در حال ویرایش آیه هجرت
این ویرایش را می‌توان خنثی کرد. لطفاً تفاوت زیر را بررسی کنید تا تأیید کنید که این چیزی است که می‌خواهید انجام دهید، سپس تغییرات زیر را ذخیره کنید تا خنثی‌سازی ویرایش را به پایان ببرید.
| نسخهٔ فعلی | متن شما | ||
| خط ۱۵: | خط ۱۵: | ||
==شأن نزول== | ==شأن نزول== | ||
در پی بیعت [[عقبه]] میان [[پیامبر اسلام(ص)]] و گروهی از مردم [[مدینه]]، زمینه [[هجرت]] بسیاری از مسلمانان به آن شهر، فراهم شد.<ref>الطبقات، ج۱، ص۲۲۵؛ تاریخ طبری، ج۲، ص۹۶؛ تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۳۷.</ref> با هجرت پیامبر به مدینه، صف مؤمنان از [[مشرکان]] جدا شد. [[آیه]] ۹۷ [[سوره نساء]] که به آیه هجرت معروف شد،<ref>جامع البیان، ج۵، ص۳۱۵-۳۱۶؛ الدر المنثور، ج۲، ص۲۰۵-۲۰۶.</ref> پس از [[غزوه بدر]] درباره گروهی نازل شد که در [[مکه]] اسلام آوردند، اما هجرت نکردند.<ref>البدایة و النهایه، ج۳، ص۳۶۰؛ روح المعانی، ج۳، ص۱۲۱.</ref> | در پی بیعت [[عقبه]] میان [[پیامبر اسلام(ص)]] و گروهی از مردم [[مدینه]]، زمینه [[هجرت]] بسیاری از مسلمانان به آن شهر، فراهم شد.<ref>الطبقات، ج۱، ص۲۲۵؛ تاریخ طبری، ج۲، ص۹۶؛ تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۳۷.</ref> با هجرت پیامبر به مدینه، صف مؤمنان از [[مشرکان]] جدا شد. [[آیه]] ۹۷ [[سوره نساء]] که به آیه هجرت معروف شد،<ref>جامع البیان، ج۵، ص۳۱۵-۳۱۶؛ الدر المنثور، ج۲، ص۲۰۵-۲۰۶.</ref> پس از [[غزوه بدر]] درباره گروهی نازل شد که در [[مکه]] اسلام آوردند، اما هجرت نکردند.<ref>البدایة و النهایه، ج۳، ص۳۶۰؛ روح المعانی، ج۳، ص۱۲۱.</ref> | ||
برخی [[مفسران]] از آیات ۹۷ تا ۹۹ سوره نساء هم به آیات هجرت تعبیر کرده‌اند.<ref>مجمع البیان، ج۳، ص۱۵۲.</ref> | برخی [[مفسران]] از آیات ۹۷ تا ۹۹ سوره نساء هم به آیات هجرت تعبیر کرده‌اند.<ref>مجمع البیان، ج۳، ص۱۵۲.</ref> | ||
==مصادیق آیه== | ==مصادیق آیه== | ||
[[روایت|روایت‌های]] مربوط به [[شأن نزول]] این آیه، مختلفند و هریک مصداق‌هایی را برای آیه معرفی کرده‌اند: | [[روایت|روایت‌های]] مربوط به [[شأن نزول]] این آیه، مختلفند و هریک مصداق‌هایی را برای آیه معرفی کرده‌اند: | ||
* طبق برخی روایات، آیه درباره گروهی است که در مکه به خدا و رسولش ایمان آوردند، اما از هجرت با ایشان تخلف کردند و به سبب تهدید سران قریش<ref>البدایة و النهایه، ج۳، ص۳۶۰؛ الدر المنثور، ج۲، ص۲۰۵.</ref> همراه مشرکان به [[جنگ بدر]] رفتند و به دست مسلمانان کشته شدند. پس از جنگ، مسلمانان با این پندار که چون این گروه با کراهت در صف مشرکان قرار گرفته و کشته شده‌اند، برای آنان استغفار کردند. بدین جهت آیه هجرت نازل شد<ref>جامع البیان، ج۵، ص۳۱۶؛ الدر المنثور، ج۲، ص۲۰۵.