امام صادق(ع): تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۸۰: خط ۸۰:
امام صادق افزون بر جایگاه محوری میان شیعیان امامیه، نزد [[اهل سنت]] نیز مقامی رفیع داشت؛ به گونه‌ای که چهره‌های شاخص آنان، امام صادق(ع) را از برترین سادات اهل بیت در دانش و فضل دانسته<ref>وفیات الاعیان، ج1، ص327؛ مطالب السوول، ص283</ref> و با تعبیر بزرگ علویان و شیخ [[بنی‌هاشم]]<ref>سیر اعلام النبلاء، ج6، ص255</ref> یاد کرده‌اند.  
امام صادق افزون بر جایگاه محوری میان شیعیان امامیه، نزد [[اهل سنت]] نیز مقامی رفیع داشت؛ به گونه‌ای که چهره‌های شاخص آنان، امام صادق(ع) را از برترین سادات اهل بیت در دانش و فضل دانسته<ref>وفیات الاعیان، ج1، ص327؛ مطالب السوول، ص283</ref> و با تعبیر بزرگ علویان و شیخ [[بنی‌هاشم]]<ref>سیر اعلام النبلاء، ج6، ص255</ref> یاد کرده‌اند.  


فقه شیعه عمدتاً بر روایات به‌جای مانده از امام صادق(ع) مبتنی‌است؛ به همین جهت مکتب فقهی شیعیان دوازده امامی را مذهب جعفری نیز می‌نامند. تعداد راویان از امام، به اختلاف تا ۴۰۰۰ نفر دانسته شده است.<ref>الارشاد، ج2، ص179؛ الامام الصادق و مذاهب الاربعه، ج2، ص61</ref>
فقه شیعه عمدتاً بر روایات به‌جای مانده از امام صادق(ع) مبتنی‌است؛ به همین جهت مکتب فقهی شیعیان دوازده امامی را [[مذهب جعفری]] نیز می‌نامند. تعداد راویان از امام، به اختلاف تا ۴۰۰۰ نفر دانسته شده است.<ref>الارشاد، ج2، ص179؛ الامام الصادق و مذاهب الاربعه، ج2، ص61</ref>


==امام صادق در مکه و مدینه==
==امام صادق در مکه و مدینه==
===محل تولد امام===
===محل تولد امام===
در این که زادگاه امام صادق مدینه بوده اختلاف نیست. مطابق قولی تأیید نشده، زادگاه حضرت در مکه، در خانه‌ای معروف به دار ابی سعید، نزدیک دارالعجله (سمت صفا و مروه) بوده است. با اینکه [[تقی‌الدین فاسی]] ، تاریخ‌نگار مکه در سده نهم، کتیبه‌ای در این خانه دیده که بر آن نوشته شده بود: «هذا مَولدُ جَعفر الصّادق علیه السلام و دَخَلَهُ النَّبی صلی الله علیه و آله». این خانه در سال ۶۲۳ق. در امارت [[امرای مکه|اشراف حسنی]] تعمیر گردید. اما به نظر می‌رسد این خانه، زادگاه [[جعفر طیار]] بوده است<ref>شفاء الغرام، ج1، ص360؛ تاریخ مکة المشرفه، ص186</ref> که پس از تسلط [[آل سعود]] بر مکه، همراه [[دارالعجله]]، تخریب شد.<ref>العقد الثمین، ج1، ص263؛ الجامع اللطیف، ص288؛تحصیل المرام، ج1، ص545</ref>.
در این که زادگاه امام صادق [[مدینه]] بوده اختلاف نیست. مطابق قولی تأیید نشده، زادگاه حضرت در مکه، در خانه‌ای معروف به [[دار ابی سعید]]، نزدیک دارالعجله (سمت [[صفا و مروه]]) بوده است. [[تقی‌الدین فاسی]] ، تاریخ‌نگار مکه در سده نهم، کتیبه‌ای در این خانه دیده که بر آن نوشته شده بود: «هذا مَولدُ جَعفر الصّادق علیه السلام و دَخَلَهُ النَّبی صلی الله علیه و آله». این خانه در سال ۶۲۳ق. در امارت [[امرای مکه|اشراف حسنی]] تعمیر گردید. بنابر قولی این خانه زادگاه [[جعفر طیار]] بوده است.<ref>شفاء الغرام، ج1، ص360؛ تاریخ مکة المشرفه، ص186</ref> پس از تسلط [[آل سعود]] بر مکه، همراه [[دارالعجله]]، تخریب شد.<ref>العقد الثمین، ج1، ص263؛ الجامع اللطیف، ص288؛تحصیل المرام، ج1، ص545</ref>


