در حال ویرایش ابراهیم غمر
این ویرایش را میتوان خنثی کرد. لطفاً تفاوت زیر را بررسی کنید تا تأیید کنید که این چیزی است که میخواهید انجام دهید، سپس تغییرات زیر را ذخیره کنید تا خنثیسازی ویرایش را به پایان ببرید.
نسخهٔ فعلی | متن شما | ||
خط ۵۱: | خط ۵۱: | ||
|امضا = <!-- sign.jpg --> | |امضا = <!-- sign.jpg --> | ||
}} | }} | ||
'''ابراهیم غمر'''، از نوادگان [[امام حسن مجتبی(ع)]] و تربیت شده دامان [[حسن مثنی]] و [[فاطمه دختر امام حسین|فاطمه بنت امام حسین]](ع) بوده است. منابع وی را، سیدی بزرگوار، جلیلالقدر، بخشنده و دانا به معارف دین توصیف کردهاند. او یکی از راویان شیعه و فردی ثقه و در نشر معارف اهل بیت (علیهمالسّلام) کوشا بوده و سرانجام در بین سالهای ١45، 147 یا 149 هجری قمری در زندان | '''ابراهیم غمر'''، از نوادگان [[امام حسن مجتبی(ع)]] و تربیت شده دامان [[حسن مثنی]] و [[فاطمه دختر امام حسین|فاطمه بنت امام حسین]](ع) بوده است. منابع وی را، سیدی بزرگوار، جلیلالقدر، بخشنده و دانا به معارف دین توصیف کردهاند. او یکی از راویان شیعه و فردی ثقه و در نشر معارف اهل بیت (علیهمالسّلام) کوشا بوده و سرانجام در بین سالهای ١45، 147 یا 149 هجری قمری در زندان منصور، خلیفه عباسی به شهادت رسیده است. | ||
==اصل و نسب== | ==اصل و نسب== | ||
ابراهیم الغَمر، سومین فرزند [[حسن مثنی|حسن]] بن [[امام حسن|حسن]] بن [[علی بن ابیطالب(ع)]]، معروف به حسن مثنی از نوادگان امام حسن مجتبی(ع) است. | ابراهیم الغَمر، سومین فرزند [[حسن مثنی|حسن]] بن [[امام حسن|حسن]] بن [[علی بن ابیطالب(ع)]]، معروف به حسن مثنی از نوادگان امام حسن مجتبی(ع) است. | ||
پدر ابراهیم غمر، حسن مثنی است که مردی باابهت، بزرگوار، فاضل، زاهد و اهل وَرَع توصیف شده است.<ref>الارشاد، ج٢، ص٢٣؛ الفصول المهمه، ج٢، ص١5٩.</ref> از زندگی وی تا پیش از واقعه [[کربلا]] در سال 6١ قمری اطلاعی در دست نیست. وی در آن سال با فاطمه دختر [[امام حسین(ع)]] ازدواج کرد.<ref>لباب الانساب، ج١، صص٣٨4 و ٣٨5.</ref> | پدر ابراهیم غمر، حسن مثنی است که مردی باابهت، بزرگوار، فاضل، زاهد و اهل وَرَع توصیف شده است.<ref>الارشاد، ج٢، ص٢٣؛ الفصول المهمه، ج٢، ص١5٩.</ref> از زندگی وی تا پیش از واقعه [[کربلا]] در سال 6١ قمری اطلاعی در دست نیست. وی در آن سال با فاطمه دختر [[امام حسین(ع)]] ازدواج کرد.<ref>لباب الانساب، ج١، صص٣٨4 و ٣٨5.</ref> | ||
فاطمه مادر ابراهیم، بزرگترین دختر امام حسین(ع)<ref>الطبقات الکبری، ج٣، ص٢١4؛ تاریخ الطبری، ج5، ص464؛ الکامل فیالتاریخ، ج٢، ص5٧٧.</ref> است که حاصل ازدواج وی با حسن مثنی، فرزندانی مؤمن و شجاع، به نامهای عبدالله، ابراهیم، حسن و زینب بودند که هر کدام به نوعی ادامه دهنده راه مبارزاتی امام حسن و امام حسین بر ضد حکومت غاصبانه اموی بودند. | فاطمه مادر ابراهیم، بزرگترین دختر امام حسین(ع)<ref>الطبقات الکبری، ج٣، ص٢١4؛ تاریخ الطبری، ج5، ص464؛ الکامل فیالتاریخ، ج٢، ص5٧٧.</ref> است که حاصل ازدواج وی با حسن مثنی، فرزندانی مؤمن و شجاع، به نامهای عبدالله، ابراهیم، حسن و زینب بودند که هر کدام به نوعی ادامه دهنده راه مبارزاتی امام حسن و امام حسین بر ضد حکومت غاصبانه اموی بودند. | ||
