در حال ویرایش ابجد

'''أبْجَد''' از حاکمان اسطوره‌ای شهر [[مکه]] یا جایی در اطراف [[حجاز]]. بنابر قولی دیگر، ابجد و کلمن پادشاهان [[مصر]] بودند که بر اثر تکذیب [[حضرت شعیب(ع)]] نابود شدند.

همچنین أبجد نخستین صورت از صور هشت‌گانه دستگاه ابجدی است که بر اساس ترتیب الفبای مردم فنیقیه - از اقوام متمدن آسیای غربی - مرتب شده است. سپس این دستگاه به [[زبان عربی]] نیز وارد شده است.
==واژه‌شناسی==
روایت‌های تاریخی، ریشه‌یابی‌های اسطوره‌ای مختلفی از ابجد داشته‌اند، به ویژه در شش شکل نخست. بر اساس معروف‌ترین آن‌ها ترکیب ابجد (اباجاد<ref>البدء و التاریخ، ج۳، ص۷۷.</ref>) تا قَرَشَت را نام پادشاهانی دانسته‌اند که با [[حضرت شعیب(ع)]] هم‌نسب و از فرزندان مَحْض/مَحْضَر/ محصن بن جَنْدل بن یعْصُب بن مَدینْ بن [[ابراهیم(ع)]] بوده‌اند.<ref> تاریخ ابن خلدون، ج۲، ص۴۳.</ref>

برخی منابع، بدون پرداختن به جزئیات، ابجد را حاکم [[مکه]] یا جایی اطراف [[حجاز]]<ref>تاریخ طبری، ج۱، ص۱۳۴؛ مروج الذهب، ج۲، ص۱۲۸؛ البدء و التاریخ، ج۳، ص۷۷.</ref>؛ هَوَّز و حُطّی را پادشاهان دیار «وج»، مکانی با فاصله ۱۲فرسخی مکه در حومه [[طائف]]<ref>معجم البلدان، ج۴، ص۹.</ref>؛ و کَلِمَن و سَعْفَص و قَرَشَت را از حاکمان [[مدین|مَدْین]]، شمال غربی حجاز، دانسته‌اند.<ref>مروج الذهب، ج۲، ص۱۲۸؛ الفهرست، ص۷؛ شفاء الغرام، ج۱، ص۶۴۱-۶۴۲.</ref>

در نقلی دیگر، اینان پادشاهان [[مصر]] بودند و کلمن بر مدین یا بر سراسر این منطقه پادشاهی داشته و بر اثر تکذیب شعیب(ع) عذاب بر منطقه حکومت او نازل گشت و همه نابود شدند.<ref>مروج الذهب، ج۲، ص۱۲۸؛ البدء و التاریخ، ج۳، ص۷۶.</ref> [[ابن خلدون]] با اشاره به گزارش [[مسعودی]]، در این که ابجد از حاکمان مکه بوده باشد، تردید کرده است.<ref>تاریخ ابن خلدون، ج۲، ص۴۳.</ref> در برخی منابع تفسیری نیز ذیل آیه نخست [[سوره بقره]] و سخن از حرف مقطّعه، ابجد از حاکمان مکه معرفی شده است.<ref>التحریر و التنویر، ج۱، ص۲۱۲-۲۱۴.</ref>
[[پرونده:ابجد و اعداد.jpg|بندانگشتی|200px|معادل عددی دستگاه أبجدی]]

==دستگاه ابجدی==
ابجد نخستین صورت از صور هشت‌گانه دستگاه ابجدی است. ترتیب این صور بر اساس ترتیب الفبای مردم فنیقیه است که از اقوام متمدن آسیای غربی بوده‌اند.<ref>لغت نامه، ج۱، ص۲۲۴، «ابجد».</ref> مردم فنیقیه ۲۲ حرف خود را در شش گروه گنجانده بودند: «اَبْجَد» «هَوَّز» «حُطِّی» «کَلِمَن» «سَعْفَص» و «قَرَشَت». با ورود این دستگاه به [[زبان عربی]]، اَعراب «ثَخِّذ» و «ضَظَغ» را نیز بر آن افزودند تا ۲۸ حرف عربی را در ا ین دستگاه بگنجانند و به این دو قسم اخیر «روادف» گفتند.<ref>تاج العروس، ج۴، ص۳۴۲، «ابجد»؛ الفهرست، ص۷.</ref>

دستگاه ابجدی دارای ارزش عددی ویژه است و در برابر هر حرف یک عدد قرار می‌گیرد. ارتباط اعداد و حروف در این دستگاه و استفاده پیشگویان و ساحران از آن، این حروف را مرموز و اسرارآمیز جلوه داده است.<ref>نک: مروج الذهب، ج۲، ص۱۲۸؛تاریخ ابن خلدون، ج۱، ص۱۱۴-۱۱۵.</ref> بر پایه برخی روایت‌های ابجد، صورت‌های شش‌گانه نام روزهای هفته‌اند<ref>تاریخ طبری، ج۱، ص۲۸؛ البدایة و النهایه، ج۱، ص۱۶.</ref>.

