محمد بن احمد مطری
 | |
| مشخصات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | محمد بن احمد بن محمد بن خلف |
| کنیه | ابو عبدالله |
| لقب | جمال المطری |
| زادروز | 672 قمری |
| زادگاه | مدینه |
| دین | مسلمان |
| مذهب | شافعی |
| منصب | قاضی مدینه و رئیس موذنان مسجدالنبی |
| تاریخ درگذشت | 741 قمری |
| حج و زیارت | |
| مقام علمی | فقیه و تاریخ‌نگار |
| اطلاعات علمی و مذهبی | |
| تالیفات | التعریف بما انست الهجره |
محمد بن احمد مَطَری معروف به الجمالُ المَطَری از تاریخ‌نگاران و دانشمندان علوم دین در نیمه دوم قرن هفتم و نیمه اول قرن هشتم هجری بود که کتابی در تاریخ مدینه منوره به نام التعریف بما اَنسَتِ الهِجره مِن معالم دار الهجره را نوشت . او اصالتا مصری ولی متولد و ساکن مدینه منوره بود. وی در سال ۷۴۱ هجری قمری در این شهر از دنیا رفت و در بقیع دفن شد.
زندگی[ویرایش | ویرایش مبدأ]
ابوعبدالله جمال الدین محمد بن احمد بن محمد بن خلف مطری انصاری سعدی عِبادی مدنی از علمای شافعیه بود.[۱] که در سال ۶۷۱ ق ( ۱۲۷۲ م ) یا ۶۷۳ ق [۲]در مدینه منوره دیده به جهان گشود.[۳] پدرش پیش از تولد وی از مطریه ( از شهرهای قدیمی مصر که در حال حاضر یکی از محلات قدیمی و باستانی شمال شرق قاهره محسوب می‌شود[۴] ) به مدینه کوچ کرده و در این شهر ساکن شد.[۵]
جمال الدین مطری که به نام الجمال المطری نیز از او یاد می‌شود در بسیاری از علوم و فنون از جمله حدیث، فقه، تاریخ و خطابه تبحر یافت و منصب قضاوت در مدینه النبی را نیز به عهده گرفت. او را جامع فضائل و محاسن و صاحب خُلقی نیکو دانسته‌اند.[۶] وی رئیس مؤذّنان حرم شریف نبوی نیز بود و گفته‌اند صدای زیبایی داشت.[۷]
جمال الدین مطری در نهایت در ۱۷ ربیع الاخر[۸] سال ۷۴۱ ( ۱۳۴۰ م) در مدینه درگذشت و در بقیع به خاک سپرده شد.[۹]
استادان و شاگردان[ویرایش | ویرایش مبدأ]
از اساتید و مشایخ او می‌توان از ابی الیمن عبدالصمد بن عبدالوهاب؛ حافظ شرف الدین دِمیاطی؛ تاج الدین علی بن احمد عراقی؛ عبدالسلام بن محمد بن مزروع بصری ساکن مدینه (م ۶۹۹ ق)؛ ابی محمد عبدالله بن عمران سکری و ابی المعالی احمد بن اسحاق اَبَرقُوهی، نام برد.[۱۰]
از شاگردان او پسرش عفیف الدین عبدالله بن محمد مطری (م۷۶۵ ق) معروف به العفیفُ المَطَری است[۱۱] که کتاب الاِعلام بِمَن دَخَلَ المدینه من الاَعلام را نوشت.[۱۲] از دیگر شاگردان او محمد بن احمد بن محمد تلمسانی معروف به ابن مرزوق (م۷۸۱ ق)،[۱۳] ابن رِبعی احمد بن عبدالله (م بعد ۷۶۰ ق)،[۱۴] احمد بن ظهیره مخزومی قاضی و خطیب مکه (م ۷۹۲ ق)، بوده اند.[۱۵]
آثار[ویرایش | ویرایش مبدأ]
اثر معروف مطری التعریف بما اَنسَتِ الهجره مِن معالم دار الهِجره در موضوع تاریخ‌نگاری محلی مدینه است[۱۶] و چنان که از عنوان کتاب برمی‌آید هدف مولف، شناساندن آن مقدار از آثار و معالم مدینه منوره است که به دست فراموشی سپرده شده یا تغییر و تحریف و تبدُّل در بیان آنها روی داده است. [۱۷]
برخی کتاب‌شناسان آثار دیگری مانند اتحاف الزائر[۱۸] و الذیل علی الدره الثمینه فی تاریخ مدینه ابن نجار[۱۹] یاد کرده‌آند اما برخی پژوهشگران برآنند که او اثری غیر از التعریف نداشته است.[۲۰]
جستار وابسته[ویرایش | ویرایش مبدأ]
پانویس[ویرایش | ویرایش مبدأ]
- ↑ تعریف ذوی العلا، ص۷.