</ref> و از حال آنان خبر داد.<ref>جامع البیان، ج۵، ص۳۱۵-۳۱۶؛ تفسیر قرطبی، ج۵، ص۳۴۵.</ref> | * طبق برخی روایات، آیه درباره گروهی است که در مکه به خدا و رسولش ایمان آوردند، اما از هجرت با ایشان تخلف کردند و به سبب تهدید سران قریش<ref>البدایة و النهایه، ج۳، ص۳۶۰؛ الدر المنثور، ج۲، ص۲۰۵.</ref> همراه مشرکان به [[جنگ بدر]] رفتند و به دست مسلمانان کشته شدند. پس از جنگ، مسلمانان با این پندار که چون این گروه با کراهت در صف مشرکان قرار گرفته و کشته شده‌اند، برای آنان استغفار کردند. بدین جهت آیه هجرت نازل شد<ref>جامع البیان، ج۵، ص۳۱۶؛ الدر المنثور، ج۲، ص۲۰۵.</ref> و از حال آنان خبر داد.<ref>جامع البیان، ج۵، ص۳۱۵-۳۱۶؛ تفسیر قرطبی، ج۵، ص۳۴۵.</ref> | ||
بر پایه برخی گزارش‌ها<ref>جامع البیان، ج۵، ص۳۱۷-۳۱۸؛ الدر المنثور، ج۲، ص۲۰۵؛ فتح القدیر، ج۱، ص۵۰۴.</ref> و روایتی از [[امام باقر(ع)]]<ref>التبیان، ج۳، ص۳۰۳؛ نور الثقلین، ج۱، ص۵۳۶.</ref> کسانی که در [[غزوه]] بدر کشته شدند و آیه هجرت درباره آنان نازل شد، پنج نفر بودند: قیس بن فاکه بن مغیره، حارث بن زمعه، قیس بن ولید، ابوالعاص بن میته و علی بن امیة بن خلف. | بر پایه برخی گزارش‌ها<ref>جامع البیان، ج۵، ص۳۱۷-۳۱۸؛ الدر المنثور، ج۲، ص۲۰۵؛ فتح القدیر، ج۱، ص۵۰۴.</ref> و روایتی از [[امام باقر(ع)]]<ref>التبیان، ج۳، ص۳۰۳؛ نور الثقلین، ج۱، ص۵۳۶.</ref> کسانی که در [[غزوه]] بدر کشته شدند و آیه هجرت درباره آنان نازل شد، پنج نفر بودند: قیس بن فاکه بن مغیره، حارث بن زمعه، قیس بن ولید، ابوالعاص بن میته و علی بن امیة بن خلف. | ||
* بر پایه روایتی دیگر گروهی در مکه اظهار ایمان کردند، اما هنگام مشاهده کم‌شمار بودن مسلمانان در غزوه بدر دچار تردید شدند و پنداشتند که مسلمانان به واسطه دینشان دچار غرور گشته‌اند.<ref>مجمع البیان، ج۳، ص۱۵۰؛ روض الجنان، ج۶، ص۷۸؛ فتح القدیر، ج۱، ص۵۰۱.</ref> به گفته اینان مقصود از {ظَالِمِی أَنفُسِهِم} در آیه هجرت، کفر آنان است<ref>التبیان، ج۳، ص۳۰۳؛ مجمع البیان، ج۳، ص۱۵۱؛ التفسیر الکبیر، ج۱۱، ص۱۲.</ref> و نشان می‌دهد که در حال ارتداد کشته شدند.<ref>تفسیر قرطبی، ج۵، ص۳۴۵.</ref> | * بر پایه روایتی دیگر گروهی در مکه اظهار ایمان کردند، اما هنگام مشاهده کم‌شمار بودن مسلمانان در غزوه بدر دچار تردید شدند و پنداشتند که مسلمانان به واسطه دینشان دچار غرور گشته‌اند.<ref>مجمع البیان، ج۳، ص۱۵۰؛ روض الجنان، ج۶، ص۷۸؛ فتح القدیر، ج۱، ص۵۰۱.</ref> به گفته اینان مقصود از {ظَالِمِی أَنفُسِهِم} در آیه هجرت، کفر آنان است<ref>التبیان، ج۳، ص۳۰۳؛ مجمع البیان، ج۳، ص۱۵۱؛ التفسیر الکبیر، ج۱۱، ص۱۲.</ref> و نشان می‌دهد که در حال ارتداد کشته شدند.<ref>تفسیر قرطبی، ج۵، ص۳۴۵.</ref> | ||
