ص) شنید. او برای رسیدن به آرزویش همراه کاروانی به سمت [[حجاز]] راه افتاد اما در مسیر، کاروانیان او را به مردی یهودی در [[وادی القری|وادی القُری]] فروختند. این چنین است که قبل از هجرت پیامبر(ص)، سلمان در [[یثرب]] برده [[بنی قریظه|بنی قُرَیظَه]] {{یادداشت|از جمله طائفههای یهودی ساکن در یثرب یا همان مدینه عصر نبوی.}} بود. | ||
== بعد از اسلام == | == بعد از اسلام == | ||
منابع درباره چگونگی آزادی و مسلمان شدن سلمان گزارشهای مختلفی آوردهاند. قول مشهور، وی را نخستین ایرانی میداند که در سال دوم هجرت در مدینه | منابع درباره چگونگی آزادی و مسلمان شدن سلمان گزارشهای مختلفی آوردهاند. قول مشهور، وی را نخستین ایرانی میداند که در سال دوم هجرت در مدینه مسلمان، و در سال 5ق و پیش از غزوه خندق توسط پیامبر «(ص)» آزاد شد.<ref>السیره النبویه، ج1، ص218؛ شرح نهجالبلاغه، ج18، ص34-35؛ الطبقات الکبری، ج4، ص61-62؛ الاستیعاب، ج2، ص634-637.</ref> سلمان فارسی پس از آزادی با [[حذیفة بن یمان]]<ref>الطبقات الکبری، ج4، ص63؛ اعلام الوری، ج1، ص363؛ المنتظم، ج3، ص73.</ref> یا [[ابوذر]]<ref>الکافی، ج8، ص297_ 299.</ref> عقد اخوت بست. نخستین حضور او شرکت در غزوه [[غزوه احزاب|خندق]] {{یادداشت|نام دیگر جنگ احزاب.}} بود.<ref>السیرة النبویه، ج2، ص224؛ تاریخ الیعقوبی، ج2، ص50؛ تجارب الامم، ج1، ص257.</ref> | ||
=== جنگ خندق === | === جنگ خندق === | ||
پس از آن که رسول الله «(ص)» با اصحاب خویش درباره چگونگی دفاع مشورت کرد، سلمان با توجه به نبردهای دفاعی ایرانیان، پیشنهاد حفر خندق در مدینه را ارائه نمود.<ref> | بنابر قول مشهور پیشنهاد حفر خندق در [[غزوه خندق|جنگ احزاب]]، از سوی سلمان فارسی به پیامبر(ص) و مسلمانان ارائه شد. پس از آن که رسول الله «(ص)» با اصحاب خویش درباره چگونگی دفاع مشورت کرد، سلمان با توجه به نبردهای دفاعی ایرانیان، پیشنهاد حفر خندق در مدینه را ارائه نمود.<ref>السیرة النبویه، ج2، ص224؛ تاریخ الیعقوبی، ج2، ص50؛ تجارب الامم، ج1، ص257.</ref> | ||
اما در مقابل بنابر برخی از گزارشها پیشنهاد حفر خندق از سوی خود رسول الله «(ص)» بوده است. چراکه قبل از سلمان، پیامبر «(ص)» یاران خود را در انتخاب یکی از دو گزینه حضور در شهر و نبرد در نزدیک [[کوه سلع|کوه سَلع]] مخیر کرده بود<ref>المغازی، ج2، ص445.</ref> همچنین در نامه حضرت به [[ابوسفیان]]، طرح حفر خندق از الهامهای خداوند دانسته شده است.<ref>المغازی، ج2، ص493.</ref> براین اساس، میتوان گفت سلمان صرفاً تأیید کننده پیشنهاد پیامبر «(ص)» بوده است.<ref>المغازی، ج2، ص445؛ الصحیح من سیرة النبی، ج10، ص159-160.</ref> در همین نبرد پیامبر «(ص)» از وی با تعبیر «سلمان منا اهل البیت» یاد کرد.<ref>السیره النبویه، ج2، ص214ـ224.</ref> | |||
