بنی‌جمح: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
بدون خلاصۀ ویرایش
E ebrahimi (بحث | مشارکتها) جزبدون خلاصۀ ویرایش |
E ebrahimi (بحث | مشارکتها) جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۲: | خط ۲۲: | ||
}} | }} | ||
بنی‌جُمَح | '''بنی‌جُمَح'''، از تیره‌های [[قریش]] و تعمیرکنندگان [[کعبه]] پیش از [[بعثت]] هستند. | ||
آنان فرزندان [[جمح بن عمرو]] بودند و در مسلفه مقابل [[رکن شامی]] سکونت داشتند. آنان در برخی از جنگ‌های جاهلی از جمله [[فجار]] شرکت داشتند. برخی از جمحیان از مانند [[عثمان بن مظعون]] و [[بلال بن رباح]] از نخستین [[مسلمانان]] بودند و به دستور [[پیامبر(ص)]] برای در امان ماندن از آزار مکیان به [[حبشه]] مهاجرت کردند. | |||
اما بسیاری از بنی‌جمح با [[اسلام]] و پیامبر(ص) تا توان داشتند دشمنی می‌کردند. از جمله دشمنی آنان شرکت در نقشه قتل پیامبر، استهزاء و ساحرخواندن ایشان، شکنجه تازه مسلمان‌ها، به سخره گرفتن آیان [[قرآن]] و نیز شرکت در جنگ‌های [[مشرکان]] علیه مسلمانان می‌توان نام برد. آنان در [[نبرد حنین]] به همراه پیامبر جنگیدند و از جمله [[مؤتلفة قلوبهم]] بودند که پیامبر(ص) غنایم بسیاری به آنان بخشید. | |||
برخی از جمحیان در دوران پیامبر(ص) و بعد از آن مسئولیت‌هایی مانند جانشینی پیامبر در [[مدینه]] توسط [[سائب بن عثمان]]، تقسیم [[خمس]]، حکمرانی [[بحرین]] و امیری لشکریان و نیز منصب قضا را بر عهده داشتند. | |||
جمحیان در دوران خلافت [[امام علی(ع)]] بر ضد ایشان جنگیدند و بسیاری از آنان در جنگ [[جمل]] و [[صفین]] کشته شدند. | |||
==نسب‌شناسی== | ==نسب‌شناسی== | ||
| خط ۲۸: | خط ۳۶: | ||
==جنگ‌ها== | ==جنگ‌ها== | ||
برخی از بنی‌جمح چون [[صفوان بن امیه]] در دوران جاهلی از سوی قریش مسؤولیت چوبه‌های تیر قرعه‌کشی و تفال مکیان ([[ازلام]]) را بر عهده داشتند.<ref>المنتظم، ج2، ص217؛ امتاع الاسماع، ج6، ص160.</ref> آن‌ها در برخی جنگ‌های قبیله‌ای پیش از [[اسلام]] از جمله در نبرد [[شمطه|شَمطَه]]، از جنگ‌های [[فجار]] و معروف به [[یوم عکاظ|یوم عُکاظ]]<ref>عیون الاثر، ج1، ص59.</ref> و نیز در نبردی با [[بنی‌محارب بن فهر]] در جایی به نام [[ردم]] بنی‌جمح که در آغاز به بنی‌فهر تعلق داشت، شرکت یافتند.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج2، ص169؛ اخبار مکه، فاکهی، ج3، ص114، 304؛ معجم البلدان، ج3، ص40.</ref> [[سنبله|سُنبُلَه]] نام چاهی بود که آن‌ها در [[مکه]] حفر کردند.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج2، ص219؛ اخبار مکه، فاکهی، ج4، ص109.</ref> | برخی از بنی‌جمح چون [[صفوان بن امیه]] در دوران جاهلی از سوی قریش مسؤولیت چوبه‌های تیر قرعه‌کشی و تفال مکیان ([[ازلام]]) را بر عهده داشتند.<ref>المنتظم، ج2، ص217؛ امتاع الاسماع، ج6، ص160.</ref> آن‌ها در برخی جنگ‌های قبیله‌ای پیش از [[اسلام]] از جمله در نبرد [[شمطه|شَمطَه]]، از جنگ‌های [[فجار]] و معروف به [[یوم عکاظ|یوم عُکاظ]]<ref>عیون الاثر، ج1، ص59.