در حال ویرایش ابوطلحه عبدالله بن عبدالعزی عبدری

'''ابوطلحه عبدالله بن عبدالعُزّی عبدری'''، کلیددار [[کعبه]] در آستانه ظهور [[اسلام]]. وی از تیره [[بنی‌عبدالدار]] از [[قبیله قریش]] بود. اجداد او مقام [[حجابت]] (پرده‌داری) کعبه را برعهده داشتند که کلیدداری [[کعبه]] هم از وظایف آن بود. در زمان تولیت او میان دو تیره [[بنی‌عبدالدار]] و [[بنی‌عبدمناف]] بر سر مناصب مکه درگیری شکل گرفت.<br />
برخی از فرزندان و نوادگان ابوطلحه، در حوادث صدر اسلام نقش داشته‌اند. طلحه و عثمان از پسران وی در [[غزوه احد|غَزوه اُحُد]] شرکت کردند و طلحه در این جنگ به وسیله [[امام علی(ع)]] کشته شد. عثمان نوه ابوطلحه در [[فتح مکه]] و [[غزوه حنین|غَزوه حُنین]] پیامبر را همراهی کرد. پیامبر پس از فتح مکه بار دیگر کلید کعبه را به [[بنی‌عبدالدار]] سپرد.

==نام و نسب==
عبدالله بن عبدالعُزّی بن عثمان بن عبدالدار، مشهور به ابوطلحه<ref>امتاع الاسماع، ج۶، ص۱۹۳.</ref> از تیره [[بنی‌عبدالدار]] از قریش بود.<ref>معجم البلدان، ج۲، ص۴۱۶؛ اسد الغابه، ج۳، ص۴۷۴.</ref> او در جدّ چهارم یعنی [[قصی بن کلاب|قُصَی بن کلاب]] با پیامبر اسلام(ص) مشترک است.<ref>الاستیعاب، ج۳، ص۱۰۳۴؛ امتاع الاسماع، ج۱، ص۱۳۸.</ref> از زمان ولادت و مرگ وی در منابع خبری نیست.

==کلیدداری کعبه==
ابوطلحه همانند اجدادش منصب [[حجابت]] (پرده‌داری)<ref>انساب الاشراف، ج۱، ص۵۳.</ref> را که دربانی [[کعبه]] نیز از آن جمله بود<ref>شرح مسلم، ج۹، ص۸۳؛ لسان العرب، ج۱، ص۲۹۸،«حجب».</ref> ، بر عهده داشت.<ref>انساب الاشراف، ج۱، ص۵۳؛ شرف النبی، ص۴۰۰-۴۰۲.</ref> از مهم‌ترین رخدادهای دوران تولیت وی، صف‌بندی دو تیره [[بنی‌عبدمناف]] و [[بنی‌عبدالدار]] بر سر مناصب سیاسی‌ ‌مذهبی [[مکه]] بود که به بسته شدن دو پیمان به نام‌های حلف المطیبین به طرفداری از بنی‌عبدمناف<ref>السیرة النبویه، ج۱، ص۱۳۱-۱۳۲؛ الطبقات، ج۱، ص۶۳.</ref> و حلف الاحلاف (مشهور به لعقة الدم) به طرفداری از بنی‌عبدالدار<ref>المنمق، ص۳۳؛ جمهرة انساب العرب، ص۱۵۸.</ref> میان تیره‌هایی از [[قریش]] انجامید. سرانجام با وساطت برخی از بزرگان قریش، این ستیز به سازش ختم شد.<ref>اخبار مکه، ج۵، ص۱۷۷.</ref> <br />
گویند: بنی‌عبدمناف در نامه‌ای به ابوطلحه از وی خواستند تا کلید [[کعبه]] را به آنان بسپارد. اما او درخواست ایشان را نپذیرفت و با سرودن شعری، آمادگی خود برای نبرد با آنها را اعلام کرد.<ref>اخبار مکه، ج۵، ص۱۷۷.</ref> 
بر پایه نقلی، در پی آسیب ‌دیدن کعبه بر اثر سیل، قریش برای تعمیر اساسی آن، اشیاء ارزشمند درون کعبه از جمله پرده، دو شاخ زرین گوسفند، اموال و زیورها را به ابوطلحه سپردند.<ref>تاریخ الاسلام، ج۱، ص۷۱-۷۲.</ref> 

