پژوهشکده حج و زیارت

از ویکی حج
(تغییرمسیر از پژوشکده حج و زیارت)
نشان‌واره پژوهشکده حج و زیارت

پژوهشکده حج و زیارت یا مرکز تحقیقات حج یکی از زیر مجموعه‌های حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت است. شعبه مرکزی این پژوهشکده در شهر قم قرار گرفته و به پژوهش در موضوعات تاریخ، اخلاق، کلام، فقه و مطالعات اجتماعی با رویکرد حج و زیارت می‌پردازد. پژوهشکده حج و زیارت از سال ۱۳۷۰ شمسی با نام «مرکز تحقیقات حج» آغاز به کار کرد و در سال ۱۳۸۹ به پژوهشکده تبدیل شد.

پژوهشکده حج تنها مرکز تخصصی مطالعات حج و زیارت در کشور ایران است و تاکنون بیش از هزار عنوان کتاب منتشر کرده است. انتشار مجله‌های تخصصی با موضوع حج و زیارت، انتشار دانشنامه حج و زیارت، دانشنامه مجازی حج و زیارت با نام ویکی حج، راه‌اندازی کتابخانه تخصصی و راه‌اندازی مرکز اسناد و موزه حج با نگهداری از ۴۴۱۲ عنوان سند از دیگر فعالیت‌های این پژوهشکده به‌شمار می‌رود.

پیشینه[ویرایش | ویرایش مبدأ]

پژوهشکده حج و زیارت در سال ۱۳۷۰ شمسی و با نام «مرکز تحقیقات حج» فعالیت خود را تحت نظارت حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت آغاز کرد.[۱] مرکز تحقیقات حج در مدت ۱۹ سال فعالیت، بیش از ۸۰۰ اثر در موضوعات مرتبط با موضوع حج و زیارت عرضه کرده است.[۲] این مرکز در ۲۱ اسفند ۱۳۸۹ش با کسب مجوز از شورای گسترش و برنامه‌ریزی آموزش عالی کشور به پژوهشکده حج و زیارت ارتقا یافت.[۳]

توسعه و ارتقای کیفیت آموزش و پژوهش در ابعاد عبادی، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و بین‌المللی حج، تقویت فرهنگ و بنیه‌های فکری گردشگری دینی و گسترش و توسعه مطالعات بین مذاهب اسلامی به منظور دستیابی به وحدت امت اسلامی از اهداف این پژوهشکده دانسته شده است.[۴]

ساختار[ویرایش | ویرایش مبدأ]

این پژوهشکده از پنج گروه و هشت واحد علمی ـ پژوهشی تشکیل شده است:[۵]

  • تاریخ و سیره
  • اخلاق و اسرار
  • مطالعات سیاسی-اجتماعی
  • کلام و معارف
  • فقه و حقوق
  • واحد ترجمه
  • واحد احیای میراث و نسخ خطی
  • واحد بقیع پژوهی
  • واحد مطالعات راهبردی
  • واحد فضای مجازی
  • واحد ادبیات و هنر
  • واحد کتابخانه، آرشیو، اسناد و موزه
  • دفتر پژوهشکده حج و زیارت در خراسان رضوی

فعالیت‌ها[ویرایش | ویرایش مبدأ]

موسوعه رد شبهات

پژوهشکده حج و زیارت از زمان تأسیس تاکنون توانسته است فعالیت‌های فراوانی با موضوع حج و زیارت انجام دهد که بخشی از آن عبارت است از:[۶]

کتابخانه تخصصی[ویرایش | ویرایش مبدأ]

کتابخانه تخصصی یکی از فعال‌ترین کتابخانه‌های کشور در موضوع حج و زیارت است. تعداد کتاب‌های موجود در این کتابخانه تا بهار ۱۳۹۹ش، بیش از ۲۷۰۰۰ عنوان بوده است.[۷]

دانشنامه حج و حرمین شریفین

موزه حج و زیارت[ویرایش | ویرایش مبدأ]

موزه حج از دیگر فعالیت‌های این پژوهشکده است که در آن قرآن‌های نفیس و کتب خطی متعلق به خطاطان ایرانی و غیر ایرانی و هدایای کشورهای اسلامی به مسئولان جمهوری اسلامی ایران نگه‌داری می‌شود.[۸]

ویکی حج[ویرایش | ویرایش مبدأ]

دانشنامه مجازی ویکی حج (wikihaj.com) در سال ۱۳۹۶شمسی و با هدف بهره‌گیری از ابزارهای روزآمد ارتباطی به منظور گسترش عمومی معارف مرتبط به حج و زیارت و دسترس‌پذیری بیشتر تولیدات علمی پژوهشکده حج و زیارت راه‌اندازی شد.[۹]