===زندگی در مدینه===
===زندگی در مدینه===
امام صادق(ص) بیشتر زندگی خود را در مدینه سپری کرد. سفر او به [[شام]] به همراه پدر بزرگوارش<ref>ثباة الهداه، ج4، ص118؛ حیاة الامام الباقر، ج2، ص61</ref> که تاریخ دقیق آن مشخص نیست و نیز سفرهای آن حضرت به [[عراق]] در دوران امامت، به رغم میل حضرت، دلیل سیاسی داشت و بنا به اجبار دستگاه [[بنی عباس|خلافت عباسی]] انجام شد.<ref>الامام الصادق، ج1، ص124.</ref>   گزارش‌هایی از اقامت آن حضرت در [[حیره]] (از شهرهای عراق) در دوران امام باقر(ع) وجود دارد.<ref>الملل و النحل، ج1، ص147؛ تهذیب الکمال، ج5، ص79</ref>
امام صادق(ص) بیشتر زندگی خود را در مدینه سپری کرد. امام صادق(ع) با حاکمان انتصابی اموی و عباسی متعددی در [[مدینه]] هم‌عصر بود. در عصر عباسیان امام با امیرانی هم‌عصر بود که یکی از آن‌ها، داوود بن علی، عموی سفاح و منصور عباسی بود.<ref>انساب الاشراف، ج3، ص83؛ تاریخ الطبری، ج7، ص458</ref> در زمان او بود که معلی بن خنیس، یکی از صحابه امام صادق، به دست رئیس شرطه مدینه کشته شد.<ref>تاریخ الیعقوبی، ج2، ص333؛ رجال الکشی، ص379-380؛ مسند الامام الصادق، ج4، ص533</ref>


امام صادق(ع) با حاکمان انتصابی اموی و عباسی متعددی در [[مدینه]] هم‌عصر بود. در عصر عباسیان امام با امیرانی هم‌عصر بود که یکی از آن‌ها، داوود بن علی، عموی سفاح و منصور عباسی بود.<ref>انساب الاشراف، ج3، ص83؛ تاریخ الطبری، ج7، ص458</ref> او در مدت امارت چهار ماهه‌اش<ref>الطبقات الکبری، ج6، ص336؛ تاریخ خلیفه، ص270؛ الامامة و السیاسه، ج2، ص179،</ref> معلی بن خنیس، وکیل آن حضرت، را دستگیر و اموال ایشان را توقیف کرد. پس از این‌که معلی از معرفی کردن شیعیان به داوود امتناع کرد، داوود فرمان اعدام وی را به سیرافی، رئیس شرطه مدینه، داد. این کار، اعتراض شدید امام صادق(ع) را به دنبال داشت. داوود در پاسخ به این اعتراض ادعا کرد که قتل معلی بدون هماهنگی با وی صورت گرفته و سیرافی را به جرم آن کشت.<ref>تاریخ الیعقوبی، ج2، ص333؛ رجال الکشی، ص379-380؛ مسند الامام الصادق، ج4، ص533</ref>
=== خانه امام صادق در مدینه ===
آن حضرت در مدینه نیز منزلی داشت که [[فاطمیان]] مصر، در حکومت الحاکم، آن را که در حال ویرانی و متروک بود، گشودند و مصحف، شمشیر، کساء، و برخی دیگر از اشیای آن را به مصر منتقل کردند.<ref>المنتظم، ج15، ص71؛ البدایة و النهایه، ج11، ص342</ref> همچنین برای آن حضرت باغ و مزرعه‌ای پیرامون مدینه ثبت شده است.<ref>وسائل الشیعه، ج17، ص39؛ بحار الانوار، ج47، ص57 </ref>  


===مزار امام در بقیع===
===مزار امام در بقیع===
مدفن امام صادق(ع) در بقیع و کنار قبر پدر و جدشان [[امام حسن(ع)]] واقع شده است.<ref>الارشاد، ج2، ص180؛ دلائل الامامه، ص246؛ الفصول المهمه، ج2، ص1093</ref> گزارش‌ها نشان می‌دهد، از سده ششم و حتی پیش‌تر، گنبد و ضریحی برای ائمه بقیع از جمله امام صادق(ع)، ساخته شده بود<ref>پنجاه سفرنامه، ج2، ص441، 587؛ ج3، ص99، 440-441</ref>. که در سال ۱۳۴۴ق.، پس از سلطه [[آل سعود]] بر [[حرمین]]، تخریب شد.<ref>کشف الارتیاب، ص55، 287</ref>
مدفن امام صادق(ع) در بقیع و کنار قبر پدر و جدشان [[امام حسن(ع)]] واقع شده است.<ref>الارشاد، ج2، ص180؛ دلائل الامامه، ص246؛ الفصول المهمه، ج2، ص1093</ref> گزارش‌ها نشان می‌دهد، از سده ششم و حتی پیش‌تر، گنبد و ضریحی برای ائمه بقیع از جمله امام صادق(ع)، ساخته شده بود<ref>پنجاه سفرنامه، ج2، ص441، 587؛ ج3، ص99، 440-441</ref>  که در سال ۱۳۴۴ قمری، پس از سلطه [[آل سعود]] بر [[حرمین]]، تخریب شد.<ref>کشف الارتیاب، ص55، 287</ref>
 
