مسجد سلمان فارسی: تفاوت میان نسخه‌ها

مسجد سلمان فارسی از مساجد قدیمی مدینه است که در حال حاضر نیز موجود بوده و محل زیارت و بازدید زائران است. این مسجد در جنوب [[مساجد خندق|مسجد فتح]] است و در ضلع شمال غربی [[کوه سلع]] قرار دارد. پیامبر(ص) در جریان [[جنگ احزاب]] در محدوده این مسجد نماز خوانده اند.  

 

نام مسجد را به تناسب نقش آفرینی سلمان فارسی در پیشنهاد ایجاد خندق (که در حوالی همین کوه سلع روی داده)، به نام او نامگزاری کرده اند. مسجد دارای یک حیاط و شبستانی مستطیلی شکل است و احتمالا از قرون نخستین اسلامی وجود داشته است. {{جعبه اطلاعات بنا

[[سلمان فارسی]] یکی از یاران [[حضرت محمد (ص)|پیامبر(ص)]] در [[غزوه خندق]] بود و به جهت اینکه وی صاحب فکر ایجاد خندق بود، (بخشی از معرکه که مسجد مذکور در آن قرار دارد نام خود را از ایشان گرفته و) نام او بر این مسجد گذاشته شد.<ref name=":0" />

بعضی از روایات این نکته را تایید میکنند که رسول خدا(ص) در میانه های غزوه خندق، در محدوده این مسجد نماز خوانده اند.<ref name=":1">[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=144 مساجد الاثریه، عبدالغنی، ص144.]</ref> ابن شبه از حارث بن فضل نقل میکند که: «پیامبر در روز [[جنگ احزاب]] در محدوده پایین کوه سلع نماز خواندند و سپس از کوه بالا رفتند و در بالای آن دعا کردند.»<ref name=":2">[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%B4%D8%A8%D9%87.pdf&page=59 تاریخ المدینة المنورة، ابن شبه، ص59 و 58]</ref>

 

 

مسجد سلمان فارسی از مساجد قدیمی مدینه است که در حال حاضر نیز موجود بوده و محل زیارت و بازدید زائران است.<ref name=":3" /> اين مسجد در قسمت جنوبى (سمت قبله) داراى شبستان مسقف و در قسمت شمالى داراى صحن و حیاط است. مسجد دارای شبستانی مستطیل و سقف آن دارای طاق قوسی شکل است<ref name=":1" /> طول مسجد 8 و نیم متر و عرض آن هفت متر می‌باشد.<ref name=":6" />

مسجد در 577 هجری بازسازی شده<ref name=":5" /> و این هنگامی است که مسجد در کنار عمارت سیف‌الدین بن ابی‌الهَیْجاء قرار داشته.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=189 المدينه المنوره تطورها العمرانی، ص189.]</ref> بعد از همین بازسازی مذکور است که ابن نجار ساختمان مسجد را در کنار نخل های زیاد و ساخته شده از سنگ و گچ توصیف کرده است.<ref name=":4" />

محققان معاصر این قول را ترجیح داده اند که تاریخ بنای این مسجد به دوران استانداری عمربن عبدالعزیز در مدینه (بین87تا101هجری) بازمیگردد، یعنی همان زمانی که مسجد فتح بنا شده است.<ref name=":6">[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=188 المدينه المنوره تطورها العمراني، ص188.]</ref>  

در هر صورت با توجه به نام بردن از مسجد سلمان در کتاب ابن شبه<ref name=":2" /> (که در 173 تا 262 هجری میزیسته) روشن میشود که حداقل این مسجد در قرون نخستین اسلامی و در قرن دوم هجری موجود بوده است.

به نظر میرسد از ابتدای تاسیس تا دوران معاصر، مسجد سلمان همواره موجودیت خود را حفظ کرده و بر خلاف بسیاری از مساجد دیگر مدینه، دوره ای را با فقدان بنا یا تخریب ساختمان اصلی، پشت سر نگذاشته، لذا گزارش های بازسازی یا احیاء بنا درباره این مسجد، کمتر به چشم میخورد و تا دوران معاصر فقط یک تجدید بنا در سال 577 هجری گزارش شده است.<ref name=":5">بهجة النفوس والأسرار فی تاريخ دار هجرة النبي المختار، مرجانی، ج۱، ص۵۷۰.</ref> ابن براج (متوفی 481ه) از مسجد سخن به میان آورده<ref>المهذب، ابن براج،  ج1، ص283.</ref>.  

در قرن ششم در کتاب المزار این مسجد موجود بوده.<ref>المزار، محمد بن جعفر المشهدی، ص۱۰۲.</ref> در قرن هفتم هجری سید ابن‌طاووس(متوفی664ه) در کتاب مصباح الزائر از این مسجد نام برده<ref>مصباح الزائر، السيد ابن طاووس، ص۶۴.</ref> و ابن جبیر(متوفی614ه) در سفرنامه خود این مسجد را در راه کوه احد توصیف کرده است<ref>رحلة ابن جبير، ص۱۵۶.</ref>. همچنین در کتب نگاشته شده قرن هشتم<ref>رحلة ابن بطوطة، ج۱، ص۳۶۳ / بهجة النفوس والأسرار فی تاريخ دار هجرة النبي المختار، مرجانی، ج۱، ص۵۷۰.</ref>، نهم<ref>التحفة اللطيفة في تاريخ المدينة الشريفة، سخاوی، ج۱، ص۴۰. / إثارة الترغيب والتشويق (ويليه زيارة بيت المقدس لابن تيمية)، خوارزمی، ج۲، ص۷۴.</ref>، دهم<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%B3%D9%85%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B3.pdf&page=189 وفاء الوفاء، سمهودی، ج۳، ص189.]</ref> و یازدهم<ref>الجواهر الثمينة في محاسن المدنية، ص۱۳۵ / الرحلة العیاشیه، ج1، ص392.</ref> نیز نامی از این مسجد در مجلدات مختلف موجود می‌باشد.