==فرزندان==
افرادی از نسل ابوطلحه در رخدادهای دوران پیامبر(ص) نقش داشتند. چند تن از بازماندگان ابوطلحه، از پرچم‌داران مشرکان در [[غزوه احد|غَزوه اُحُد]] بودند که در این جنگ کشته شدند.<ref>تاریخ طبری، ج۲، ص۵۰۱.</ref> طلحة پسر او به عنوان پرچمدار [[قریش]] نخستین کسی بود که مبارز طلبید و به دست [[امام علی(ع)]]<ref>السیرة النبویه، ج۲، ص۱۲۷؛ نسب قریش، ج۷، ص۲۵۱؛ امتاع الاسماع، ج۱، ص۱۳۸.</ref> به قتل رسید. عثمان دیگر پسر او<ref>الاصابه، ج۴، ص۳۷۳.</ref> نیز همراه مادرش و شماری از زنان، از جمله هند دختر [[عتبه]]، در این نبرد حضور داشتند.<ref>تاریخ طبری، ج۲، ص۵۰۱.</ref> <br />
عثمان بن طلحة نوه ابی‌طلحه<ref>التاریخ الکبیر، ج۶، ص۲۱۱؛ سیر اعلام النبلاء، ج۳، ص۱۰.</ref> در [[فتح مکه]]<ref>الاستیعاب، ج۳، ص۱۰۳۴؛ اسد الغابه، ج۳، ص۴۷۵؛ سیر اعلام النبلاء، ج۳، ص۱۰.</ref> و [[غزوه حنین|غَزوه حُنین]] همراه پیامبر(ص) بود.<ref>تاریخ دمشق، ج۳۸، ص۳۸۴.</ref> پیامبر پس از فتح مکه بار دیگر کلید کعبه را به [[بنی‌عبدالدار]] که نسل اندر نسل آن را در اختیار داشتند، بازگرداند.<ref>الادارة فی عصر الرسول، ج۱، ص۴۱.</ref> این کار پس از نزول آیه «إِنَّ اللهَ یأْمُرُکمْ أَنْ تُؤَدُّوا الْأَماناتِ إِلی أَهْلِها» (خدا به شما فرمان مى‌دهد كه سپرده‌ها را به صاحبان آنها رد كنيد)<ref>سوره نساء، آیه ۵۸، ترجمه فولادوند.</ref> انجام شد.<ref>التبیان، ج۳، ص۹۷، ۲۳۴؛ مجمع البیان، ج۳، ص۹۹.</ref> 