</ref> و نیز در نبردی با [[بنی‌محارب بن فهر]] در جایی به نام [[ردم]] بنی‌جمح که در آغاز به [[بنی‌فهر]] تعلق داشت، شرکت یافتند.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج2، ص169؛ اخبار مکه، فاکهی، ج3، ص114، 304؛ معجم البلدان، ج3، ص40.</ref> [[سنبله|سُنبُلَه]] نام چاهی بود که آن‌ها در [[مکه]] حفر کردند.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج2، ص219؛ اخبار مکه، فاکهی، ج4، ص109.</ref> | ||
==هم‌پیمانان== | ==هم‌پیمانان== | ||
| خط ۳۶: | خط ۴۴: | ||
==مسلمانان بنی‌جمح== | ==مسلمانان بنی‌جمح== | ||
برخی از جمحیان از نخستین [[مسلمانان]] بودند. از چهره‌های مشهور ایشان می‌توان به این افراد اشاره کرد: [[عثمان بن مظعون]]که در روزگار جاهلیت [[شرب خمر]] را حرام اعلام کرده بود، <ref>الطبقات، ج3، ص300-301.</ref> پسرش [[سائب بن عثمان]] و دو برادرش قدامه و عبدالله، [[حاطب بن حارث]] با همسرش مجلل و دو فرزندش محمد بن حاطب و حارث بن حاطب، سفیان بن معمر با دو فرزندش جابر و جناده و همسرش شرحبیل و [[بلال بن رباح حبشی]]. | برخی از جمحیان از نخستین [[مسلمانان]] بودند. از چهره‌های مشهور ایشان می‌توان به این افراد اشاره کرد: [[عثمان بن مظعون]]که در روزگار جاهلیت [[شرب خمر]] را حرام اعلام کرده بود، <ref>الطبقات، ج3، ص300-301.</ref> پسرش [[سائب بن عثمان]] و دو برادرش قدامه و عبدالله، [[حاطب بن حارث]] با همسرش مجلل و دو فرزندش محمد بن حاطب و حارث بن حاطب، [[سفیان بن معمر]] با دو فرزندش جابر و جناده و همسرش شرحبیل و [[بلال بن رباح حبشی]]. | ||
اینان با توجه به وضعیت سختی که [[مشرکان]] در [[مکه]] برای مسلمانان ایجاد کرده بودند، در سال پنجم بعثت به دستور [[پیامبر(ص)]] به [[حبشه]] هجرت کردند.<ref>السیرة النبویه، ج1، ص327.</ref> | اینان با توجه به وضعیت سختی که [[مشرکان]] در [[مکه]] برای مسلمانان ایجاد کرده بودند، در سال پنجم بعثت به دستور [[پیامبر(ص)]] به [[حبشه]] هجرت کردند.<ref>السیرة النبویه، ج1، ص327.</ref> | ||
| خط ۴۸: | خط ۵۶: | ||
بنی‌جمح پس از [[هجرت پیامبر]] نیز به دشمنی خود با او ادامه دادند. منابع از حضور بنی‌جمح در نبرد‌های مشرکان بر ضد پیامبر(ص) چون [[بدر]] و [[احد]] گزارش داده‌اند.<ref>المغازی، ج1، ص142، 151، 156.</ref> برخی از آن‌ها در نبرد بدر کشته شدند و بعضی چون ابی‌بن خلف و عمیر بن وهب اسیر گشتند و با دادن [[فدیه]] به [[مسلمانان]] آزاد شدند.<ref>المغازی، ج1، ص129-130؛ شرح نهج البلاغه، ج14، ص204.</ref> صفوان بن امیه، [[زید بن دثنه]] را که پیامبر(ص) در [[سریه رجیع]] (4ق.) برای آموزش [[قرآن]] به آبگاهی در 70 کیلومتری شمال مکه در شرق [[عسفان]]<ref>معجم البلدان، ج2، ص29؛ لسان العرب، ج1، ص168؛ المعالم الاثیره، ص125.</ref> فرستاده بود، حبس کرد و به جبران قتل پدرش در بدر او را کشت.<ref>المغازی، ج1، ص357.</ref> | بنی‌جمح پس از [[هجرت پیامبر]] نیز به دشمنی خود با او ادامه دادند. منابع از حضور بنی‌جمح در نبرد‌های مشرکان بر ضد پیامبر(ص) چون [[بدر]] و [[احد]] گزارش داده‌اند.