|
|
خط ۸۷: |
خط ۸۷: |
| برای امیرالحاج وظایفی در فقه شیعه بیان شده که مهمترین موارد آنها عبارتند از: | | برای امیرالحاج وظایفی در فقه شیعه بیان شده که مهمترین موارد آنها عبارتند از: |
|
| |
|
| * اقامه نماز ظهر و عصر «یوم الترویه» در [[منا]]: حاجیان در روز هشتم ذیحجه ([[یوم الترویه]]) در مکه مکرمه، [[احرام]] حج بسته، رهسپار سرزمین منا میشوند.<ref>النهایه، ص249؛ سلسلة الینابیع، ج7، ص231.</ref>به فتوای فقیهان شیعه، بر امیرالحاج مستحب یا واجب است که در این روز نماز جماعت ظهر و عصر را در منا برگزار کند. البته بعضی از فقیهان حاجیان را در اقامه نماز در [[مسجدالحرام]] یا منا مخیر دانستهاند.<ref>التهذیب، ج5، ص201-202؛ المبسوط، ج1، ص365؛ جواهر الکلام، ج19، ص6.</ref> | | * اقامه نماز ظهر و عصر «یوم الترویه» در [[منا]] که به فتوای فقیهان شیعه، بر امیرالحاج مستحب یا واجب است.<ref>التهذیب، ج5، ص201-202؛ المبسوط، ج1، ص365؛ جواهر الکلام، ج19، ص6.</ref> |
|
| |
|
| * استحباب مؤکد ماندن امیرالحاج در منا تا طلوع آفتاب [[روز عرفه]]: مشهور میان فقیهان شیعه آن است که مستحب است امیرالحاج پس از ورود به منا در روز هشتم ذیحجه تا طلوع آفتاب روز نهم (عرفه) در منا بماند. حاجیان دیگر میتوانند پس از طلوع فجر به سوی [[عرفات]] حرکت کنند؛ هرچند برای آنان نیز ماندن تا طلوع آفتاب استحباب دارد. این حکم درباره امیرالحاج مورد تاکید قرار گرفته است.<ref>وسائل الشیعه، ج13، ص528؛ جواهر الکلام، ج19، ص10-12؛ مستدرک الوسائل، ج10، ص18.</ref> | | * استحباب مؤکد ماندن امیرالحاج در منا تا طلوع آفتاب [[روز عرفه]]. حاجیان دیگر میتوانند پس از طلوع فجر به سوی [[عرفات]] حرکت کنند؛ هرچند برای آنان نیز ماندن تا طلوع آفتاب استحباب دارد. این حکم درباره امیرالحاج مورد تاکید قرار گرفته است.<ref>وسائل الشیعه، ج13، ص528؛ جواهر الکلام، ج19، ص10-12؛ مستدرک الوسائل، ج10، ص18.</ref> |
|
| |
|
| * لزوم تاخیر در افاضه از [[مشعر الحرام]] تا طلوع آفتاب روز دهم: پس از وقوف اختیاری مشعر، بر پایه روایات، بهترین وقت برای حرکت به سوی منا، نزدیک طلوع آفتاب است.<ref>وسائل الشیعه، ج14، ص25.</ref>اما امیرالحاج باید افاضه از مشعر را تا طلوع آفتاب به تاخیر بیندازد.<ref>الکافی، ص213؛ النهایه، ص249؛ جواهر الکلام، ج19، ص98-99.</ref> | | * لزوم تاخیر در افاضه از [[مشعر الحرام]] تا طلوع آفتاب روز دهم. امیرالحاج باید [[افاضه]] از مشعر را تا طلوع آفتاب به تاخیر بیندازد.<ref>الکافی، ص213؛ النهایه، ص249؛ جواهر الکلام، ج19، ص98-99.</ref> |
|
| |
|
| * ثبوت هلال ذیحجه با حکم امیرالحاج: بر پایه روایاتی، حکم امیرالحاج درباره «ثبوت هلال ماه [[ذیحجه]]» برای همه معتبر است. این دستور میتواند در مسیر حفظ وحدت و هماهنگی میان حاجیان بیتالله الحرام و جلوگیری از تفرقه و تشتت و نیل به اهداف والای حج باشد.<ref>وسائل الشیعه، ج10، ص133.</ref>البته با همین مضمون، روایاتی در منابع اهل سنت نیز یافت میشود.<ref>کنز العمال، ج8، ص489.</ref> | | * ثبوت هلال ذیحجه با حکم امیرالحاج: بر پایه روایاتی، حکم امیرالحاج درباره «ثبوت هلال ماه [[ذیحجه]]» برای همه معتبر است. <ref>وسائل الشیعه، ج10، ص133.</ref> |
|
| |
|
| * سخنرانی امیرالحاج در موسم: مستحب است امیرالحاج در چهار روز از موسم حج، برای مردم سخنرانی کند. [[شیخ طوسی]] روایتی از جابر را پشتوانه این حکم قرار داده که بر پایه آن، امیرالحاج باید در روز [[هفتم ذیحجه]]، روز عرفه، روز [[عید قربان]] در منا و روز دوازدهم به هنگام کوچ از منا به مکه، برای مردم سخن گوید و آنان را با اعمال و مناسک و وظایف آشنا سازد.<ref>سلسلة الینابیع، ج30، ص238.</ref>[[شهید اول]] مضمون سخنان امیرالحاج را چگونگی وداع حاجیان در روز دوازدهم، اطاعت آنان از [[خداوند]]، استقامت برای پایان دادن به حج، وفا به وعدههای خویش با خداوند، حرکت به سوی کمال پس از اعمال حج، دانسته و تشویق حاجیان بر این امور را از وظایف امیرالحاج برشمرده است.<ref>الدروس، ج1، ص495-496.</ref> | | * سخنرانی امیرالحاج در موسم: مستحب است امیرالحاج در چهار روز از موسم حج، برای مردم سخنرانی کند و آنان را با اعمال و مناسک و وظایف آشنا سازد.<ref>سلسلة الینابیع، ج30، ص238.</ref><ref>الدروس، ج1، ص495-496.</ref> |