خط ۶۲: | خط ۶۲: | ||
مشهورترین کنیه ابراهیم، ابواسماعیل است.<ref>عمدة الطالب، ص١٩٧.</ref> ابوالحسن<ref>مراقد المعارف، ج١، ص٣4؛ مقاتل الطالبیین، ص٢١5.</ref> و ابواسحاق<ref>سر السلسلة العلویة، ص٣٩.</ref> نیز از کنیههای اوست. | مشهورترین کنیه ابراهیم، ابواسماعیل است.<ref>عمدة الطالب، ص١٩٧.</ref> ابوالحسن<ref>مراقد المعارف، ج١، ص٣4؛ مقاتل الطالبیین، ص٢١5.</ref> و ابواسحاق<ref>سر السلسلة العلویة، ص٣٩.</ref> نیز از کنیههای اوست. | ||
بارزترین لقب ابراهیم، «غَمر» است که بهسبب زیبایی، سخاوت و فضایل اخلاقی به آن ملقب گردید. این لقب همیشه پس از نام ابراهیم و به صورت ابراهیمالغَمر آورده میشود. [[ابن عنبه]]، علت شهرت یافتن ابراهیم به غَمر را چنین مینویسد: «لُقِّب الغمر لجوده؛ به دلیل بخشش زیادش به غمر ملقب شد.»<ref>عمدة الطالب، ص١٩٧.</ref> | بارزترین لقب ابراهیم، «غَمر» است که بهسبب زیبایی، سخاوت و فضایل اخلاقی به آن ملقب گردید. این لقب همیشه پس از نام ابراهیم و به صورت ابراهیمالغَمر آورده میشود. [[ابن عنبه]]، علت شهرت یافتن ابراهیم به غَمر را چنین مینویسد: «لُقِّب الغمر لجوده؛ به دلیل بخشش زیادش به غمر ملقب شد.»<ref>عمدة الطالب، ص١٩٧.</ref> | ||
دیگر القاب ابراهیم عبارتاند از: شبیه، صاحب صندوق و مظلوم.<ref>منتقلة الطالبیة، ص١٢٧؛ مستدرکات علم رجال الحدیث، نمازی شاهرودی، ١٣٨4ش، ج١، ص135.</ref> | دیگر القاب ابراهیم عبارتاند از: شبیه، صاحب صندوق و مظلوم.<ref>منتقلة الطالبیة، ص١٢٧؛ مستدرکات علم رجال الحدیث، نمازی شاهرودی، ١٣٨4ش، ج١، ص135.</ref> | ||
شباهت زیاد ابراهیم به پیامبر(ص) سبب شده بود که از وی با عنوان «ابراهیم الشبیه» یاد شود. تاریخ نگاران از او با عنوان «کان اشبه الناس برسول الله(ص)» یاد میکند.<ref>تحفة لب اللباب، ص46؛ مقاتل الطالبیین، ص١٧٢؛ سر السلسلة العلویة، ص٣٩؛ مقاتل الطالبیین، ص٢١5؛ منتقلة الطالبیة، ص٢65؛ الشجرة المبارکة، ص٣٧؛ شرح نهج البلاغة، ابن ابیالحدید معتزلی، ١٩6٣م، ج١5، ص٢٩٠.</ref> | شباهت زیاد ابراهیم به پیامبر(ص) سبب شده بود که از وی با عنوان «ابراهیم الشبیه» یاد شود. تاریخ نگاران از او با عنوان «کان اشبه الناس برسول الله(ص)» یاد میکند.<ref>تحفة لب اللباب، ص46؛ مقاتل الطالبیین، ص١٧٢؛ سر السلسلة العلویة، ص٣٩؛ مقاتل الطالبیین، ص٢١5؛ منتقلة الطالبیة، ص٢65؛ الشجرة المبارکة، ص٣٧؛ شرح نهج البلاغة، ابن ابیالحدید معتزلی، ١٩6٣م، ج١5، ص٢٩٠.</ref> | ||
==اوصاف و ویژگیها== | ==اوصاف و ویژگیها== | ||