<ref>المغازی، ج1، ص142، 151، 156.</ref> برخی از آن‌ها در نبرد بدر کشته شدند و بعضی چون ابی‌بن خلف و عمیر بن وهب اسیر گشتند و با دادن [[فدیه]] به [[مسلمانان]] آزاد شدند.<ref>المغازی، ج1، ص129-130؛ شرح نهج البلاغه، ج14، ص204.</ref> صفوان بن امیه، [[زید بن دثنه]] را که پیامبر(ص) در [[سریه رجیع]] (4ق.) برای آموزش [[قرآن]] به آبگاهی در 70 کیلومتری شمال مکه در شرق [[عسفان]]<ref>معجم البلدان، ج2، ص29؛ لسان العرب، ج1، ص168؛ المعالم الاثیره، ص125.</ref> فرستاده بود، حبس کرد و به جبران قتل پدرش در بدر او را کشت.<ref>المغازی، ج1، ص357.</ref> | ||
بنی‌جمح پس از فتح مکه در [[غزوه حنین]] پیامبر را همراهی کردند و افرادی چون صفوان بن امیه، اُحیحة بن امیة بن خلف، و عمیر بن وهب بن خلف<ref>السیرة النبویه، ج2، ص495.</ref> از جمله مؤلفة قلوبهم بودند که پیامبر(ص) اموالی بسیار از غنیمت‌های نبرد حنین را در سال هشتم ق. برای جلب نظرشان به آن‌ها بخشید. | بنی‌جمح پس از فتح مکه در [[غزوه حنین]] پیامبر را همراهی کردند و افرادی چون صفوان بن امیه، اُحیحة بن امیة بن خلف، و عمیر بن وهب بن خلف<ref>السیرة النبویه، ج2، ص495.</ref> از جمله [[مؤلفة قلوبهم]] بودند که پیامبر(ص) اموالی بسیار از غنیمت‌های نبرد حنین را در سال هشتم ق. برای جلب نظرشان به آن‌ها بخشید. | ||
==مسئولیت‌ها== | ==مسئولیت‌ها== | ||
برخی از جمحیان در روزگار پیامبر مسؤولیت‌هایی را عهده‌دار بودند. سائب بن عثمان بن مظعون از آن جمله است که در [[غزوه بواط|غزوه بُواط]] (2ق.) جانشین پیامبر(ص) در [[مدینه]] شد.<ref>تاریخ | برخی از جمحیان در روزگار پیامبر مسؤولیت‌هایی را عهده‌دار بودند. سائب بن عثمان بن مظعون از آن جمله است که در [[غزوه بواط|غزوه بُواط]] (2ق.) جانشین پیامبر(ص) در [[مدینه]] شد.<ref>تاریخ ابن‌خلدون، ج2، ص424-425؛ البدایة و النهایه، ج3، ص246.</ref> محمیة بن جزء بن عبد یغوث زبیدی، حلیف بنی‌جمح، نیز تقسیم [[خمس]] را بر عهده داشت.<ref>تاریخ یعقوبی، ج2، ص76؛ المحبر، ص128.</ref> | ||
برخی از جمحیان چون قدامة بن مظعون<ref>الاستیعاب، ج3، ص1277؛ تاریخ الاسلام، ج3، ص532.</ref> و سعید بن عامر بن حذیم<ref>السیرة النبویه، ج2، ص173؛ البدایة و النهایه، ج4، ص66.</ref> در دوران خلافت [[عمر بن خطاب]] (حک: 13-23ق.) به حکمرانی [[بحرین]] و مناطقی از [[شام]] رسیدند. صفوان بن امیه از امیران لشکر مسلمانان در [[نبرد یرموک]] (13ق.) بود.<ref>تاریخ طبری، ج3، ص396؛ تاریخ دمشق، ج24، ص104.</ref> | برخی از جمحیان چون قدامة بن مظعون<ref>الاستیعاب، ج3، ص1277؛ تاریخ الاسلام، ج3، ص532.</ref> و سعید بن عامر بن حذیم<ref>السیرة النبویه، ج2، ص173؛ البدایة و النهایه، ج4، ص66.</ref> در دوران خلافت [[عمر بن خطاب]] (حک: 13-23ق.) به حکمرانی [[بحرین]] و مناطقی از [[شام]] رسیدند. صفوان بن امیه از امیران لشکر مسلمانان در [[نبرد یرموک]] (13ق.) بود.<ref>تاریخ طبری، ج3، ص396؛ تاریخ دمشق، ج24، ص104.</ref> | ||