==پیوند به بیرون==
* [http://teeteel.ir/abjad.html کاربرد حروف ابجد در شخصیت شناسی]
* [http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/430222/%D8%AD%D8%B1%D9%88%D9%81-%D8%A7%D8%A8%D8%AC%D8%AF-%D9%88-%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%D8%AF-%D8%A2%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D8%AA-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C حروف ابجد و کاربرد آن در ادبیات فارسی]
* [http://portal.nlai.ir/daka/Wiki%20Pages/%D8%A7%D8%A8%D8%AC%D8%AF.aspx دایرة المعارف کتابداری و اطلاع‌رسانی، مدخل ابجد]
* [http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/441715/%D8%AD%D8%B1%D9%88%D9%81-%D8%A7%D8%A8%D8%AC%D8%AF-%D9%88-%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%A8%D8%A7%DB%8C-%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%86 حروف ابجد و الفبای لاتین]
* [http://fa.journals.sid.ir/ViewPaper.aspx?ID=30761 تاریخچه ابجد و حساب جمل در فرهنگ اسلامی]
* [http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/183095/%D9%85%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%D9%87%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D9%86%D8%AF%D9%87-%D9%88-%D8%B4%DA%AF%D9%81%D8%AA-%D8%A7%D9%86%DA%AF%DB%8C%D8%B2-%28%D8%AD%D8%B1%D9%88%D9%81-%D8%A7%D8%A8%D8%AC%D8%AF-%D9%88-%D8%A7%D9%82%D8%B3%D8%A7%D9%85-%D8%A2%D9%86%29?q=%D8%A7%D8%A8%D8%AC%D8%AF&score=11.247336&rownumber=21 ماده تاریخهایی ارزنده و شگفت انگیز (حروف ابجد و اقسام آن)]

==پانویس==
{{پانویس}}

== منابع ==
{{منابع}}
{{دانشنامه
 | آدرس = http://phz.hajj.ir/422/9516
 | عنوان = ابجد
 | نویسنده = محمد وحیدی
}}
* '''البدء و التاریخ''': المطهر المقدسی (م.۵۰۷ق.)، مکتبة الثقافة الدینیه، بورسعید
* '''البدایة و النهایه''': ابن کثیر (م.۷۷۴ق.)، بیروت،‌دار احیاء التراث العربی، ۱۴۰۸ق
* '''تاج العروس''': الزبیدی (م.۱۲۰۵ق.)، بیروت،‌دار الفکر
* '''تاریخ ابن خلدون''': ابن خلدون (م.۸۰۸ق.)، بیروت،‌دار احیاء التراث العربی
* '''تاریخ طبری (تاریخ الامم و الملوک)'''، الطبری (م.۳۱۰ق.)، به کوشش گروهی از علما، بیروت، اعلمی، ۱۴۰۳ق
* '''التحریر و التنویر''': ابن عاشور (م.۱۳۹۳ق.)، تونس، الدار التونسیه
* '''شفاء الغرام''': محمد الفأسی (م.۸۳۲ق.)، به کوشش مصطفی محمد، مکه، مکتبة و مطبعة النهضة الحدیثه، ۱۹۹۹م
* '''الفهرست''': ابن ندیم (م.۴۳۸ق.)، به کوشش رضا تجدد، تهران، امیر کبیر، ۱۳۶۶ش
* '''لغت نامه''': علی اکبر دهخدا، دانشگاه تهران، ۱۳۷۲ش
* '''مروج الذهب''': المسعودی (م.۳۴۶ق.)، به کوشش اسعد داغر، قم،‌دار الهجره، ۱۴۰۹ق
* '''معجم البلدان''': یاقوت الحموی (م.۶۲۶ق.)، بیروت،‌دار احیاء التراث العربی، ۱۳۹۹ق.
{{پایان}}
<onlyinclude>{{تکمیل مقاله
 | شناسه = شد
 | جعبه اطلاعات = <!--شد، - -->
 | عنوان‌بندی = شد
 | ویرایش = شد
 | لینک‌دهی = شد
 | عکس = شد<!--شد، - -->
 | جعبه نقل قول = <!--شد، - -->
 | پیوند به بیرون = شد<!--شد، - -->
 | مطالعه بیشتر = -<!--شد، - -->
 | پانویس و منابع = شد
 | ناوبری = 
 | رده = شد
 | تغییر مسیر = شد
}}<onlyinclude>

[[رده:خاندان‌های حکومت‌گر در مکه]]
[[رده:مقاله‌های تکمیل‌شده]]