برخی منابع تراجمنگاری و تاریخی درباره او نوشتهاند: ابراهیم بن حسن بن حسن بن علی بن ابیطالب(ع)، بزرگ خاندان خود و شخصیتی محترم و برجسته بود. وی را به بزرگواری و شرافت ستودهاند. برخی دیگر نیز از ایشان با وصف سیدی بزرگوار، جلیلالقدر، شریف، بخشنده،<ref>مقاتل الطالبیین، صص١٧٢ و ١٧٣؛ تحفة لب اللباب، ص46.</ref> عالمی از عالمان آل محمد(ص) و بزرگی از بزرگانهاشمی یاد کردهاند.<ref>کتاب المزار، ص١٨٨.</ref> | برخی منابع تراجمنگاری و تاریخی درباره او نوشتهاند: ابراهیم بن حسن بن حسن بن علی بن ابیطالب(ع)، بزرگ خاندان خود و شخصیتی محترم و برجسته بود. وی را به بزرگواری و شرافت ستودهاند. برخی دیگر نیز از ایشان با وصف سیدی بزرگوار، جلیلالقدر، شریف، بخشنده،<ref>مقاتل الطالبیین، صص١٧٢ و ١٧٣؛ تحفة لب اللباب، ص46.</ref> عالمی از عالمان آل محمد(ص) و بزرگی از بزرگانهاشمی یاد کردهاند.<ref>کتاب المزار، ص١٨٨.</ref> | ||
==راوی حدیث== | ==راوی حدیث== | ||
ابراهیم از راویان مشهور و بزرگ حدیث در میان علویان بود.<ref>المجدی، ص٢56.</ref> او از طریق پدرش حسن مثنی<ref>الجرح والتعدیل، ج٢، ص٩٢، ش٢٣٩؛ صحیح بخاری، بخاری، ١4٠١ق، ج١، ص٢٧٣، ش٨٩٧.</ref> و جدش امام علی(ع)، از [[پیامبر(ص)]] حدیث نقل میکرد.<ref>صحیح بخاری، ج١، ص٢٧٣.</ref> همچنین راوی حدیث مادرش [[فاطمه بنتالحسین(ع)]] بود.<ref>الثقات، ج٣، ص١٧٨؛ امالی طوسی، صص 5٧6 و 5٧٧.</ref> به نقل [[شیخ صدوق]]، [[اسماء بنت عمیس خثعمی|اسماء بنت عُمیس خثعمی]] نیز، در طریق روایت ابراهیم قرار دارد.<ref>مشیخة من لا یحضره الفقیه، ج4، صص 4٣٨ و 4٣٩.</ref> | ابراهیم از راویان مشهور و بزرگ حدیث در میان علویان بود.<ref>المجدی، ص٢56.</ref> او از طریق پدرش حسن مثنی<ref>الجرح والتعدیل، ج٢، ص٩٢، ش٢٣٩؛ صحیح بخاری، بخاری، ١4٠١ق، ج١، ص٢٧٣، ش٨٩٧.</ref> و جدش امام علی(ع)، از [[پیامبر(ص)]] حدیث نقل میکرد.<ref>صحیح بخاری، ج١، ص٢٧٣.</ref> همچنین راوی حدیث مادرش [[فاطمه بنتالحسین(ع)]] بود.<ref>الثقات، ج٣، ص١٧٨؛ امالی طوسی، صص 5٧6 و 5٧٧.</ref> به نقل [[شیخ صدوق]]، [[اسماء بنت عمیس خثعمی|اسماء بنت عُمیس خثعمی]] نیز، در طریق روایت ابراهیم قرار دارد.<ref>مشیخة من لا یحضره الفقیه، ج4، صص 4٣٨ و 4٣٩.</ref> | ||
از حسن نیز، کسانی مانند [[فضیل بن مرزوق]]<ref>کتاب الثقات، ج٣، ص١٧٨؛ لسان المیزان، ج١، ص٣6.</ref> و [[ابوعقیل یحیی بن متوکل]]<ref>التحفة اللطیفة، ج١، ص6٨، ش ٣٢.</ref> روایت نقل کردهاند. | از حسن نیز، کسانی مانند [[فضیل بن مرزوق]]<ref> کتاب الثقات، ج٣، ص١٧٨؛ لسان المیزان، ج١، ص٣6.</ref> و [[ابوعقیل یحیی بن متوکل]]<ref>التحفة اللطیفة، ج١، ص6٨، ش ٣٢.</ref> روایت نقل کردهاند. | ||
==سرانجام ابراهیم== | ==سرانجام ابراهیم== | ||
از زندگی ابراهیم در سالهای پایانی حکومت بنیامیه اطلاعی در دست نیست؛ اما او زمان خلافت [[سفاح عباسی|سفّاح]]، نخستین خلیفه عباسی (١٣٢-١٣6ه.ق)، از احترام فوقالعادهای برخوردار بود. | از زندگی ابراهیم در سالهای پایانی حکومت بنیامیه اطلاعی در دست نیست؛ اما او زمان خلافت [[سفاح عباسی|سفّاح]]، نخستین خلیفه عباسی (١٣٢-١٣6ه.ق)، از احترام فوقالعادهای برخوردار بود. | ||