برگزاری همایش‌ها و نشست‌های تخصصی[ویرایش | ویرایش مبدأ]

از جمله وظایف و مأموریت‌های پژوهشکده، ساماندهی همایش‌ها و نشست‌های تخصصی مرتبط با موضوع حج و زیارت بوده است که تاکنون همایش‌هایی همچون «همایش جهانی بقیع؛ مدفن امامان و اصحاب»،[۱۰] «همایش حج و جهانی‌شدن»،[۱۱] «همایش حج و اقتصاد»[۱۲] و «همایش مسعای قلم»[۱۳] از جمله آنهاست.

نشست‌های تخصصی با موضوعاتی همچون حج و دیپلماسی عمومی، مقایسه میان وهابیت و سلفی‌گری، آینده‌پژوهشی حج و حج و ظرفیت‌های فرهنگی نیز تاکنون به‌همت این پژوهشکده برگزار شده است.

محصولات[ویرایش | ویرایش مبدأ]

پژوهشنامه حج و زیارت
پژوهشنامه حج و زیارت

پژوهشکده حج و زیارت تا پاییز سال 1402 شمسی حدود 1200 عنوان کتاب ( حدود 1300 جلد) در موضوعاتی همچون فلسفه و اسرار حج و زیارت، اخلاق و آداب، تاریخ و جغرافیای اماکن زیارتی، پژوهش‌های قرآنی و حدیثی، احکام و مناسک حج و زیارت، سفرنامه­‌ها و خاطرات حج و زیارت، مطالعات سیاسی- اجتماعی، دفاع از اعتقادات مذهب تشیع و پاسخ به شبهات و وهابیت‌شناسی منتشر کرده است.

این پژوهشکده همچنین 250 شماره نشریه منتشر کرده است که «فصلنامه میقات حج»، و «فصلنامه فرهنگ زیارت» از جمله آن‌هاست.[۱۴] انتشار دانشنامه حج و حرمین شریفین، «مجموعه آثار فاجعه منا»، مجموعه حج خونین و تاریخ شفاهی حج از دیگر محصولات کلان پژوهشکده حج و زیارت است.

پروژه «کتابشناسی حج و زیارت» به‌منظور جمع‌آوری و نمایه‌زنی تمامی کتب و منشورات مرتبط با موضوع حج و زیارت و تبدیل آثار مکتوب به نرم‌افزارهای رایانه‌ای همچون «کتابخانه جامع حج۳»[۱۵] از دیگر آثار و فعالیت‌های این مرکز به‌شمار می‌رود.

جستارهای وابسته[ویرایش | ویرایش مبدأ]

پانویس[ویرایش | ویرایش مبدأ]

  1. «آینه آثار (معرفی آثار منتشر شده در پژوهشکده حج و زیارت)»، مقدمه.
  2. «آینه آثار (معرفی آثار منتشر شده در پژوهشکده حج و زیارت)»، مقدمه.
  3. «آینه آثار (معرفی آثار منتشر شده در پژوهشکده حج و زیارت)»، مقدمه.
  4. «پژوهشکده حج و زيارت در يک نگاه»، سایت پژوهشکده حج زیارت.
  5. «پژوهشکده حج و زيارت در يک نگاه»، سایت پژوهشکده حج زیارت.
  6. «پژوهشکده حج و زيارت در يک نگاه»، سایت پژوهشکده حج زیارت.
  7. «کتابخانه تخصصی حج و زیارت».، سایت کتابخانه تخصصی حج و زیارت - پژوهشکده حج و زیارت.
  8. «افتتاحیه موزه حج و زیارت»، خبرگزاری مهر.
  9. «سایت ویکی حج و زیارت راه اندازی شد»، سازمان حج و زیارت استان تهران.
  10. «همایش جهانی بقیع؛ مدفن امامان و اصحاب»، سایت حوزه نمایندگی ولی‌فقیه در امور حج و زیارت.
  11. «همایش حج و جهانی‌شدن»، خبرگزاری مهر.
  12. «همایش حج و اقتصاد»، مشرق نیوز.
  13. «دومین همایش مسعای قلم»، سایت حوزه نمایندگی ولی‌فقیه در امور حج و زیارت.
  14. «پژوهشکده حج و زيارت در يک نگاه»، سایت پژوهشکده حج زیارت.
  15. «کتابخانه جامع حج۳»، سایت مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.

منابع[ویرایش | ویرایش مبدأ]