در حال ویرایش ابورهم غفاری

'''کلثوم بن حُصَین بن خلاد''' معروف به '''ابورُهْم غِفاری''' از [[قبیله بنی‌غفار]]. بنابر نقلی وی در [[غزوه خیبر]]، [[صلح حدیبیه]]، [[فتح مکه]]، [[غزوه حنین|حُنَین]] و [[غزوه طائف]] جانشین [[پیامبر(ص)]] در شهر [[مدینه]] بود و بنابر نقل‌های دیگر، (که در تعارض با نقل اول است) در تمام این غزوات کنار پیامبر(ص) حضور داشت. درباره سرنوشت وی پس از وفات پیامبر(ص) گزارشی موجود نیست.

== شخصیت‌شناسی==

ابورهم کلثوم بن حُصَین بن خلاد از شاخه اُحَیمس (یا اَحْمَس) [[قبیله بنی‌غفار]]<ref>جمهرة انساب العرب، ص۱۸۶؛ اسد الغابه، ج۴، ص۱۹۳؛ الاصابه، ج۷، ص۱۱۹.</ref> بود. در نام پدر و اجدادش اختلاف است.<ref>الاستیعاب، ج۴، ص۱۶۵۹؛ اسد الغابه، ج۵، ص۱۱۷.</ref> وی درآغاز [[هجرت پیامبر(ص) به مدینه|هجرت]] همراه تیره‌اش به [[مدینه]] رفت و [[مسلمان]] شد.<ref> الطبقات، ج۴، ص۱۸۴؛ تاریخ الاسلام، ج۱، ص۱۶۹.</ref> [[پیامبر گرامی(ص)]] آنان را در مدینه سکونت داد و خانه ابورهم نیز در کنار خانه‌های بنی‌غفار در مدینه قرار گرفت<ref>تاریخ المدینه، ج۱، ص۲۶۰؛ وفاء الوفاء، ج۲، ص۲۶۴.</ref>؛ هر چند او بیشتر در بیابان‌های [[بیابان غیقه|غَیقَه]]<ref>معجم البلدان، ج۴، ص۲۲۲؛ مراصد الاطلاع، ج۲، ص۱۰۰۷.</ref> و [[بیابان صفراء|صَفْراء]]<ref>معجم البلدان، ج۳، ص۴۱۲؛ الروض المعطار، ص۱۱۳.</ref>، محل سکونت بنی‌غفار، زندگی می‌کرد.<ref>الطبقات، ج۴، ص۱۸۵.</ref> به گزارش سمهودی، منازل غفاریان در سمت غرب بازار مدینه در کنار [[کوه سلیع|کوه سُلَیع]]<ref>معجم البلدان، ج۴، ص۸۵؛ مراصد الاطلاع، ج۲، ص۹۲۰.</ref> قرار داشت.<ref> وفاء الوفاء، ج۳، ص۵۸.</ref> بر پایه روایتی، مسجد قبیله غفار نزدیک منزل ابورهم بود که پیامبر(ص) در آن نماز گزارده بود.<ref>تاریخ المدینه، ج۱، ص۲۶۱؛ وفاء الوفاء، ج۲، ص۲۶۴.</ref>

ابورهم در [[غزوه بدر]] حضور نداشت؛ اما در گزارشی که جای تأمل دارد، مشاهده خود را از حضور [[فرشته|فرشتگان]] الهی برای یاری [[مسلمان|مسلمانان]] در نبرد بدر نقل کرده است.<ref> المغازی، ج۱، ص۷۷؛ سبل الهدی، ج۴، ص۳۹.</ref> او در [[غزوه احد]] به سال سوم ق. حضور یافت و آن‌گاه که از ناحیه گلو مجروح شد، به اعجاز پیامبر گرامی(ص) شفا یافت. وی را منحور (زخمی شده از حلق) خواندند.<ref>المغازی، ج۱، ص۲۴۳؛ الطبقات، ج۴، ص۱۸۴.</ref>

