در حال ویرایش ابن غزاله

'''ابن غَزاله'''، از کتیبه‌نگاران [[مسجد النبی]] در [[قرن دوم هجری]]. او را از موالی مردم مدینه دانسته‌اند. وی را [[زیاد بن عبیدالله حارثی]]، دایی [[سفاح]]، مأمور تعمیر و تکمیل کتیبه‌ای در مسجدالنبی کرد. کتیبه ابن غزاله با «بسم الله الرحمن الرحیم. لا اله الا الله وَحدَهُ لا شریکَ لَه...» آغاز می‌شود و در آن موضوعاتی چون [[تقوا]]، [[صله رحم]]، احیای حقوق و [[عدالت]] در حکمرانی آمده است. او پس از پایان کار نزد زیاد بن عبیدالله رفت؛ وی اجرتش را پرداخت نکرد.

==نام و نسب==
از نام و نسب ابن غزاله اطلاعات چندانی در دست نیست. تنها برخی او را از موالی مردم [[مدینه]] و از تعمیرکاران و نگارندگان کتیبه‌ای در [[مسجد النبی]] در سمت [[قبله]] دانسته‌اند که در حمله [[حروریه]] (طایفه‌ای از [[خوارج]])، به مدینه شکسته شده بود. از زمان درگذشت ابن غزاله گزارشی در دست نیست.<ref>الاعلاق النفیسه، ص۸۱-۸۲؛ المناسک، ص۳۸۶.</ref> از زمان درگذشت ابن غزاله نیز گزارشی نرسیده است.<ref>الاعلاق النفیسه، ص۸۲؛ المناسک، ص۳۸۷.</ref> 
==انتصاب به تعمیر کتیبه==
بنا بر گفته مورخان، پیش از ابن غزاله، [[ابن عطیه]] از امرای [[اموی]] مدینه در سال ۱۲۸ق، به تعمیر این کتیبه دستور داد؛ اما به عللی ناشناخته تعمیر و نگارش آن به انجام نرسید. پس از او [[داود بن علی]] از امرای [[عباسی]] مدینه در سال ۱۳۲ق، با کمک [[صالح بن کیسان]]، از [[حدیث|محدثان]]، به تعمیر و نگارش آن پرداخت؛ اما با مرگ داود نگارش آن ناتمام ماند.<ref>الاعلاق النفیسه، ص۸۱-۸۲؛ المناسک، ص۳۸۶.</ref> زمانی که [[زیاد بن عبیدالله حارثی]]، دایی [[سفاح]]، در سال ۱۳۳ق، والی [[مدینه]] شد،<ref>انساب الاشراف، ج۳، ص۳۱۰؛ العقد الثمین، ج۴، ص۵۵.</ref> ابن غزاله را که کتیبه‌نگاری توانا بود، به تعمیر و تکمیل این کتیبه گمارد. او این کتیبه را با «بسم الله الرحمن الرحیم. لا اله الا الله وَحدَهُ لا شریکَ لَه...» آغاز کرد و با جمله «وُضِع الأَخماس فی مَواضِعِها الَّتی اُمِرَ بِها لِذِوی القُربٰی و الیَتامیٰ و المَساکین و ابنِ السَّبِیل» به پایان رساند.<ref>الاعلاق النفیسه، ص۸۲؛ المناسک، ص۳۸۶.</ref> این کتیبه افزون بر مباحث [[توحید|توحیدی]]، مشتمل بر برخی نکات اخلاقی چون سفارش به [[تقوا]]، [[صله رحم]]، احیای حقوق، [[عدالت]] در حکمرانی بر مسلمانان و اطاعت از خداوند است و در پایان به برخی از موارد کاربرد [[خمس]] اشاره کرده است.

==محروم‌شدن از دستمزد==
بر پایه نقلی، هنگامی که ابن غزاله نگارش کتیبه را به پایان رساند، نزد [[زیاد بن عبیدالله]] رفت و دستمزد خویش را خواست. زیاد از پرداخت اجرت وی خودداری کرد و گفت: هرگاه دیدی ما به آن فرمان‌های الهی که در این کتیبه نگاشته‌ای، عمل کردیم، بیا و مزد خود را بستان!<ref>الاعلاق النفیسه، ص۸۲؛ المناسک، ص۳۸۷.</ref> چنین رفتاری از زیاد بن عبیدالله با کتیبه‌نویس دیگری به نام [[سعد النار]] نیز گزارش شده است<ref>الاغانی، ج۴، ص۴۲۴.</ref> که از نادانی و تندخویی زیاد بن عبیدالله نشان دارد.<ref>الاعلاق النفیسه، ص۸۲؛ المناسک، ص۳۸۷.</ref> 

==پانویس==
{{پانویس}}

==منابع==
{{منابع}}
{{دانشنامه
 | آدرس = http://hzrc.ac.ir/post/9496/%d8%a7%d8%a8%d9%86-%d8%ba%d8%b2%d8%a7%d9%84%d9%87
 | عنوان = ابن غزاله
 | نویسنده = سیدحامد علیزاده موسوی
}}
*'''الاعلاق النفیسه''': احمد بن عمر بن رسته (زنده در ۲۹۰ق.)، ترجمه و تعلیق: حسین قره چانلو، تهران، امیرکبیر، ۱۳۶۵ش؛
*'''الاغانی''': ابوالفرج الاصفهانی (م.۳۵۶ق.)، بیروت،‌دار احیاء التراث العربی، ۱۴۱۵ق؛
*'''انساب الاشراف''': البلاذری (م.۲۷۹ق.)، به کوشش سهیل زکار و ریاض زرکلی، بیروت،‌دار الفکر، ۱۴۱۷ق؛
*'''العقد الثمین فی تاریخ البلد الامین''': محمد الفأسی (م.۸۳۲ق.) به کوشش فؤاد سیر، مصر، الرساله، ۱۴۰۶ق؛
*'''المناسک و اماکن طرق الحج''': الحربی (م.۲۸۵ق.)، به کوشش حمد الجاسر، ریاض،‌دار الیمامه، ۱۴۰۱ق.
{{پایان}}
<onlyinclude>{{تکمیل مقاله
 | شناسه = شد
 | جعبه اطلاعات = <!--شد، - -->
 | عنوان‌بندی = شد
 | ویرایش = شد
 | لینک‌دهی = شد
 | عکس = <!--شد، - -->
 | جعبه نقل قول = <!--شد، - -->
 | پیوند به بیرون = <!--شد، - -->
 | مطالعه بیشتر = <!--شد، - -->
 | پانویس و منابع = شد
 | ناوبری = 
 | رده = شد
 | تغییر مسیر = شد
}}<onlyinclude>

[[رده:کتیبه‌نگاران مسجد النبی]]
[[رده:آبادکنندگان حجاز در قرن دوم]]
[[رده:مقاله‌های تکمیل‌شده]]