مزار علی بن ابراهیم مجاب(ع)
 | |
| اطلاعات اوليه | |
|---|---|
| تأسیس | دوران صفویه |
| کاربری | آرامگاه |
| مکان | ایران _ سیرجان |
| مشخصات | |
| امکانات | دارای گنبد، ضریح مطلا، موقوفات، زائرسرا و ... |
| معماری | |
| معمار | حیدرقلی خان، موسی بن الیاس نامی و علی ابوتراب کرمانی |
| سبک | اسلامی |
| بازسازی | حاج سیدمحمد افضل، سیدقاسم افضل |
مزار علی بن ابراهیم مجاب(ع) در ٩ کیلومتری جنوب شرق شهر سیرجان قرار دارد و از معتبرترین زیارتگاه‌های استان کرمان و جزو بیست مزار مشهور و صحیح النسب ایران است. بنابر نقل برخی از سفرنامه‌ها، بنای اصلی امامزاده سیدعلی، در دوران صفوی بنا شده است و تا حدود 35 الی 40 سال پیش به‌شکل قدیمی خود پابرجا بود و مردم سیرجان بقعه قبلی را خراب و ساختمان جدیدی بنا کردند.
این بقعه موقوفات و رقبات زیادی دارد که سالیانه علاوه بر نذورات حدود ٢٠٠ میلیون تومان درآمد دارد. طرح جامع توسعه حرم چند سالی در حال اجراست و چندین رواق، گنبد مرتفع، ایوان باشکوه، گلدسته، سقاخانه، زائرسرا و دیگر امکانات رفاهی برای آن در نظر گرفته شده است.
مکان مزار[ویرایش | ویرایش مبدأ]
علی بن ابراهیم مجاب، مکنّی به ابوالحسن، سیدی جلیل‌القدر و عظیم‌الشان بود. او به سیرجان مهاجرت کرد و در آنجا صاحب یک پسر به نام ابوجعفر محمد و یک دختر به نام ام‌الحسین شد. سیدعلی فرزند بزرگوار امامزاده سیدابراهیم مجاب(ع) است. زیارتگاه باشکوه سیدعلی بن ابراهیم مجاب، در ٩ کیلومتری جنوب شرق شهر سیرجان، کنار قلعه‌سنگ قرار دارد و از معتبرترین زیارتگاه‌های شهر سیرجان و استان کرمان و جزو بیست مزار مشهور و صحیح النسب ایران است.
این بقعه تا حدود 35 الی 40 سال پیش به‌شکل قدیمی خود، یعنی یک گنبد کوتاه با کاشی‌کاری سبزرنگ پابرجا بود تا اینکه در سه دهه پیش، تخریب و به‌جای آن ساختمانی بزرگ‌تر با گنبدی شلجمی، ایوان و ضریح جدید، بنا شد.
ساخت و بازسازی بنا[ویرایش | ویرایش مبدأ]
تاریخ ساخت بنای اصلی امامزاده سیدعلی، به‌درستی آشکار نیست، ولی به گمان، در دوران صفوی بنا شده است. در برخی از سفرنامه‌ها از وجود چنین مزاری در این دوران یاد شده است.
دکتر باستانی پاریزی درباره امامزاده علی نوشته است:
شهر سیرجان در قدیم، در اطراف همین قلعه (قلعه‌سنگ) بود. در آنجا امامزاده‌ای قرار دارد به نام امامزاده علی که مورد احترام خاص مردم سیرجان، به‌خصوص دهات و آبادی‌های بلورد و ایلات بُچاقچی است. در سال 1255ه. ق، یعنی در زمان محمد شاه قاجار، حیدرقلی خان، موفق به تعمیر بنای این بقعه شده است و «موسی بن الیاس نامی»، از یاران «حیدر قلی خان» در تعمیر بنا شرکت داشته است.[۱]
شاعری به نام «مطیعا» تاریخ بنای آرامگاه علی بن ابراهیم را در قطعه‌ای بیان می‌کند که در همان بقعه به‌صورت کتیبه‌ای نوشته شده است:
قبّه‌ای کو جلوه‌گر اندر نظر پیداست این **** زمزم است این یا مروه یا بیت الحرام
این اشعار که بر روی کتیبه‌ای در حرم مقدس امامزاده نوشته شده بود، در حال حاضر دیده نمی‌شود، ولی دو بیت پنج و شش در نمای خارجی گنبد متبرکه امامزاده علی موجود است.
