مسجد البیعه (مکه): تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۴۸: خط ۴۸:


== مکان ==
== مکان ==
مسجد البیعه در [[مکه]]  و نزدیک جمره عقبه [بیرون از محدودۀ شرعی [[منا|مِنا]] از طرف مکه]، در دامنه جنوبی [[کوه ثبیر|کوه ثُبَیر]]، واقع در منطقه‌ای معروف به [[شعب الانصار|شِعْبُ الانصار]] و شعب البیعه<ref>اخبار مکه ( ازرقی ) ،ج 1 ص 303 ؛ المعجم الاثری، ص 177؛ اشهر المساجد، ص 168. </ref>  و سمت چپ کسی است که از مکه به سوی مِنا در حرکت است و فاصله این مسجد تا جمره عقبه نیز بیش از سیصد متر است.<ref>تاریخ مکة المشرفه، ص 181؛ اتحاف الوری، ج2 ص 180. </ref>  
مسجد البیعه در [[مکه]]  و نزدیک جمره عقبه [بیرون از محدودۀ شرعی [[منا|مِنا]] از طرف مکه]، در دامنه جنوبی [[کوه ثبیر|کوه ثُبَیر]]، واقع در منطقه‌ای معروف به [[شعب الانصار|شِعْبُ الانصار]] و شعب البیعه<ref>اخبار مکه ( ازرقی ) ،ج 1 ص 303 ؛ المعجم الاثری، ص 177؛ اشهر المساجد، ص 168. </ref>  و سمت چپ کسی است که از مکه به سوی مِنا در حرکت است و فاصله این مسجد تا جمره عقبه نیز بیش از سیصد متر است.<ref>تاریخ مکة المشرفه، ص 181؛ اتحاف الوری، ج2 ص 180. </ref>
 
ابن فهد(وفات 885ق) درباره موقعیت مکانی آن چنین می‌گوید: «این مسجد در نزدیکی عقبه قرار دارد، جایی که حدّ نهایی [[منا]] از طرف [[مکه]] است. این مسجد، در شِعبی است که دست چپ کسی است که از منا به سوی مکه می‌رود. فاصله مسجد البیعه تا جمره عقبه یک غَلْوَه (فاصله‌ای که یک تیر پرتاب می‌شود) یا اندکی بیشتر است.»  <ref>اتحاف الوری، ج ٢، ص ١٨٠.</ref>
 
==تاریخچه بنای مسجد==
==تاریخچه بنای مسجد==
بنابر کتیبه‌ای که از سال 144 قمری برجای مانده و بر دیوار غربی مسجد نصب شده، ساخت این مسجد به‌دستور [[منصور عباسی|ابوجعفر منصور عباسی]] انجام گرفته‌است.<ref>الاثار الاسلامیة فی مکة المکرمه، ص ٢١٧-۲۱۸.</ref>
بنابر کتیبه‌ای که از سال 144 قمری برجای مانده و بر دیوار غربی مسجد نصب شده، ساخت این مسجد به‌دستور [[منصور عباسی|ابوجعفر منصور عباسی]] انجام گرفته‌است.<ref>الاثار الاسلامیة فی مکة المکرمه، ص ٢١٧-۲۱۸.</ref> همچنین کتیبه‌ای از سال 629 قمری نیز بر دیوار جنوبی مسجد نصب شده است و از بازسازی مسجد در زمان [[مستنصر عباسی]] خبر می‌دهد.<ref>التاریخ القویم، ج ۶، ص ٢٨.</ref>
 
کتیبه‌ای از سال 629 قمری نیز بر دیوار جنوبی مسجد نصب شده است و ساخت مسجد در زمان [[مستنصر عباسی]] خبر می‌دهد.<ref>التاریخ القویم، ج ۶، ص ٢٨.</ref>