| خط ۵۸: | خط ۶۶: | ||
==حکمرانی و قضاوت== | ==حکمرانی و قضاوت== | ||
شماری از بنی‌جمح را در منصب حکمرانی و قضاوت نام برده‌اند: [[حارث بن حاطب]] حکمران مدینه به سال 66ق. از سوی [[ابن‌زبیر]]، <ref>انساب الاشراف، ج6، ص342؛ ج7، ص113؛ اسد الغابه، ج1، ص385.</ref> [[یحیی بن حکیم بن صفوان]] حکمران [[مکه]] در روزگار [[یزید بن معاویه]] (سال 63ق.)، <ref>نسب قریش، ص390؛ انساب الاشراف، ج5، ص322؛ الاخبار الطوال، ص227.</ref> [[محمد بن صفوان]] در منصب قضاوت مدینه در حکومت [[هشام بن عبدالملک]] (حک: 105-125ق.)، <ref>تاریخ | شماری از بنی‌جمح را در منصب حکمرانی و قضاوت نام برده‌اند: [[حارث بن حاطب]] حکمران مدینه به سال 66ق. از سوی [[ابن‌زبیر]]، <ref>انساب الاشراف، ج6، ص342؛ ج7، ص113؛ اسد الغابه، ج1، ص385.</ref> [[یحیی بن حکیم بن صفوان]] حکمران [[مکه]] در روزگار [[یزید بن معاویه]] (سال 63ق.)، <ref>نسب قریش، ص390؛ انساب الاشراف، ج5، ص322؛ الاخبار الطوال، ص227.</ref> [[محمد بن صفوان]] در منصب قضاوت مدینه در حکومت [[هشام بن عبدالملک]] (حک: 105-125ق.)، <ref>تاریخ ابن‌خلدون، ج3، ص253.</ref> [[عبدالله بن صفوان اصغر]] در همین منصب از سوی [[منصور عباسی]] (حک: 136-158ق.) . <ref>تاریخ یعقوبی، ج2، ص389.</ref> | ||
==مشاهیر== | ==مشاهیر== | ||
| خط ۹۶: | خط ۱۰۴: | ||
*'''احسن التقاسیم''': المقدسی البشاری (م. 380ق.)، قاهره، مکتبة مدبولی، 1411ق. | *'''احسن التقاسیم''': المقدسی البشاری (م. 380ق.)، قاهره، مکتبة مدبولی، 1411ق. | ||
*'''الاخبار الطوال''': | *'''الاخبار الطوال''': ابن‌داود الدینوری (م. 282ق.)، به کوشش عبدالمنعم، قم، الرضی، 1412ق. | ||
*'''اخبار مکه''': الازرقی (م. 248ق.)، به کوشش رشدی الصالح، مکه، مکتبة الثقافه، 1415ق. | *'''اخبار مکه''': الازرقی (م. 248ق.)، به کوشش رشدی الصالح، مکه، مکتبة الثقافه، 1415ق. | ||
*'''اخبار مکه''': الفاکهی (م. 279ق.)، به کوشش | *'''اخبار مکه''': الفاکهی (م. 279ق.)، به کوشش ابن‌دهیش، بیروت، دار خضر، 1414ق. | ||
*'''الاستیعاب''': | *'''الاستیعاب''': ابن‌عبدالبر (م. 463ق.)، به کوشش البجاوی، بیروت، دار الجیل، 1412ق. | ||
*'''اسد الغابه''': | *'''اسد الغابه''': ابن‌اثیر (م. 630ق.)، بیروت، دار الفکر، 1409ق. | ||
*'''الاصابه''': | *'''الاصابه''': ابن‌حجر العسقلانی (م. 852ق.)، به کوشش علی معوض و عادل عبدالموجود، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1415ق. | ||
*'''الاعلام''': الزرکلی (م. 1396ق.)، بیروت، دار العلم للملایین، 1997م. | *'''الاعلام''': الزرکلی (م. 1396ق.)، بیروت، دار العلم للملایین، 1997م. | ||
*'''الاغانی''': ابوالفرج الاصفهانی (م. 356ق.)، به کوشش علی مهنّا و سمیر جابر، بیروت، دار الفکر. | *'''الاغانی''': ابوالفرج الاصفهانی (م. 356ق.)، به کوشش علی مهنّا و سمیر جابر، بیروت، دار الفکر. | ||
| خط ۱۰۸: | خط ۱۱۶: | ||