بقعه امامزاده علی تا 35 سال پیش به‌شکل قدیم، فقط با یک گنبد کوتاه با کاشی‌های سبز رنگ، باقی و پابرجا بود. ولی طی سخنرانی‌های حجة الاسلام فلسفی در سیرجان، با هدف تشویق مردم به تعمیر و بازسازی بقعه متبرکه، اهالی، بقعه قبلی را خراب و ساختمان جدیدی بنا کردند. سپس ضریحی که کار هنرمندان اصفهان است، روی قبر آن حضرت نصب شد که جلوه خاصی به بقعه داده است.
موقوفات بقعه[ویرایش | ویرایش مبدأ]
این بقعه موقوفات و رقبات زیادی دارد که از جمله آنها ساختمان دانشگاه آزاد اسلامی سیرجان، کارخانه یخ‌سازی، ساختمان سه طبقه‌ای دیگر و صد هکتار از اراضی قطبیه است که وارثان مرحوم قطبی آن را به آستان امامزاده علی بخشیده‌اند. سالیانه حدود ٢٠٠ میلیون تومان درآمد خالص از فروش اقلام کشاورزی، جو، گندم و سیب درختی نیز به نذورات امامزاده علی افزون می‌شود.[۲]
توصیف مرقد[ویرایش | ویرایش مبدأ]
اصل مرقد فعلی در اتاقی به ابعاد ٧* ٧ متر است که در وسط آن، ضریح بسیار زیبای مطلا قرار دارد که روی در آن نوشته است: «ضریح مطهر، به‌همت و کوشش اهالی سیرجان و به سرپرستی حاج سیدمحمد افضل و به زرگری حسن پرورش و قلمزنی اکبر انصاری در سال 1349 شمسی در اصفهان ساخته و نصب شد. باشد که این خدمت ناچیز به ذریه زهرای اطهر، قبول حضرت ربوبیت واقع شده باشد».
یک لنگه در بسیار زیبا و مطلا، در جنوب اتاق مرقد قرار و کتیبه‌ای به این شرح دارد: «به هزینه امامزاده (از محل نذورات) و مساعی سیدقاسم افضل، نجاری اخوان خالق زادگان، زرگری اخوان پرورش، قلمزنی سیدعلی خسروانی و میناکاری جواد لباف، اشعار احمد طلایی، خط حبیب‌الله فضائلی در اصفهان به سال ١٣٩٨ هجری قمری نبوی ساخته شد».
اشعار دور تا دور این در به این مضمون است:
این آستان قدس که چون مهر انور است **** این آسمان ز مرقد پاکش عبیر زاست
چهار زاویه، اتاق مرقد را با ایجاد چهار گوشواره، به دایره تبدیل کرده‌اند و در نتیجه، گنبد دوپوش بقعه را بر آن استوار ساخته‌اند. تمام دیوارهای مرقد، آیینه‌کاری، رسمی‌بندی و مقرنس‌کاری زیبایی دارد که بر شکوه و عظمت آستانه افزوده است.
گنبد از داخل، عرق‌چینی و از خارج، شلجمی به قطر ٩ و ارتفاع ١٠ متر است که استاد علی ابوتراب کرمانی در سال 1356 ساخته و با کاشی‌های معرق تزیین شده است.
در صحن جنوبی بقعه که مساحت آن حدود چهار هکتار است، بیش از صد حجره در دو طبقه قرار دارد که به‌عنوان زائرسرا از آن استفاده می‌کنند. به دلیل نیاز زوار و کوچکی این بارگاه، طرح جامع توسعه حرم چند سالی در حال اجراست که مانند حرم امامزاده جعفر یزد در حال ساخت است و چندین رواق، گنبد مرتفع، ایوان باشکوه، گلدسته، سقاخانه، زائرسرا و دیگر امکانات رفاهی برای آن در نظر گرفته شده است.[۳]
پانویس[ویرایش | ویرایش مبدأ]
منابع[ویرایش | ویرایش مبدأ]
- پیغمبر دزدان، محمد ابراهیم باستانی پاریزی.
- تاریخ سیرجان، علی‌اکبر وثوقی‌رهبری، مرکز کرمان‌شناسی.
- فرهنگ جغرافیایی آبادی‌های استان کرمان، سازمان‌جغرافیایی‌نیروهای‌مسلح.