=== قرن هشتم و نهم ===
=== قرن هشتم و نهم ===
ابن تیمیه (وفات 728ق) زیارت مکان بیعت عقبه را بدعت می‌داند و اشاره می‌کند که در این مکان مسجدی ساخته‌اند.<ref>اقتضاء صراط المستقیم، ص 426</ref> فاسی (وفات 832ق)، تاریخ‌نگار مکی، نیز این مسجد را توصیف کرده است. به گزارش او بخش بزرگی از این مسجد در زمان او تخریب شده بود. به گزارش او مسجد دارای دو رواق بوده که بر هر یک سه گنبد بر چهار طاق قوسی قرار گرفته بود. پشت این رواق‌ها نیز میدانگاهی وجود داشت. در سمت شمال این مسجد دو در و دو در نیز در سمت جنوب است.<ref>شفاء الغرام، ج1 ص 348</ref>
ابن تیمیه (وفات 728ق) زیارت مکان بیعت عقبه را بدعت می‌داند و اشاره می‌کند که در این مکان مسجدی ساخته‌اند.<ref>اقتضاء صراط المستقیم، ص 426</ref> فاسی (وفات 832ق)، تاریخ‌نگار مکی، نیز این مسجد را توصیف کرده است. به گزارش او بخش بزرگی از این مسجد در زمان او تخریب شده بود. به گزارش او مسجد دارای دو رواق بوده که بر هر یک سه گنبد بر چهار طاق قوسی قرار گرفته بود. پشت این رواق‌ها نیز میدانگاهی وجود داشت.<ref>شفاء الغرام، ج1 ص 348</ref>


=== گزارشی از تخریب مسجد در قرن یازدهم ===
=== گزارشی از تخریب مسجد در قرن یازدهم ===
خط ۶۵: خط ۶۰:
=== بازسازی‌های عصر عثمانی ===
=== بازسازی‌های عصر عثمانی ===
گزارش‌هایی درباره بازسازی این مسجد در [[دوره عثمانی]] در دست است. در منابع آمده است که این مسجد در سال یک هزار و دویست و پنجاه و اندی در سلطنت [[عبدالحمید عثمانی|عبدالحمیدخان]] تعمیر شد، در حالی که یک [[رواق]] در قبله با [[محراب]] داشت و جلوی رواق صحنی بزرگ قرار داشت. <ref>افادة الانام، ج ٢، ص ۴٩.</ref>
گزارش‌هایی درباره بازسازی این مسجد در [[دوره عثمانی]] در دست است. در منابع آمده است که این مسجد در سال یک هزار و دویست و پنجاه و اندی در سلطنت [[عبدالحمید عثمانی|عبدالحمیدخان]] تعمیر شد، در حالی که یک [[رواق]] در قبله با [[محراب]] داشت و جلوی رواق صحنی بزرگ قرار داشت. <ref>افادة الانام، ج ٢، ص ۴٩.</ref>
این مسجد هم‌اکنون نیز بدون سقف و [[مناره]] و [[گنبد]] با دیوارهای بلنداست.<ref>اشهرالمساجد، ص 169-171</ref>


==== باز‌سازی دوره سعودی ====
==== باز‌سازی دوره سعودی ====
خط ۷۲: خط ۶۵:


==وضعیت کنونی==
==وضعیت کنونی==
در طرح توسعه جمرات در سال 1428 قمری، منطقه منا بسیار گسترش یافت و بخش‌هایی از دو کوه در دو طرف [[جمرات]] برداشته شد و مسجد البیعه که تا پیش از آن درون شعب و محصور بین کوه‌ها بود، در معرض دید قرار گرفت و اطراف مسجد خالی شد.<ref> "عام / فی مرحلته الثانیة لتطویر المساجد التاریخیة.. مشروع الأمیر محمد بن سلمان یحیی النسیج التاریخی لخمسة مساجد جدیدة فی منطقة مکة المکرمة". وکالة الأنباء السعودیة. 28 أغسطس 2022. مؤرشف من الأصل فی 2022-11-30. اطلع علیه بتاریخ 2022-08-28.</ref> در حال حاضر مسجد در انتهای راه خروجی طبقه دوم جمرات به طرف مکه قرار گرفته و اطراف مسجد را نرده آهنی کشیده‌اند.<ref>اشهر المساجد، ص 169- 171؛ آثار اسلامی مکه و مدینه، ص 169. </ref>
در طرح توسعه جمرات در سال 1428 قمری، منطقه منا گسترش یافت و بخش‌هایی از دو کوه در دو طرف [[جمرات]] برداشته شد و اطراف مسجد البیعه که پیشتر درون شعب و محصور بین کوه بود خالی شد. در حال حاضر مسجد در انتهای راه خروجی طبقه دوم جمرات به طرف مکه قرار گرفته و اطراف مسجد را نرده آهنی کشیده‌اند.<ref>اشهر المساجد، ص 169- 171؛ آثار اسلامی مکه و مدینه، ص 169. </ref>


==گالری==
==گالری==