==پانویس==
{{پانویس}}

==منابع==
{{منابع}}
{{دانشنامه
 | آدرس = http://hzrc.ac.ir/post/9363/%d8%a7%d8%a8%d9%88%d8%b7%d9%84%d8%ad%d9%87-%d8%b9%d8%a8%d8%af%d8%a7%d9%84%d9%84%d9%87-%d8%a8%d9%86-%d8%b9%d8%a8%d8%af%d8%a7%d9%84%d8%b9-%d8%b2-%d9%8a-%d8%b9%d8%a8%d8%af%d8%b1%d9%8a
 | عنوان = ابوطلحه عبدالله بن عبدالعزی عبدری
 | نویسنده = هاشم مالکی
}}
* '''اخبار مکه''': الفاکهی (م.۲۷۹ق.)، به کوشش عبدالملک، بیروت، دار خضر، ۱۴۱۴ق
* '''الادارة فی عصر الرسول۹''': احمد عجاج کرمی، قاهره، دار السلام، ۱۴۲۷ق.
* '''الاستیعاب''': ابن عبدالبر (م.۴۶۳ق.)، به کوشش البجاوی، بیروت، دار الجیل، ۱۴۱۲ق.
* '''اسد الغابه''': ابن الاثیر علی بن محمد الجزری (م.۶۳۰ق.)، بیروت، دار الفکر، ۱۴۰۹ق.
* '''الاصابه''': ابن حجر العسقلانی (م.۸۵۲ق.)، به کوشش علی محمد و دیگران، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۵ق.
* '''امتاع الاسماع''': المقریزی (م.۸۴۵ق.)، به کوشش محمد عبدالحمید، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۲۰ق.
* '''انساب الاشراف''': البلاذری (م.۲۷۹ق.)، به کوشش سهیل زکار و ریاض زرکلی، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۷ق.
* '''تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر''': الذهبی (م.۷۴۸ق.)، به کوشش عمر عبدالسلام، بیروت، دار الکتاب العربی، ۱۴۱۳ق.
* '''تاریخ طبری (تاریخ الامم و الملوک)''': الطبری (م.۳۱۰ق.)، به کوشش محمد ابوالفضل، بیروت، دار التراث، ۱۳۸۷ق.
* '''التاریخ الکبیر''': البخاری (م.۲۵۶‌ق.)، المکتبة الاسلامیه، ترکیا، دیار بکر.
* '''تاریخ مدینة دمشق''': ابن عساکر (م.۵۷۱ق.)، به کوشش محب الدین العمری، بیروت، دار الفکر، ۱۹۹۵م.
* '''التبیان''': الطوسی (م.۴۶۰ق.)، به کوشش العاملی، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
* '''جمهرة انساب العرب''': ابن حزم (م.۴۵۶ق.)، به کوشش گروهی از علما، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۰۳ق.
* '''سیر اعلام النبلاء''': الذهبی (م.‌۷۴۸‌ق.)، به کوشش شعیب الارنؤوط، بیروت، الرساله، ۱۴۱۳‌ق.
* '''السیرة النبویه''': ابن هشام (م.۲۱۸ق.)، به کوشش السقا و دیگران، بیروت، دار المعرفه.
* '''شرح مسلم''': النووی (م.۶۷۶ق.)، بیروت، دار الکتاب، ۱۴۰۷ق.
* '''شرف النبی''': ابوسعید واعظ خرگوشی (م.۴۰۶ق.)، به کوشش روشن، تهران، بابک، ۱۳۶۱ش.
* '''الطبقات الکبری''': ابن سعد (م.۲۳۰ق.)، به کوشش محمد عبدالقادر، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۰ق.
* '''عیون الاثر''': ابن سید الناس (م.‌۷۳۴‌ق.)، بیروت، مؤسسة عزالدین، ۱۴۰۶‌ق.
* '''لسان‌ العرب''': ابن‌ منظور (م.‌۷۱۱‌ق.)، به‌کوشش علی شیری، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۰۸‌ق.
* '''مجمع‌ البیان''': الطبرسی (م.‌۵۴۸‌ق.)، بیروت، دار المعرفه، ۱۴۰۶‌ق.
* '''معجم البلدان''': الحموی (م.۶۲۶ق.)، بیروت، دار صادر، ۱۹۹۵م.
* '''المنمق''': ابن حبیب (م.۲۴۵ق.)، به کوشش احمد فاروق، بیروت، عالم الکتاب، ۱۴۰۵ق.
* '''نسب قریش''': عبدالله الزبیری (م.۲۳۶ق.)، به کوشش لیفی بروفسال، قاهره، دار المعارف.
{{پایان}}

[[رده:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[رده:متولیان کعبه]]
[[رده:بنی‌عبدالدار]]