*در برخی روایات هم آمده است که در غزوه بدر هنگامی که [[عباس]] عموی پیامبر(ص)، [[عقیل]] و [[نوفل]] به دست مسلمانان اسیر شدند، پیامبر به عباس گفت که فدیه آزادی خود و برادرزاده‌اش عقیل را بپردازد. عباس پاسخ داد: ما به سوی [[قبله]] تو نماز گزاردیم و به آنچه تو [[شهادت]] دادی، شهادت دادیم. پیامبر گفت: شما دشمنی کردید و با شما دشمنی شد. سپس آیه هجرت را تلاوت کرد:<ref>تفسیر ابن کثیر، ج۲، ص۳۴۵؛ الدر المنثور، ج۲، ص۲۰۶.</ref> | *در برخی روایات هم آمده است که در غزوه بدر هنگامی که [[عباس]] عموی پیامبر(ص)، [[عقیل]] و [[نوفل]] به دست مسلمانان اسیر شدند، پیامبر به عباس گفت که فدیه آزادی خود و برادرزاده‌اش عقیل را بپردازد. عباس پاسخ داد: ما به سوی [[قبله]] تو نماز گزاردیم و به آنچه تو [[شهادت]] دادی، شهادت دادیم. پیامبر گفت: شما دشمنی کردید و با شما دشمنی شد. سپس آیه هجرت را تلاوت کرد:<ref>تفسیر ابن کثیر، ج۲، ص۳۴۵؛ الدر المنثور، ج۲، ص۲۰۶.</ref> | ||
==پیامدهای نزول آیه== | ==پیامدهای نزول آیه== | ||
آیه [[هجرت]] افزون بر بیان حال مسلمانان تارک هجرت و کیفیت برخورد [[فرشتگان]] مرگ با آنها، در بردارنده حکم [[وجوب]] هجرت<ref>الکشاف، ج۱، ص۵۵۵؛ تفسیر قرطبی، ج۵، ص۳۴۶؛ الصافی، ج۱، ص۴۹۰.</ref> بر هر مسلمانی است که در زیستگاه خویش قادر به اقامه [[شعائر دین]] نباشد.<ref>جامع البیان، ج۴، ص۳۱۷-۳۱۸؛ الکشاف، ج۱، ص۵۵۵؛ المنیر، ج۵، ص۲۲۹.</ref> از این رو، با نازل‌شدن آیه هجرت، اصحاب پیامبر در مدینه به کسانی که در مکه مسلمان شده و به مدینه هجرت نکرده بودند، نامه نوشتند که اقرار و اسلام ایشان پذیرفته نیست، مگر با هجرت.<ref>تفسیر بغوی، ج۱، ص۴۶۹؛ الدر المنثور، ج۲، ص۲۰۵.</ref> بر پایه گزارشی، پس از نزول آیه هجرت، رسول خدا افرادی را برای اعلان این آیه به مکه فرستاد.<ref>الکشاف، ج۱، ص۵۵۵.</ref> | آیه [[هجرت]] افزون بر بیان حال مسلمانان تارک هجرت و کیفیت برخورد [[فرشتگان]] مرگ با آنها، در بردارنده حکم [[وجوب]] هجرت<ref>الکشاف، ج۱، ص۵۵۵؛ تفسیر قرطبی، ج۵، ص۳۴۶؛ الصافی، ج۱، ص۴۹۰.</ref> بر هر مسلمانی است که در زیستگاه خویش قادر به اقامه [[شعائر دین]] نباشد.<ref>جامع البیان، ج۴، ص۳۱۷-۳۱۸؛ الکشاف، ج۱، ص۵۵۵؛ المنیر، ج۵، ص۲۲۹.</ref> از این رو، با نازل‌شدن آیه هجرت، اصحاب پیامبر در مدینه به کسانی که در مکه مسلمان شده و به مدینه هجرت نکرده بودند، نامه نوشتند که اقرار و اسلام ایشان پذیرفته نیست، مگر با هجرت.<ref>تفسیر بغوی، ج۱، ص۴۶۹؛ الدر المنثور، ج۲، ص۲۰۵.</ref> بر پایه گزارشی، پس از نزول آیه هجرت، رسول خدا افرادی را برای اعلان این آیه به مکه فرستاد.<ref>الکشاف، ج۱، ص۵۵۵.</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||