برخی اخبار، او را در [[صلح حدیبیه]]<ref> المحبّر، ص۱۲۷؛ انساب الاشراف، ج۱، ص۳۵۰.</ref> به سال ششم ق. و [[غزوه خیبر]] به سال هفتم ق.<ref>المحبّر، ص۱۲۷؛ تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۷.</ref> جانشین پیامبر(ص) در [[مدینه]] دانسته‌اند. اما گزارش‌هایی دیگر او را از اصحاب [[بیعت شجره]] در ماجرای صلح حدیبیه می‌دانند<ref> المغازی، ج۳، ص۱۰۰۱؛ الاستیعاب، ج۳، ص۱۳۲۷.</ref> و از شرکت او در جنگ خیبر خبر می‌دهند که با جانشینی او در مدینه همخوانی ندارد. این گزارش‌ها از گرسنگی شدید او در این نبرد<ref>المغازی، ج۲، ص۶۶۰؛ دانشنامه سیره نبوی، ج۱، ص۳۰۴.</ref> و نیز تعیین میزان سهم او و برادرش از غنایم جنگ حکایت دارند.<ref>معرفة الصحابه، ج۵، ص۲۸۸۷؛ السنن الکبری، ج۶، ص۳۲۶.</ref> همراهی او با پیامبر(ص) یا جانشینی وی در مدینه در [[عمرة القضاء]] به سال هفتم ق. نیز مورد تردید است.<ref> الطبقات، ج۴، ص۱۸۴؛ المنتظم، ج۳، ص۳۰۵؛ امتاع الاسماع، ج۹، ص۲۲۷.</ref> بر پایه گزارشی، او در این سفر شتران قربانی را حرکت می‌داد.<ref>المغازی، ج۲، ص۷۳۳.</ref> بر پایه نقل وی، در این سفر، ایماء بن رَحضه، رئیس بنی‌غفار<ref> دلائل النبوه، ج۲، ص۲۱۲؛ اسد الغابه، ج۱، ص۱۸۸.</ref> که بر اثر خشکسالی سرزمین خود، در منطقه [[ابواء]] چادر زده بودند، ۱۰۰ گوسفند همراه تعدادی شتر به پیامبر هدیه کرد. ایشان هدیه او را پذیرفت و گوسفندان را میان یارانش قسمت کرد.<ref>المغازی، ج۲، ص۵۷۷؛ امتاع الاسماع، ج۱، ص۲۷۸.</ref>

== مأموریت در قبیله بنی‌‌غفار ==

در سال هشتم ق. پیامبر(ص) ابورهم را همراه ایماء بن رحضه، مأمور بسیج قبیله‌های [[قبیله بنی‌غفار|بنی‌غفار]] و [[قبیله ضمره|ضَمْره]] برای [[فتح مکه]] کرد.<ref>المغازی، ج۲، ص۷۹۹.</ref> به نقل مشهور، وی دراین [[غزوه]] جانشین پیامبر در [[مدینه]] بود.<ref> تاریخ خلیفه، ص۴۸؛ تاریخ طبری، ج۳، ص۵۰؛ جمهرة انساب العرب، ص۱۸۶.</ref> او در [[غزوه تبوک]] به سال نهم ق. نیز از سوی رسول خدا(ص) مأمور فراخوانی قبیله‌اش شد.<ref>المغازی، ج۳، ص۹۹۰؛ امتاع الاسماع، ج۲، ص۴۷.</ref> پیامبر در مسیر [[تبوک]] در سخنانی با ابورهم، توقع خود را از حضور بیشتر قبایلی چون بنی‌غفار ابراز داشت.<ref> المغازی، ج۳، ص۱۰۰۲؛ السیرة النبویه، ج۲، ص۵۲۹؛ الطبقات، ج۴، ص۱۸۴.</ref> گویا در همین سفر بود که وی در حالی که خواب‌آلود بود، ناخواسته با نزدیک شدن شترش به پیامبر، پای پیامبر را آزرد و پیامبر با چوبدستی خود پای او را از پای خود دور کرد و روز بعد بدان سبب یک<ref>المغازی، ج۲، ص۹۳۹.</ref> یا چند گوسفند به وی بخشید.<ref>الطبقات، ج۴، ص۱۸۴؛ المنتظم، ج۵، ص۴۸.</ref> منابع بسیاری این رخداد را در مسیر بازگشت پیامبراکرم(ص) از [[غزوه طائف]] به سال هشتم ق. یادکرده‌اند<ref>المغازی، ج۳، ص۹۳۹؛ سبل الهدی، ج۷، ص۷۰.</ref>؛ اما گزارش‌های جانشینی ابورهم در مدینه هنگام نبردهای فتح مکه، [[غزوه حنین|حُنَین]] و طائف<ref> تاریخ خلیفه، ص۴۸؛ انساب الاشراف، ج۱، ص۳۶۴، ۳۶۶؛ الاستیعاب، ج۳، ص۱۳۲۷.</ref> پذیرش این گزارش را با مشکل روبه‌رو می‌کند.

== پانویس ==

== منابع ==

  | آدرس = http://phz.hajj.ir/422/9378

  | جعبه اطلاعات = <!--شد، - -->