*'''انساب الاشراف''': البلاذری (م. 279ق.)، به کوشش زکار و زرکلی، بیروت، دار الفکر، 1417ق. | *'''انساب الاشراف''': البلاذری (م. 279ق.)، به کوشش زکار و زرکلی، بیروت، دار الفکر، 1417ق. | ||
*'''البحر المحیط''': ابوحیان الاندلسی (م. 754ق.)، به کوشش عادل احمد و دیگران، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1422ق. | *'''البحر المحیط''': ابوحیان الاندلسی (م. 754ق.)، به کوشش عادل احمد و دیگران، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1422ق. | ||
*'''البدایة و النهایه''': | *'''البدایة و النهایه''': ابن‌کثیر (م. 774ق.)، بیروت، مکتبة المعارف. | ||
*'''تاریخ | *'''تاریخ ابن‌خلدون''': ابن‌خلدون (م. 808ق.)، به کوشش خلیل شحاده، بیروت، دار الفکر، 1408ق. | ||
*'''تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر''': الذهبی (م. 748ق.)، به کوشش عمر عبدالسلام، بیروت، دار الکتاب العربی، 1410ق. | *'''تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر''': الذهبی (م. 748ق.)، به کوشش عمر عبدالسلام، بیروت، دار الکتاب العربی، 1410ق. | ||
*'''تاریخ الیعقوبی''': احمد بن یعقوب (م. 292ق.)، بیروت، دار صادر، 1415ق. | *'''تاریخ الیعقوبی''': احمد بن یعقوب (م. 292ق.)، بیروت، دار صادر، 1415ق. | ||
*'''تاریخ خلیفه''': خلیفة بن خیاط (م. 240ق.)، به کوشش فواز، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1415ق. | *'''تاریخ خلیفه''': خلیفة بن خیاط (م. 240ق.)، به کوشش فواز، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1415ق. | ||
*'''تاریخ طبری (تاریخ الامم و الملوک)''': الطبری (م. 310ق.)، به کوشش محمد ابوالفضل، بیروت، دار احیاء التراث العربی. | *'''تاریخ طبری (تاریخ الامم و الملوک)''': الطبری (م. 310ق.)، به کوشش محمد ابوالفضل، بیروت، دار احیاء التراث العربی. | ||
*'''تاریخ مدینة دمشق''': | *'''تاریخ مدینة دمشق''': ابن‌عساکر (م. 571ق.)، به کوشش علی شیری، بیروت، دار الفکر، 1415ق. | ||
*'''تفسیر بیضاوی (انوار التنزیل)''': البیضاوی (م. 685ق.) ، به کوشش عبدالقادر، بیروت، دار الفکر، 1416ق. | *'''تفسیر بیضاوی (انوار التنزیل)''': البیضاوی (م. 685ق.) ، به کوشش عبدالقادر، بیروت، دار الفکر، 1416ق. | ||
*'''تفسیر سمعانی (تفسیر القرآن)''': منصور السمعانی (م. 489ق.) ، به کوشش غنیم و یاسر، ریاض، دار الوطن، 1418ق. | *'''تفسیر سمعانی (تفسیر القرآن)''': منصور السمعانی (م. 489ق.) ، به کوشش غنیم و یاسر، ریاض، دار الوطن، 1418ق. | ||
*'''الثقات''': | *'''الثقات''': ابن‌حبان (م. 354ق.) ، الکتب الثقافیه، 1393ق. | ||
*'''جمهرة انساب العرب''': | *'''جمهرة انساب العرب''': ابن‌حزم (م. 456ق.)، به کوشش گروهی از علما، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1418ق. | ||
*'''روح المعانی''': الآلوسی (م. 1270ق.) ، به کوشش عبدالباری، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1415ق. | *'''روح المعانی''': الآلوسی (م. 1270ق.) ، به کوشش عبدالباری، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1415ق. | ||