بعدها در چند نقطه از دامنه کوه مساجدی به یاد بود نبرد ساخته شد | بعدها در چند نقطه از دامنه کوه مساجدی به یاد بود نبرد ساخته شد و مردم آنها را «[[مساجد فتح]]» یا «مساجد خندق» نامیدند که یکی از آنها [[مسجد سلمان فارسی]] است.<ref>تاریخ المعالم المدینه، ص201-202.</ref> نیز در کنار مسجدی که به نام [[مسجد امام علی (مدینه)|علی بن ابیطالب]] (ع) است، مسجدی به سلمان منسوب میباشد که این دو مسجد را سیف الدین حسین بن ابیالهیجاء از نژاد کُرد و از وزیران دولت شیعی [[فاطمیان|فاطمی]] در سال ۵۷۵ق تجدید بنا کرده است.<ref>بهجه النفوس، ج1، ص566؛ وفاء الوفاء، ج3، ص43؛</ref> | ||
=== بعد از خندق === | === بعد از خندق === | ||
افزون بر غزوه | سلمان فارسی افزون بر غزوه خندق، در دیگر غزوات و رویداهای عصر نبوی، نیز حضور فعال داشت. در [[غزوه طائف]] به کار گرفتن منجنیق پیشنهاد سلمان بود.<ref>سبل الهدی، ج5، ص385؛ المغازی، ج3، ص927.</ref> سلمان از راویان حدیث پیامبر «(ص)» بود و بسیاری از او حدیث نقل کردهاند. | ||
=== سلمان در فتوحات === | === سلمان در فتوحات === | ||
با گسترش فتوحات در عصر [[عمر]]، سلمان نقش بارزی بهویژه در فتوحات شرق و ایران ایفا کرد. پس از فتح [[مدائن]] (۱۵ ه. ق) سلمان فارسی و [[حذیفه بن یمان]] برای اقامت نیروها در امتداد [[فرات]] [[کوفه]] را انتخاب کردند.<ref> | با گسترش فتوحات در عصر [[عمر بن خطاب]]، سلمان نقش بارزی بهویژه در فتوحات شرق و ایران ایفا کرد. پس از فتح [[مدائن]] (۱۵ ه. ق) سلمان فارسی و [[حذیفه بن یمان]] برای اقامت نیروها در امتداد [[فرات]] [[کوفه]] را انتخاب کردند.<ref>تاریخ الطبری، ج3، ص145-146؛ الکامل فی التاریخ، ج2، ص527-528.</ref> | ||
گفته شده او در فتوحات نقش سفیر و مبلّغ مسلمانان را ایفا میکرد. به طور مثال سلمان راهنمای [[سعد بن ابی وقاص]] در عبور از [[دجله]] بود. یا به راهنمایی او شهر مدائن، با پیمان صلح به تصرف درآمد که مرزبانان شهر نزد سلمان آمدند و اسلام آوردند و همراه آنان مردم تیسفون (پایتخت ساسانیان) مسلمانشدند. با گشودهشدن این شهر، خلیفه دوم<ref> | |||
گفته شده او در فتوحات نقش سفیر و مبلّغ مسلمانان را ایفا میکرد. به طور مثال سلمان راهنمای [[سعد بن ابی وقاص]] در عبور از [[دجله]] بود. یا به راهنمایی او شهر مدائن، با پیمان صلح به تصرف درآمد که مرزبانان شهر نزد سلمان آمدند و اسلام آوردند و همراه آنان مردم تیسفون (پایتخت ساسانیان) مسلمانشدند. با گشودهشدن این شهر، خلیفه دوم<ref>مروج االذهب؛ ج2، ص306-307.</ref> یا [[سعدبنابیوقاص]] که فرمانده سپاه بود، سلمان را به کارگزاری آن شهر منصوب کرد.<ref>تاریخ الیعقوبی؛ ج2، ص37.</ref> | |||
=== خلافت عثمان === | === خلافت عثمان === | ||
مطابق برخی گزارشها، سلمان فارسی در برخی فتوحات<ref> | مطابق برخی گزارشها، سلمان فارسی در برخی فتوحات<ref>الکامل فی التاریخ؛ ج3، ص132.</ref> یا دفع شورشهای عصر [[عثمان]]<ref>فتوح البلدان، ج1، ص234؛ معجم البلدان؛ ج1، ص380.</ref> نیز حضور داشت که در صورت پذیرش خبر وفات سلمان در زمان خلافت عمر، گزارشهای شرکت او در فتوحات زمان [[عثمان]] قابل قبول نیست. | ||
== سلمان و اهل البیت(ع) == | == سلمان و اهل البیت(ع) == | ||