خط ۷۸: | خط ۷۸: | ||
پس از مرگ سفاح، هنگامی که [[منصور دوانیقی]] (١٣6-١5٨ه.ق) به خلافت رسید، ابراهیم غمر و برادرش [[عبدالله محض]] را زندانی کرد<ref>مقاتل الطالبیین، ص١٧٣.</ref> و سرانجام ابراهیم در زندان منصور، خلیفه عباسی به شهادت رسید. | پس از مرگ سفاح، هنگامی که [[منصور دوانیقی]] (١٣6-١5٨ه.ق) به خلافت رسید، ابراهیم غمر و برادرش [[عبدالله محض]] را زندانی کرد<ref>مقاتل الطالبیین، ص١٧٣.</ref> و سرانجام ابراهیم در زندان منصور، خلیفه عباسی به شهادت رسید. | ||
===تاریخ شهادت=== | ===تاریخ شهادت=== | ||
در مورد تاریخ شهادت وی اختلاف است؛ برخی زمان شهادت وی را ربیعالاول سال ١45هجری دانستهاند و برخی دیگر مرگ ابراهیم را بین سالهای ١4٧ یا ١4٩ هجری میدانند. به همین سبب مدت عمر ابراهیم غمر دقیقاً مشخص نیست. برخی سن ایشان را هنگام شهادت، 6٩ سال و برخی 6٧ سال ثبت کردهاند.<ref>مقاتل الطالبیین، ص١٧٣.</ref> | در مورد تاریخ شهادت وی اختلاف است؛ برخی زمان شهادت وی را ربیعالاول سال ١45هجری دانستهاند و برخی دیگر مرگ ابراهیم را بین سالهای ١4٧ یا ١4٩ هجری میدانند. به همین سبب مدت عمر ابراهیم غمر دقیقاً مشخص نیست. برخی سن ایشان را هنگام شهادت، 6٩ سال و برخی 6٧ سال ثبت کردهاند.<ref>مقاتل الطالبیین، ص١٧٣.</ref> | ||
===مکان و چگونگی شهادت=== | ===مکان و چگونگی شهادت=== | ||
درباره درگذشت و یا شهادت ابراهیم و مکان آن سه دیدگاه مطرح است: زندان هاشمیه، مسیر کوفه و [[کوفه]]. | درباره درگذشت و یا شهادت ابراهیم و مکان آن سه دیدگاه مطرح است: زندان هاشمیه، مسیر کوفه و [[کوفه]]. | ||
====زندانهاشمیه==== | ====زندانهاشمیه==== | ||
[[ابونصر بخاری]] و [[ابوالفرج اصفهانی]] معتقدند که ابراهیم غَمر در زندان هاشمیه -شهری نزدیک کوفه- در ربیعالاول سال ١45ه. ق به شهادت رسید و هنگام مرگ 6٧ سال داشت که با این حساب، سال ٧٨ه. ق به دنیا آمده است. زندانیان بر جنازه او نماز خواندند و ظاهراً همانجا دفنش کردند.<ref>مقاتل الطالبیین، ص١٢٧؛ سر السلسلة العلویة، ص4٠؛ المجدی، ص٢56؛ منتقلة الطالبیة، ص٢65؛ لبابالانساب، ج١، ص٣٨6؛ الاصیلی، صص ١١١ و ١١٢؛ عمدة الطالب، ص١6١؛ لباب الانساب، ج١، ص4٠٧.</ref> | [[ابونصر بخاری]] و [[ابوالفرج اصفهانی]] معتقدند که ابراهیم غَمر در زندان هاشمیه -شهری نزدیک کوفه- در ربیعالاول سال ١45ه. ق به شهادت رسید و هنگام مرگ 6٧ سال داشت که با این حساب، سال ٧٨ه. ق به دنیا آمده است. زندانیان بر جنازه او نماز خواندند و ظاهراً همانجا دفنش کردند.<ref>مقاتل الطالبیین، ص١٢٧؛ سر السلسلة العلویة، ص4٠؛ المجدی، ص٢56؛ منتقلة الطالبیة، ص٢65؛ لبابالانساب، ج١، ص٣٨6؛ الاصیلی، صص ١١١ و ١١٢؛ عمدة الطالب، ص١6١؛ لباب الانساب، ج١، ص4٠٧.</ref> | ||
====مسیر کوفه==== | ====مسیر کوفه==== | ||