- ↑ لحظ الالحاظ، ج۱ ص۷۵.
- ↑ تذکره الحفاظ،ج ۵ ص۷۵؛ الدرر الکامنه،ج ۳ ص۳۱۵.
- ↑ التعریف، حیاه المؤلف،ص ۱۵.
- ↑ التحفه اللطیفه، ج۱ ص۲۷.
- ↑ تذکره الحفاظ،ج ۵ ص۷۵؛ لحظ الالحاظ، ج۱ ص۷۵.
- ↑ تذکره الحفاظ، ج۵ ص۷۵؛ الدرر الکامنه، ج۳ ص۳۱۵.
- ↑ الدرر الکامنه،ج۳ ص۳۱۵.
- ↑ تذکره الحفاظ،ج۵ ص۷۵ و ۷۶؛تعریف ذوی العلا، ص۷.
- ↑ تدکره الحفاظ،ج۵ ص۷۵؛ لحظ الالحاظ، ج۱ ص۷۵.
- ↑ لحظ الالحاظ،ج۱ص۹۶.
- ↑ معجم ما الف عن رسول الله -ص-، ص۹۴.
- ↑ موسوعه طبقات الفقهاء ج۱۴ القسم الثانی،ص۱۰۶۳.
- ↑ درر العقود،ج۱ص۲۹۴و۲۹۵ وج۲ص۳۹.
- ↑ المنهل الصافی، ج۱ ص۳۲۵.
- ↑ تذکره الحفاظ، ج۵ ص۷۵.
- ↑ التعریف،حیاه المؤلف، ص۱۹.
- ↑ کشف الظنون، ج۱ ص۶.
- ↑ کشف الظنون،ج۴ ص۳۰۲.
- ↑ التعریف،حیاه المؤلف، ص۱۹ و ۲۰.
منابع[ویرایش | ویرایش مبدأ]
- التحفه اللطیفه فی تاریخ المدینه الشریفه، سخاوی محمد بن عبدالرحمان (م ۹۰۲ ق)، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۱۴.
- تذکره الحفاظ، ذهبی محمد بن احمد (م۷۴۸ق)، تحقیق زکریا عمیرات، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۲۸.
- التعریف بما اَنسَتِ الهجره من معالم دار الهجره، مطری جمال الدین محمد بن احمد (م۷۴۱ق)،ریاض، فهرسه مکتبه الملک فهد الوطنیه،۱۴۲۶.
- التعریف ذوی العلا بمن لم یذکره الذهبی من النبلاء (ذیل علی کتاب سیر اعلام النبلاء )، فاسی محمد بن احمد (م۸۳۲ق)، تحقیق محمود ارناؤوط - اکرم بوشی، بیروت، دار صادر، ۱۹۹۸.
- درر العقود الفریده فی تراجم الاعیان المفیده، مقریزی احمد بن علی (م۸۴۵ ق )، تحقیق محمود جلیلی، بیروت، دار الغرب الاسلامی، ۱۴۲۳.
- الدرر الکامنه فی اعیان المائه الثامنه، ابن حجر عسقلانی احمد بن علی (م۸۵۲ق)،بیروت، دار الجیل، ۱۴۱۴.
- کشف الظنون عن اسامی الکتب و الفنون، حاجی خلیفه مصطفی بن عبدالله (م ۱۰۶۷ ق)، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بی تا.
- لحظ الالحاظ بذیل طبقات الحفاظ، ابن فهد المکی نجم الدین محمد بن محمد بن محمد (م ۸۷۱ ق)، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۹.
- معجم ما اُلِّف عن رسول الله -ص-، منجد صلاح الدین (قرن ۱۵ ق)، تحقیق نادی عطار، قاهره، دار القاضی عیاض للتراث، بی تا.
- المنهل الصافی و المستوفی بعد الوافی، ابن تغربردی یوسف بن تغربردی(م۸۷۴ ق)، بی جا، الهیئه المصریه العامه للکتاب، بی تا.
- موسوعه طبقات الفقهاء، گروهی از محققین ، اشراف آیه الله جعفرسبحانی، قم، مؤسسه الامام الصادق(ع)، ۱۴۱۸.