==خانه امام صادق در مکه و مدینه==
{{اصلی|خانه امام صادق(ع)}}
امام صادق(ع) در مکه، نزدیک دارالعجله سمت [[صفا و مروه]]، خانه‌ای داشت که نزدیک دار ابی‌سعید واقع شده بود. طبق قولی، چنان‌که گذشت، این منزل زادگاه آن حضرت بود.<ref>شفاء الغرام، ج1، ص360.</ref> آن حضرت در مدینه نیز منزلی داشت که [[فاطمیان]] مصر، در حکومت الحاکم، آن را که در حال ویرانی و متروک بود، گشودند و مصحف، شمشیر، کساء، و برخی دیگر از اشیای آن را به مصر منتقل کردند.<ref>المنتظم، ج15، ص71؛ البدایة و النهایه، ج11، ص342</ref> همچنین برای آن حضرت باغ و مزرعه‌ای پیرامون مدینه ثبت شده است<ref>وسائل الشیعه، ج17، ص39؛ بحار الانوار، ج47، ص57 </ref> که کارگرانی در آن‌ها برای آن حضرت کار می‌کردند.<ref>فروع الکافی، ج5، ص289؛ بحار الانوار، ج47، ص57.</ref>


==توصیف حرمین در سخن امام==
==توصیف حرمین در سخن امام==
امام صادق(ع) در روایتی، [[مکه]] را دوست‌داشتنی‌ترین زمین نزد خداوند دانسته که خاک، سنگ، درخت، کوه و آبی محبوب‌تر از آن‌ها نیست.<ref>الکافی، ج2، ص243.</ref>
امام صادق(ع) در روایتی، [[مکه]] را دوست‌داشتنی‌ترین زمین نزد خداوند دانسته که خاک، سنگ، درخت، کوه و آبی محبوب‌تر از آن‌ها نیست.<ref>الکافی، ج2، ص243.</ref> آن حضرت وجه تسمیه [[کعبه]] و مربع بودن آن را بدان جهت دانسته که کعبه در مقابل [[بیت‌المعمور]]، که به شکل مربع است، استقرار گرفته و غرض خدا بر اذکار: «سبحان الله، الحمد لله و لا اله الا الله»، استوار است.<ref>علل الشرائع، ج۲، ص۳۹۸</ref>در سخنی از امام صادق(ع) [[رکن یمانی]] دری از درهای بهشت است که از هنگام گشوده شدنش، بسته نشده است.<ref>علل الشرائع، ج4، ص409</ref>امام صادق(ع) [[مسعی]] را جایی معرفی کرده که روی زمین دوست‌داشتنی‌تر از آن نبوده و فلسفه آن را تحقیر زورگویان در آن‌جا دانسته است.<ref>الکافی، ج4، ص434</ref> در روایتی از امام صادق نامگذاری [[عرفات]] از این رو بوده که [[جبرئیل]]، در ظهر [[عرفه]]، به [[ابراهیم]] ابلاغ کرد تا به گناهان خود اعتراف کرده و مناسک را بشناسد.<ref>الکافی، ج4، ص436</ref>
آن حضرت وجه تسمیه [[کعبه]] و مربع بودن آن را بدان جهت دانسته که کعبه در مقابل [[بیت‌المعمور]]، که به شکل مربع است، استقرار گرفته و غرض خدا بر اذکار: «سبحان الله، الحمد لله و لا اله الا الله»، استوار است.<ref>علل الشرائع، ج۲، ص۳۹۸</ref>
 
در سخنی از امام صادق(ع) [[رکن یمانی]] دری از درهای بهشت است که از هنگام گشوده شدنش، بسته نشده است.<ref>علل الشرائع، ج4، ص409</ref>آن حضرت بوسیدن و استلام [[حجرالاسود]] را، در صورتی که ازدحام نباشد، توصیه کرده و فرموده است: «در وقت ازدحام، از دور بر او تکبیر بگویند».<ref>نک: الکافی، ج4، ص404؛ تهذیب الاحکام، ج5، ص103</ref> از نظر امام صادق(ع) استلام [[حجرالاسود]] از زنان برداشته شده است.<ref>من لایحضره الفقیه، ج2، ص326.</ref>
 
به نقل امام، [[حِجر اسماعیل]]، محل سکونت حضرت [[اسماعیل]] و نیز محل دفن او و مادرش هاجر بوده است.<ref>الکافی، ج4، ص210</ref> آن حضرت [[ملتزم]] را جایی دانسته که اگر بنده ای در آن‌جا به گناهانش اعتراف و طلب استغفار کند، بخشوده می‌شود. ا<ref>لکافی، ج4، ص410.</ref>  امام صادق(ع) [[مسعی]] را جایی معرفی کرده که روی زمین دوست‌داشتنی‌تر از آن نبوده و فلسفه آن را تحقیر زورگویان در آن‌جا دانسته است.<ref>الکافی، ج4، ص434</ref> در روایتی از امام صادق نامگذاری این سرزمین به [[عرفات]] از این رو بوده که [[جبرئیل]]، در ظهر [[عرفه]]، به [[ابراهیم]] ابلاغ کرد تا به گناهان خود اعتراف کرده و مناسک را بشناسد.<ref>الکافی، ج4، ص436</ref>


==امام صادق(ع) و مناسک و آداب حج==
==امام صادق(ع) و مناسک و آداب حج==