تعبیر "سلمان منا " جایگاه والای او را نزد رسول خدا (ص) نشان میداد. سلمان پس از رحلت پیامبر (ص)، همچنان مدافع [[اهل بیت]](ع) باقی ماند؛ و در کنار برخی صحابه گرانقدر مانند [[عمار]] به دفاع از حق امیرمؤمنان(ع) پرداخت.<ref> | تعبیر "سلمان منا " جایگاه والای او را نزد رسول خدا (ص) نشان میداد. سلمان پس از رحلت پیامبر (ص)، همچنان مدافع [[اهل بیت]](ع) باقی ماند؛ و در کنار برخی صحابه گرانقدر مانند [[عمار]] به دفاع از حق امیرمؤمنان(ع) پرداخت.<ref>الخصال، ص607-608.</ref>مطابق نقلی، سلمان در شمار آن دسته از صحابه هوادار [[امام علی]](ع) بود که در تجمع محله [[بنی بیاضه]]، گردآمدند تا از بیعت عمومی با [[ابوبکر]] جلوگیری کنند که امیر مؤمنان(ع) آنان را به آرامش دعوت کرد.<ref>تاریخ الیعقوبی، ج2، ص124.</ref> | ||
هنگامی که با ابوبکر بیعت شد، سلمان در واکنشی به زبان فارسی به کنایه از بیتوجهی مردم گفت: «کرداذ ناکرداذ؛ کردید و نکردید»<ref> | هنگامی که با ابوبکر بیعت شد، سلمان در واکنشی به زبان فارسی به کنایه از بیتوجهی مردم گفت: «کرداذ ناکرداذ؛ کردید و نکردید»<ref>به گزارش مدائنی در انساب الاشراف؛ ج2، ص274.</ref> نیز نقل شده که سلمان انتخاب ابوبکر و رها کردن اهل بیت(ع) را خطا و موجب بروز اختلافات بین مسلمانان دانسته است.<ref>السقیفة و الفدک؛ ص45؛ شرح نهج البلاغه، ج6، ص43 و ج2، ص131.</ref> | ||
او از معدود افرادی بود که در دفن [[حضرت زهرا]] (س) شرکت داشت.<ref> | او از معدود افرادی بود که در دفن [[حضرت زهرا]] (س) شرکت داشت.<ref>الخصال، ص361؛ رجال کشی، ج1 ص34؛ الاختصاص، ص5.</ref> همچنین روایاتی از او در فضایل امام علی(ع)،<ref>الارشاد؛ ج1، ص352.</ref> حسنین(ع) <ref>سبل الهدی، ج11، ص57.</ref> و اهل بیت(ع) <ref>الامالی مفید؛ ص30.</ref> نقل شده است. از سوی دیگر سلمان در گفتار امامان ستوده شده است.<ref>الغارات؛ ج2، ص823. ؛ امالی طوسی، ص133؛ الدرجات الرفیعه، ص209</ref> | ||
== وفات سلمان == | == وفات سلمان == | ||
سلمان فارسی در شهر مدائن رحلت کرد. | سلمان فارسی در شهر مدائن رحلت کرد. زمان رحلت او به اختلاف ثبت شده است: طبق قولی وی در سال ۳۵ق، در سن ۲۵۰ و یا ۳۵۰ سالگی در گذشته است.<ref>تاریخ بغداد، ج1، ص176؛ الکامل فی التاریخ، ج3، ص287.</ref> برخی منابع از ساده زیستی و زهد سلمان سخن گفته و یادآور شدهاند که وی لباس پشمینه میپوشید و بر درازگوش سوار میشد و نان جو میخورد.<ref>مروج الذهب، ج2، ص306-307.</ref> | ||
==== مزار سلمان ==== | ==== مزار سلمان ==== | ||
{{اصلی|مرقد سلمان فارسی}} | {{اصلی|مرقد سلمان فارسی}} | ||
مزار سلمان فارسی امروزه در شهر سلمان پاک در کشور [[عراق]] قرار دارد. | مزار سلمان فارسی امروزه در شهر سلمانباک (سلمان پاک) در کشور [[عراق]] قرار دارد. | ||
==جستار های وابسته == | ==جستار های وابسته == | ||
خط ۹۶: | خط ۹۷: | ||
* [[مساجد فتح]] | * [[مساجد فتح]] | ||
* [[نبرد خندق]] | * [[نبرد خندق]] | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
== منابع == | == منابع == |