|
| |
|
| * نماز ظهر روز سیزدهم در [[مسجدالحرام]]: افزون بر احکام یاد شده، [[علامه حلی]] کوچ کردن امام در روز سیزدهم از منا به مکه پیش از زوال برای اقامه نماز ظهر در مسجدالحرام و آگاه ساختن مردم از کیفیت وداع را از دیگر وظایف امیرالحاج دانسته است.<ref>وسائل الشیعه، ج11، ص398؛ ج13، ص523، 525، 527.</ref>پشتوانه این حکم، روایتهای رسیده در این زمینه است.<ref>تذکرة الفقهاء، ج8، ص375.</ref> | | * نماز ظهر روز سیزدهم در [[مسجدالحرام]]: [[علامه حلی]] کوچ کردن امام در روز سیزدهم از منا به مکه پیش از زوال برای اقامه نماز ظهر در مسجدالحرام و آگاه ساختن مردم از کیفیت وداع را از دیگر وظایف امیرالحاج دانسته است.<ref>وسائل الشیعه، ج11، ص398؛ ج13، ص523، 525، 527.</ref> |
|
| |
|
| ===دیگر وظایف امیران=== | | ===وظایف امیر حج در مسیر حچ=== |
|
| |
|
| برخی وظایف سرپرست حاجیان در طول مسیر، در منابع شیعی و سنی برشمرده شده است که بعضی از آنها متناسب با شرایط و دوران قدیم است. برخی این وظایف عبارتند از: | | برخی وظایف سرپرست حاجیان در طول مسیر، در منابع شیعی و سنی برشمرده شده است که بعضی از آنها متناسب با شرایط و دوران قدیم است. برخی این وظایف عبارتند از: |
خط ۱۱۶: |
خط ۱۱۶: |
| * مهلت دادن به زنان معذور برای انجام اعمال پس از برطرف شدن عذرشان | | * مهلت دادن به زنان معذور برای انجام اعمال پس از برطرف شدن عذرشان |
| * همراهی با زائران برای [[زیارت پیامبر]] و امامان(ع) در [[مدینه]] و دادن مهلت به مقدار گزاردن مناسک زیارت و وداع. <ref>الاحکام السلطانیه، ص194-197؛ الدروس، ج1، ص495-496.</ref> | | * همراهی با زائران برای [[زیارت پیامبر]] و امامان(ع) در [[مدینه]] و دادن مهلت به مقدار گزاردن مناسک زیارت و وداع. <ref>الاحکام السلطانیه، ص194-197؛ الدروس، ج1، ص495-496.</ref> |
|
| |
| ==خدمات امیران حج در حرمین==
| |
|
| |
| با توجه به جایگاه سیاسی و اجتماعی امیران حج، تلاشهای عمرانی بسیاری از آنان در مسیر [[حرمین شریفین]] و نیز در این حرمها به ثبت رسیده است. در دوران اموی، از افرادی چون [[معاویة بن ابوسفیان]] (حک: 41-60ق.)، [[مروان بن حکم]]، و [[هشام بن عبدالملک]] به عنوان کسانی یاد شده که در هنگام امارت حاج، به آبادانی و به ویژه تامین آب آشامیدنی و آذوقه حاجیان اهتمام ورزیدند. نیز از دوره [[عبدالملک بن مروان]] (حک: 65-85ق.) به بعد، امیران حج اموی همراه خود جامه ابریشمین [[کعبه]] را با تشریفاتی ویژه از [[دمشق]] به [[مکه]] میآوردند و در میانه راه، مدتی کوتاه در [[حرم نبوی]] میآویختند و به نمایش مینهادند. در دوره عباسیان نیز امیران حج در عمران و آبادی حرمین و مسیر حج نقش داشتند؛ چنانکه [[صالح بن هارون]]، امیر الحاج مامون، به سال 208ق. از سوی او موظف به تعمیر مسجدالحرام که از سیل آسیب دیده بود و نیز رسیدگی به امر حاجیان و مکیان زیان دیده از این حادثه شد.<ref>موسوعة مکة المکرمه، ج3، ص517.</ref>
| |
|
| |
| نظر به اهمیت امارت حج، تکنگاریهایی درباره آن نگاشته و از امیران حج در دورههای گوناگون یاد شده است. [[تاریخ طبری]]، امیران حج در سه سده اول ق. و [[مروج الذهب]] تا نیمه اول سده چهارم ق. را گزارش داده است. نیز کتاب [[امارة الحج فی عهد العباسی]] (حک: 132-656ق.) و برخی کتابهای دیگر به طور کامل امیران حج در برخی دورهها را آوردهاند.
| |
|
| |
|
| ==پانویس== | | ==پانویس== |