*'''سبل الهدی''': محمد بن یوسف الصالحی (م. 942ق.)، به کوشش عادل احمد و علی محمد، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1414ق. | *'''سبل الهدی''': محمد بن یوسف الصالحی (م. 942ق.)، به کوشش عادل احمد و علی محمد، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1414ق. | ||
*'''السیرة النبویه''': | *'''السیرة النبویه''': ابن‌هشام (م. 213/218ق.)، به کوشش السقاء و دیگران، بیروت، دار المعرفه. | ||
*'''شرح نهج البلاغه''': | *'''شرح نهج البلاغه''': ابن‌ابی‌الحدید (م. 656ق.)، به کوشش محمد ابوالفضل، دار احیاء الکتب العربیه، 1378ق. | ||
*'''شرف النبی''': ابوسعید واعظ خرگوشی (م. 406ق.)، ترجمه''': روشن، تهران، بابک، 1361ش. | *'''شرف النبی''': ابوسعید واعظ خرگوشی (م. 406ق.)، ترجمه''': روشن، تهران، بابک، 1361ش. | ||
*'''الطبقات الکبری''': | *'''الطبقات الکبری''': ابن‌سعد (م. 230ق.)، به کوشش محمد عبدالقادر، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1418ق. | ||
*'''عیون الاثر''': | *'''عیون الاثر''': ابن‌سید الناس (م. 734ق.)، بیروت، دار القلم، 1414ق. | ||
*'''الفهرست''': | *'''الفهرست''': ابن‌الندیم (م. 438ق.)، به کوشش تجدد. | ||
*'''لسان العرب''': | *'''لسان العرب''': ابن‌منظور (م. 711ق.)، قم، ادب الحوزه، 1405ق. | ||
*'''المحبّر''': | *'''المحبّر''': ابن‌حبیب (م. 245ق.)، به کوشش ایلزه لیختن شتیتر، بیروت، دار الآفاق الجدیده. | ||
*'''المعارف''': | *'''المعارف''': ابن‌قتیبه (م. 276ق.)، به کوشش ثروت عکاشه، قم، الرضی، 1373ش. | ||
*'''المعالم الاثیره''': محمد محمد حسن شراب، بیروت، دار القلم، 1411ق. | *'''المعالم الاثیره''': محمد محمد حسن شراب، بیروت، دار القلم، 1411ق. | ||
*'''معجم البلدان''': یاقوت الحموی (م. 626ق.)، بیروت، دار صادر، 1995م. | *'''معجم البلدان''': یاقوت الحموی (م. 626ق.)، بیروت، دار صادر، 1995م. | ||
*'''المغازی''': الواقدی (م. 207ق.)، به کوشش مارسدن جونس، بیروت، اعلمی، 1409ق. | *'''المغازی''': الواقدی (م. 207ق.)، به کوشش مارسدن جونس، بیروت، اعلمی، 1409ق. | ||
*'''المنمق''': | *'''المنمق''': ابن‌حبیب (م. 245ق.)، به کوشش احمد فاروق، بیروت، عالم الکتب، 1405ق. | ||
*'''نسب قریش''': مصعب بن عبدالله الزبیری (م. 236ق.)، به کوشش بروفسال، قاهره، دار المعارف. | *'''نسب قریش''': مصعب بن عبدالله الزبیری (م. 236ق.)، به کوشش بروفسال، قاهره، دار المعارف. | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
{{قبایل عرب}} | {{قبایل عرب}} | ||
[[Category:مقاله‌های در دست ویرایش]] | |||
[[Category:مقاله‌های در دست ویرایش]] | |||
[[Category:مقاله‌های در دست ویرایش]] | |||
[[رده:مقاله‌های در دست ویرایش]] | [[رده:مقاله‌های در دست ویرایش]] | ||
[[رده:قبایل صاحب منصب]] | |||
[[رده:قبایل مکه]] | |||
[[رده:خاندان‌های تاثیرگذار در حرمین]] | |||