به نقل ابن خداع، پیش از آنکه ابراهیم از مدینه به زندان منتقل شود، در مسیر راه، از دنیا رفته بود؛ زیرا در مسیر راه به کوفه، محمل شترش را برداشته بودند و گرما چنان شدید بود که بر اثر تابش آفتاب، گونههای صورتش از بین رفت و همان باعث شد که قبل از رسیدن به کوفه دار دنیا را وداع گوید.<ref>منتقلة الطالبیة، ص٢65.</ref> | به نقل ابن خداع، پیش از آنکه ابراهیم از مدینه به زندان منتقل شود، در مسیر راه، از دنیا رفته بود؛ زیرا در مسیر راه به کوفه، محمل شترش را برداشته بودند و گرما چنان شدید بود که بر اثر تابش آفتاب، گونههای صورتش از بین رفت و همان باعث شد که قبل از رسیدن به کوفه دار دنیا را وداع گوید.<ref>منتقلة الطالبیة، ص٢65.</ref> | ||
====کوفه==== | ====کوفه==== | ||
[[ابن فوطی]] معتقد است که ابراهیم را زنده در میان صندوقی اطراف کوفه دفن کردند و مینویسد: «انه دفن حیاً فی صندوق بظاهر الکوفة بقریة الهاشمیة».<ref>مجمع الآداب، ج٢، صص 4٢٨ و 4٢٩.</ref> بنا به نقل ابوالفرج، ابراهیم غمر را زنده به گور کردند و بر سر عبدالله بن الحسن، سقف اتاق را فرود آوردند.<ref>مقاتل الطالبیین، ص١٧٣.</ref> | [[ابن فوطی]] معتقد است که ابراهیم را زنده در میان صندوقی اطراف کوفه دفن کردند و مینویسد: «انه دفن حیاً فی صندوق بظاهر الکوفة بقریة الهاشمیة».<ref>مجمع الآداب، ج٢، صص 4٢٨ و 4٢٩.</ref> بنا به نقل ابوالفرج، ابراهیم غمر را زنده به گور کردند و بر سر عبدالله بن الحسن، سقف اتاق را فرود آوردند.<ref>مقاتل الطالبیین، ص١٧٣.</ref> | ||
==همسران و فرزندان== | ==همسران و فرزندان== | ||
خط ۹۲: | خط ۹۲: | ||
بنابر گزارشات تاریخی، ابراهیم غمر چندین همسر و فرزند داشته است که از همسران وی، جز رمیحه (ذبیحه) که از تیره [[بنیمخزوم]] [[قریش]] و آزاد بود، بقیه کنیز بودند و عبارتاند از: عابده، خریده، عالیه (عافیه) و مذهبه که ابراهیم از آنان فرزندانی داشت. | بنابر گزارشات تاریخی، ابراهیم غمر چندین همسر و فرزند داشته است که از همسران وی، جز رمیحه (ذبیحه) که از تیره [[بنیمخزوم]] [[قریش]] و آزاد بود، بقیه کنیز بودند و عبارتاند از: عابده، خریده، عالیه (عافیه) و مذهبه که ابراهیم از آنان فرزندانی داشت. | ||
همچنین منابع تاریخی ابراهیم غمر را صاحب یازده فرزند (5 دختر و 6 پسر) دانسته و گفتهاند که نسل وی را، فقط از طریق فرزندش [[اسماعیل دیباج]] ادامه یافت.<ref>المجدی، صص ٢56 و ٢5٧؛ عمدة الطالب، ص١٩٨؛ لباب الانساب، ج٢، صص 45٠ و 45١؛ منتقله الطالبیه، ص٢65.</ref> | همچنین منابع تاریخی ابراهیم غمر را صاحب یازده فرزند (5 دختر و 6 پسر) دانسته و گفتهاند که نسل وی را، فقط از طریق فرزندش [[اسماعیل دیباج]] ادامه یافت.<ref>المجدی، صص ٢56 و ٢5٧؛ عمدة الطالب، ص١٩٨؛ لباب الانساب، ج٢، صص 45٠ و 45١؛ منتقله الطالبیه، ص٢65.</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
خط ۱۲۹: | خط ۱۲۹: | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
[[ | [[رده:مقالههای در دست ویرایش]] | ||
[[رده:درگذشتگان قرن دوم هجری]] | [[رده:درگذشتگان قرن دوم هجری]] | ||
[[رده:فرزندان امام حسن(ع)]] | [[رده:فرزندان امام حسن(ع)]] |